ZADANIE

1. ZADANIE Dla punktów A, B, C, D odpowiedz na py-tania (wypełnij polecenie): a) Czy na ry-sunku obok w gospodarce panuje rów-nowaga? b) Jeśli nie, z jakim rodzajem nierównowagi mamy do czynienia? c) Opisz proces, który doprowadzi do odzys-kania równowagi przez tę gospodarkę. i LM A B iA/B E C D iC/D IS 0 Y PUNKT A a) Nie. Rynek pieniądza nie jest zrównoważony; przecież A nie leży na linii LM. b) Dla stopy procentowej iA/B rynek pieniądza byłby w równowadze przy większej pro-dukcji, Y, czyli przy większym popycie na pieniądz, MD. Wynika stąd, że w punkcie A na rynku pieniądza: MS>MD. c) Stopa procentowa na rynku pieniądza spadnie, wzrośnie produkcja (A→E). PUNKT B a) Nie. Rynek dóbr nie jest zrównoważony; przecież B nie leży na linii IS. b) Dla danej stopy procentowej iA/B rynek dóbr byłby w równowadze przy mniejszej pro-dukcji, Y. Wynika stąd, że w punkcie B na rynku dóbr Y>AEPL. c) Na skutek nie planowanego wzrostu zapasów firmy zmniejszą produkcję (B→E). PUNKT C a) Nie. Rynek dóbr nie jest zrównoważony; przecież C nie leży na linii IS. b) Dla stopy procentowej iC/D rynek dóbr byłby w równowadze przy większej produkcji, Y. Wynika stąd, że w punkcie C na rynku dóbr : Y<AEPL. c) Zapasy w przedsiębiorstwach zmaleją (lub powstaną kolejki) i produkcja się zwiększy. Wzrośnie również stopa procentowa (C→E). PUNKT D a) Nie. Rynek pieniądza nie jest zrównoważony; przecież D nie leży na linii LM. b) Dla stopy procentowej iC/D rynek pieniądza byłby w równowadze przy mniejszej pro-dukcji, Y , czyli przy mniejszym popycie na pieniądz, MD. Wynika stąd, że w punkcie D na rynku pieniądza: MD>MS. c) Stopa procentowa na rynku pieniądza wzrośnie, zmaleje produkcja (D→E).

2. ZADANIE W zamkniętej gospodarce konsumpcja opisana jest równaniem: C=100/P+0,5·Y, gdzie Y to PKB. Inwestycje wynoszą I=900–2000·i , wydatki państwa, G, są równe 2000. Popyt na pieniądz równa się MD=0,75·Y–1500, podaż pieniądza MS=750. Ceny są stałe i równe 1. a) Podaj równania linii IS i LM. b) Wykonaj rysunek z liniami IS i LM. Oblicz i zaznacz poziom produkcji, Y, oraz stopę procentową, i, odpowiadające równowadze na obu rynkach. (Pamiętaj o oznaczeniach!). c) Jaki poziom osiągnie stopa procentowa po zmniejszeniu wydat-ków państwa, G, o 1000 (MS się nie zmienia)? Pokaż tę sytuację na rysunku. a) IS: Y=6000-4000*i LM: Y=3000. b) Zob. rysunek. c) 25% - zob. rysunek. i i LM LM 75% 75% IS IS 25% IS’ Y Y 3000 3000

3. MODEL AD-AS, KRZYWA PHILLIPSA I OCZEKIWANIA INFLACYJNE

4. Pamiętasz? Cykl koniunkturalny Y (PKB) Szczyt Szczyt Dno Dno Dno Ekspansja Ekspansja Ekspansja Recesja Recesja Recesja Czas 1. BARDZO DŁUGIEGO OKRESU (kilkadziesiąt lat) dotyczy mo-del wzrostu gospodarczego. Opisuje on zmiany produkcji poten-cjalnej, Yp, wywołane zmianami ilości i produkcyjności zasobów. 2. KRÓTKIEGO OKRESU (1-2 lata?) dotyczy model IS/LM. W krótkim okresie możliwości produkcyjne nie są w pełni wyko-rzystane, więc zagregowany popyt decyduje o wielkości produkcji, Y (i bezrobocia). Jego zmiany powodują, że rzeczywista produkcja, Y, odchyla się od produkcji potencjalnej, Yp. Ceny są stabilne. 3. DŁUGIEGO OKRESU (5-8 lat?) dotyczy model AD/AS. W długim okresie rzeczywista produkcja, Y, odchyla się i powraca do wielkości produkcji potencjalnej, Yp. Ceny się zmieniają, a za-sób czynników produkcji jest stały, więc – zwykle – produkcja po-tencjalna jest stała.

5. Poznaliśmy już dotyczące bardzo długiego okresu modele wzrostu gospodarczego (neoklasyczny i endogeniczny). Znamy także wyjaś-niający krótkookresowe zmiany koniunktury model IS/LM. Pora na analizę dotyczącego długiego okresu MODELU KRZYWEJ PHILLIPSA. Modele: AD/AS i KRZYWEJ PHILLIPSA opisują waha-nia rzeczywistej produkcji, Y, wokół produkcji potencjalnej, Yp. Tym fluktuacjom towarzyszą zmiany poziomu BEZROBOCIA i tempa INFLACJI.

6. Zacznijmy od krótkiego przypomnienia sposobu działania gospodarki opisywanej modelem AD/AS…

7. P LAS SAS E 2 2 B SAS 1 E 1 A AD 2 AD 1 0 Y Y P MODEL AD/AS. Oto znana nam z wykładu podstaw ekonomii graficzna wersja modelu AD/AS: 1. Linia zagregowanego popytu, AD, jest ujemnie nachylona. 2. Linia zagregowanej podaży krótkookresowej, SAS, jest dodatnio nachylona i płaska. 3. Linia zagregowanej podaży długookresowej, LAS, jest pionowa.

8. P LAS SAS E 2 2 B SAS 1 E 1 A AD 2 AD 1 0 Y Y P Konstrukcja modelu AD-AS. Ujemnie nachylone linie zagregowanego popytu, AD. 1. Zmiany średniego poziomu cen w gospodarce, P, zmieniają zagrego-wane wydatki, AEPL, poprzez „efekt stopy procentowej”. 2. Zmiany średniego poziomu cen, P, zmieniają zagregowane wydatki, AEPL, poprzez „efekt majątkowy”. 3. Zmiany średniego poziomu cen, P, zmieniają zagregowane wydatki, AEPL, poprzez wpływ na opłacalność eksportu, X, i importu, Z.

9. Płaskie linie zagregowanej podaży krótkookresowej, SAS. P LAS SAS E 2 2 B A SAS E 1 P* P1 1 AD 2 AD 1 0 Y Y Y P W krótkim okresie na zmiany zapotrzebowania firmy reagują raczej zmianą wielkości produkcji, a nie zmianą cen [(YP-Y)>(P*-P1)].

10. W krótkim okresie na zmiany zapotrzebowania firmy reagują raczej zmianą wielkości produkcji, nie cen. Po pierwsze, nawet, gdy produkcja jest bliska potencjalnej, w krótkim okresie można ją zwiększyć, intensywnie eksploatując zasoby. Po drugie, płace nominalne są „lepkie”, a w warunkach konku-rencji „lepkość płac” powoduje „lepkość” cen: a. Umowy o pracę są długoterminowe i zdecentralizowane. b. Niektóre firmy w trosce o wydajność pracy i stabilność zatrudnienia oferują wysokie i stabilne płace (ang. efficiency wages). c. Konkurencja na rynku pracy jest słaba: koszty zwalniania i rekruto-wania pracowników są wysokie; to zatrudnieni insiders (a nie bezrobotni outsiders) biorą udział w negocjacjach płacowych. Utrudnia to spadek płac pod presją bezrobocia. d. Normy kulturowe czynią płace „lepkimi”. Ceny są „lepkie” także dlatego, że: a. Występuje „problem koordynacji”. b. Niektóre firmy wolno zmieniają ceny, ponieważ koszty zmienianych jadłospisów (ang. menu costs) są wysokie.

11. Pionowa linia zagregowanej podaży długookresowej, LAS. P LAS SAS E 2 2 B SAS 1 E 1 A AD 2 AD 1 0 Y Y P Kiedy wszystkie ceny, w tym ceny czynników produkcji, są doskonale „giętkie”, na rynkach czynników panuje stale równowaga. W efekcie - przy danym położeniu linii popytu i podaży na rynkach czynników – rze-czywista produkcja, Y, równa się stałej produkcji potencjalnej, Yp. Zmiany wielkości produkcji potencjalnej, Yp, (czyli przesunię-cia linii LAS) następują na skutek: 1. Zmian produkcyjności czynników (np. postęp techniczny). 2. Szoków popytowych i podażowych na rynkach czynników (np. skutki wyżu demograficznego na rynku pracy).

12. Przykłady analizy gospodarki za pomocą modelu AD/AS. Oto jedna z głównych idei „ekonomistów podażowych” (ang. sup-ply side economics): Wysokie podatki osłabiają materialną motywację do efektywnego gospodarowania, zmniejszając płace i zyski, co zniechęca ludzi do pracy, oszczędzania, inwestowania i wdrażania innowacji. W efek-cie podatki hamują wzrost produkcji potencjalnej, Yp. CZĘŚĆ zwolenników ekonomii podażowej sądzi/sądziła, że ob-niżka podatków tak znacznie zwiększy zagregowaną podaż, że w efekcie wpływy budżetu z opodatkowania raczej SIĘ ZWIĘK-SZĄ, NIE ZMALEJĄ (np.: „krzywa Laffera”).

13. KRZYWA LAFFERA Kiedy przeciętna stopa opodatkowania, ,wynosi 0, podatkowe do-chody budżetu też są równe 0 (zob. rysunek). (Przecież podatek nie jest pobierany). Kiedy przeciętna stopa opodatkowania, , wynosi 100%, znowu wy-noszą one 0. (Nikt nie chce pracować, kiedy państwo zabiera wszyst-kie owoce pracy). Linia na rysunku to KRZYWA LAFFERA, która ukazuje zależność wpływówdo budżetu i wysokości przeciętnej stopy opodatkowania. Krzywa Laffera Wpływy do budżetu 0 t 100%

14. Krzywa Laffera Wpływy do budżetu Obniżenie podatków spowoduje silny wzrost produkcji i dochodów, a więc podstawy opodatkowania. Nawet przy niższych stawkach podatków wy-woła to wzrost dochodów budżetu. Produkcja się zwiększy, ponieważ: 1. Obniżenie podatków sprawi, że ludziom będzie się opłacać więcej pracować. (Przecież państwo zostawi im większą część owoców pracy). (Wzrosną nak-łady pracy w gospodarce). 2. Sektor prywatny efektywniej wykorzysta zasoby uwolnione przez – zmu-szony obniżką podatków do zmniejszenia wydatków - sektor publiczny. (Wzrośnie produkcyjność pracy w gospodarce).

15. CZĘŚĆ zwolenników ekonomii podażowej sądzi/sądziła, że obniżka podatków tak znacznie zwiększy zagregowaną podaż, że w efekcie wpływy budżetu z opodatkowania raczej się zwiększą, a nie zmaleją. (np.: „krzywa Laffera”). Jak piszą Dornbusch, Fischer, Startz: „Nawet polityczni sojusznicy tych zwolenników ekonomii podażowej (np. George Bush (ojciec) nim został prezydentem) nazywają ten (skądinąd bardzo popularny w Polsce – B.Cz.) pogląd «EKONOMIĄ VOODOO»” (DFS, s. 106-107).

16. Czy obniżenie podatków zwiększa podaż pracy w gospodarce? WIELKA BRYTANIA: „(...) rząd Margaret Thatcher zapoczątkował realizację wielkiego programu obniżek podatków (...). Realna wartość ulg i odliczeń zmniejszających podstawę opodatkowania dochodów oso-bistych wzrosła o 25%. Podstawowa stopa podatku dochodowego zos-tała obniżona z 33% do 25%, zaś stopa najwyższa – z 83% do 40%. (...). Wyniki (...) ocenił C. V. Brown w pracy The 1988 Tax Cuts, Work Incentives and Revenue, „Fiscal Studies” 1988. Brown stwierdził, że znaczne zwiększenie ulg podatkowych spowodowało wzrost podaży pracy o mniej niż pół procenta. Obniżenie podstawowej stopy podatku dochodowego nie miało na podaż pracy żadnego zauważalnego wpływu. Drastyczna obniżka krańcowej stopy podatku płaconego (...) w niewiel-kim stopniu pobudziła wzrost oferowanej przez nich (pracowników – B. Cz.) podaży pracy.” (D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Makroekonomia 2003, PWE, Warsza-wa, s. 224). STANY ZJEDNOCZONE: W latach 1981-1983 (za prezydentury Ronal-da Reagana) w próbowano wykorzystać recepty radykalnych zwolen-ników ekonomii podażowej (np. Arthura Laffera). Np. w USA krańcowa stopa opodatkowania podatkiem dochodowym spadła z 50% do 28%). Wynikiem był – przede wszystkim - wielki deficyt budżetowy.

17. P LAS LAS1 E2 E1 AD 2 E AD 1 0 Y Yp Yp1 W USA skutkiem obniżki podatków okazał się znaczny wzrost zagregowa-nego popytu, AD, jednak produkcja i dochody (a zatem również podstawa opodatkowania) wzrosły umiarkowanie. Stało się to przyczyną dużego de-ficytu budżetowego. Pojawiła się inflacja. (Zob. rysunek). *** Jednak część zaleceń zwolenników „ekonomii podażowej” okazała się słuszna. Np. w latach osiemdziesiątych XX w. w USA w wyniku tzw. dere-gulacji po „uwolnieniu” cen i „otwarciu” rynków obniżyły się ceny m. in. lotniczych przewozów pasażerskich, transportu kolejowego i samochodo-wego, usług telekomunikacyjnych.

18. Zgodnie z modelem AD/AS „zarządzanie popytem” jest – jak wiadomo - skuteczne jedynie krótkookresowo. Po szoku popytowym w długim ok-resie produkcja powraca do wielkości potencjalnej. Nic dziwnego, że od „zarządzania popytem” i polityki stabili-zacyjnej wielu ekonomistów woli „podażowe” instrumenty polityki gos-podarczej. Jednak – inaczej niż zwolennicy ekonomii voodoo - nie wie-rząc w twierdzenia o ich nadzwyczajnej skuteczności - ekonomiści ci obok obniżania podatków zalecają jednoczesne zmniejszanie wydatków państwa. Ich zdaniem, w efekcie takiej polityki gospodarczej wpływy z podatków zmniejszyłyby się, lecz zmalałyby również wydatki państwa, a więc łączny wpływ tych zdarzeń na deficyt budżetowy okazałby się neut-ralny.

19. „W efekcie takiej polityki gospodarczej wpływy z podatków zmniejszyłyby się, lecz zmalałyby również wydatki państwa, a więc łączny wpływ tych zda-rzeń na deficyt budżetowy okazałby się neutralny”. Oto obraz takiej sytu-acji: P LAS LAS1 E1 E AD 2 AD 1 0 Y Yp Yp1

20. Współcześnie amerykańscy obrońcy ekonomii podażowej podkreślają ko-nieczność prowadzenia dotyczącego wielu lat pełnego rachunku szkód i ko-rzyści towarzyszących obniżce podatków. Powinien on uwzględniać DŁU-GOOKRESOWE skutki reform (ang. dynamic scoring). Sceptycy odpowiadają, że dynamic scoring nie zmienia negatywnej oceny tez radykalnych zwolenników ekonomii podażowej. Wpływ obniżki podatków na wielkość produkcji jest po prostu bardzo słaby. Sceptycy wska-zują także praktyczne przeszkody, utrudniające odpowiednie symulacje (np. nie da się oszacować długookresowych skutków obnizki podatków z powodu nieznajomości przyszłej polityki gospodarczej państwa).

21. MODEL AD/AS W DZIAŁANIU; Cd... Oto zachowanie gospodarki amerykańskiej po 1970 r. opisane za pomocą modelu AD/AS. Na rysunku wzrostowi produkcji odpowiadają przesunięcia długookresowej linii podaży, LAS. W latach 90-tych były one nieco większe niż w latach 70-tych XX w. Natomiast linia zagregowanego popytu, AD, wędrowała szybciej w górę w latach 70-tych, co było przyczyną względnie wysokiej inflacji... Długookresowe zmiany zagregowanego popytu i podaży (USA) Za: R. Dornbusch, S. Fischer, R. Startz, Macroeconomics, s. 108.

22. ZADANIE W gospodarce Hipotecji (keynesowskiej w krótkim, a klasycz-nej w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja poten-cjalna wynosi 1000, linię AD opisuje równanie: P = -0.003 Y + 4.0 a linię SAS równanie: P = 1. Produkcja potencjalna maleje o 10%. a) Narysuj tę sytuację. Podaj wielkość pro-dukcji i cen w krótkim okresie.

23. ZADANIE W gospodarce Hipotecji (keynesowskiej w krótkim, a klasycz-nej w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja poten-cjalna wynosi 1000, linię AD opisuje równanie: P=-0.003Y+ 4.0 a linię SAS równanie: P=1. Produkcja potencjalna male-je o 10%. a) Narysuj tę sytuację. Podaj wielkość produkcji i cen w krótkim okresie. Zob. rysunek. Y=1000; P=1. b) Podaj wielkość produkcji i cen po długim okresie. P LAS’ LAS E’ 1,3 1 E AD Y 900 1000

24. ZADANIE W gospodarce Hipotecji (keynesowskiej w krótkim, a klasycz-nej w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja poten-cjalna wynosi 1000, linię AD opisuje równanie: P = -0.003 Y + 4.0 a linię SAS równanie: P = 1. Produkcja potencjalna maleje o 10%. a) Narysuj tę sytuację. Podaj wielkość pro-dukcji i cen w krótkim okresie. Zob. rysunek. Y=1000; P=1. b) Podaj wielkość produkcji i cen po długim okresie. Y=900; P=1,3. c) Stała nominalna podaż pieniądza, MSN jest równa 130, a realny popyt na pieniądz to: MD = 0,5Y – 1000i. O ile pun-któw procentowych zmieni się stopa procentowa, i, po upły-wie długiego okresu? P LAS’ LAS E’ 1,3 1 E AD Y 900 1000

25. ZADANIE W gospodarce Hipotecji (keynesowskiej w krótkim, a klasycz-nej w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja poten-cjalna wynosi 1000, linię AD opisuje równanie: P = -0.003 Y + 4.0 a linię SAS równanie: P = 1. Produkcja potencjalna ma-leje o 10%. a) Narysuj tę sytuację. Podaj wielkość produkcji i cen w krótkim okresie. Zob. rysunek. Y=1000; P=1. b) Podaj wielkość produkcji i cen po długim okresie. Y=900; P=1,3. c) Stała nominalna podaż pieniądza, MSN jest równa 130, a realny popyt na pieniądz to: MD = 0,5Y – 1000 i. O ile pun-któw procentowych zmieni się stopa procentowa, i, po upły-wie długiego okresu? O 2 p. proc. P LAS’ LAS E’ 1,3 1 E AD Y 900 1000

26. 1. KRZYWA PHILLIPSA KRZYWA PHILLIPSA stanowi rozwinięcie modelu AD/AS i po-kazuje związek stóp inflacji (π) i bezrobocia (U) w gospodarce. Wyprowadżmy wzór krzywej Phillipsa.

27. Nominalny poziom płac w gospodarce, W, zależy od stopy bezro-bocia, U, na rynku pracy. W szczególności: Wt+1 = Wt - α•(U - U*)•Wt, gdzie α to dodatni parametr opisujący wrażliwość nominalnych wynagrodzeń, W, na zmiany odchylenia stopy bezrobocia, U, od naturalnej stopy bezrobocia, U*.

28. Wt+1 = Wt - α•(U - U*)•Wt, Zauważmy, że: U < U* to Wt+1 > Wt . Aby płace zaczęły rosnąć (Wt+1>Wt), rzeczywista stopa bezrobocia, U, musi spaść poniżej naturalnej stopy bezrobocia, U*. Wszak kiedy U<U*, wyrażenie (U-U*) jest ujemne i – przy dodatnim parametrze α - Wt+1 >Wt. W takiej sytuacji niedobór rąk do pracy na rynku pracy powoduje stopniowy wzrost płac.

29. Wt+1 = Wt - α•(U - U*)•Wt, Zauważmy, że: U > U* to Wt+1 < Wt . Aby płace zaczęły spadać (Wt+1<Wt), rzeczywista stopa bezrobo-cia, U, musi przewyższyć naturalną stopę bezrobocia, U*. Wszak kiedy U>U*, wyrażenie (U-U*) jest dodatnie i - przy dodatnim pa-rametrze α - Wt+1 <Wt. W takiej sytuacji przymusowe bezrobocie na rynku pracy powoduje stopniowy spadek płac.

30. Skoro: • (1) Wt+1=Wt-α•(U-U*)•Wt = Wt•[1-α•(U-U*)] • i • πW=(Wt+1-Wt)/Wt, • to: • πW=(Wt+1–Wt)/Wt={Wt•[1–α•(U-U*)]–Wt}/Wt =1-α•(U-U*)–1=-α•(U-U*). • πW = -α•(U-U*). • Wyprowadziliśmy oto wzór takiej KRZYWEJ PHILLIPSA, KTÓRA DOTYCZY ZMIAN POZIOMU PŁAC, CZYLI INFLACJI PŁACOWEJ, πW.

31. A zatem: (3) πW = -α•(U-U*). Ceny zmieniają się tak jak koszty. Koszty (w przybliżeniu) zmie-niają się tak, jak płace, ponieważ głównym składnikiem kosztów są płace. Zatem CENY ZMIENIAJĄ SIĘ TAK JAK PŁACE. Więc: πW= π, gdzie πW tostopa inflacji płacowej, a π to stopa infla-cji cenowej. πW=π πW=-α•(U-U*) (4) π=-α•(U-U*). Wyprowadziliśmy oto wzór takiej KRZYWEJ PHILLIPSA, KTÓRA DOTYCZY INFLACJI CENOWEJ, π. π=-α•(U-U*).

32. π=-α•(U-U*) Jak widać, warunkiem pojawienia się INFLACJI, π>0, jest spadek rzeczywistej stopy bezrobocia, U, poniżej naturalnej stopy bezrobo-cia, U* (π>0U<U*).

33. π=-α•(U-U*) Natomiast warunkiem pojawienia się DEFLACJI, π<0, jest wzrost rzeczywistej stopy bezrobocia, U, powyżej naturalnej stopy bezro-bocia, U* (π<0U>U*).

34. Skonfrontujmy „prostą” krzywą Phillipsa [π=-α•(U-U*)] z wyni-kami obserwacji. Inflacja i bezrobocie w USA w latach 1961-1969. Krzywa Phillipsa Za: R. Dornbusch, S. Fischer, R. Startz, Macroeconomics, s. 119.

35. Skonfrontujmy „prostą” krzywą Phillipsa [π=-α•(U-U*)] z wyni-kami obserwacji. Inflacja i bezrobocie w USA w latach 1961-1969. Krzywa Phillipsa Za: R. Dornbusch, S. Fischer, R. Startz, Macroeconomics, s. 119. Te dane empiryczne tylko DO PEWNEGO STOPNIA potwierdza-ją nasze ustalenia... Na rysunku widzimy, że w USA w 6. dekadzie XX w. (na-turalna stopa bezrobocia, U*, wynosiła wtedy ok. 5%) zmniejsze-nie się rzeczywistej stopy bezrobocia do poziomu U<U* skutko-wało wzrostem tempa inflacji, π; natomiast wzrost rzeczywistej stopy bezrobocia do poziomu U>U* powodował SPADEK TEMPA INFLACJI, π (A NIE SPADEK POZIOMU CEN, P, CZYLI DE-FLACJĘ).

36. Inflacja i bezrobocie w USA w latach 1961-1969. Krzywa Phillipsa Tak, czy owak, obserwatorom gospodarki USA u schyłku lat 60. XX w. wydawało się, że za pomocą stabilizacyjnej polityki gospodarczej można wybrać jedną spośród wielu kombinacji poziomu stopy bez-robocia i stopy inflacji, czyli punktów na krzywej Phillipsa. Np. na rysunku stopie bezrobocia równej ok. 3.5% towa-rzyszy inflacja równa ok. 5,0%, a stopie bezrobocia 7.0% towarzy-szy inflacja 1,0%.

37. Jednak w latach 1970-2002 wyraźna regularność zmian tempa inflacji i stopy bezrobocia w USA zanikła... Inflacja i bezrobocie w USA w latach 1961-2002. Za: R. Dornbusch, S. Fischer, R. Startz, Macroeconomics, s. 121. W przypadku prostej krzywej Phillipsa negatywne wyniki testu empirycznego zmuszały do odrzucenia lub zmiany modelu prostej krzywej Phillipsa.

38. 2. KRZYWA PHILLIPSA I ADAPTACYJNE OCZEKIWANIA IN-FLACYJNE W obliczu empirycznego zaprzeczenia twierdzenia Phillipsa, chcąc pogodzić krzywą Phillipsa z rzeczywistym obrazem gospodarki, ekonomiści uzupełnili teorię opisującą związki produkcji, bezrobo-cia i cen o hipotezę „oczekiwań inflacyjnych”, a w szczególności „ADAPTACYJNYCH OCZEKIWAŃ INFLACYJNYCH”.

39. Ludzie mają „ADAPTACYJNE OCZEKIWANIA INFLACYJ-NE”, jeśli sądzą, że TEMPO INFLACJI W PRZYSZŁOŚCI (πe) BĘDZIE PODOBNE DO OBECNEGO TEMPA INFLACJI (π). Zmiana obecnego tempa inflacji, π, powoduje wtedy POWOLNĄ zmianę oczekiwanego tempa inflacji, πe.

40. Teorię krzywej Phillipsa uzupełniono o hipotezę „oczekiwań infla-cyjnych”, w szczególności zaś: „adaptacyjnych oczekiwań inflacyj-nych”. Powstała w ten sposób KRZYWA PHILLIPSA UZUPEŁNIONA O OCZEKIWANIA INFLACYJNE (ang. inflation expectations aug-mented Phillips curve)

41. Mianowicie: skoro ludzie zdają sobie sprawę z istnienia infla-cji, a nawet mają konkretne oczekiwania inflacyjne, w czasie negocjacji płacowych dążą do ustalenia poziomu REALNEJ, NIE NOMINALNEJ, podwyżki płac. To on zależy od skali odchylenia rzeczywistej stopy bezrobocia, U, od naturalnej stopy bezrobocia, U*. Jest nie tak: πw=-αW•(U-U*), czyli nie tak: π= -α•(U-U*), a tak: (πw–πe)=-α•(U-U*), czyli tak: (π–πe)=-α•(U-U*).

42. (π–πe)=-α•(U-U*) WNIOSKI: 1. Jeśli zatem rzeczywista stopa bezrobocia, U, spadnie po-niżej stopy naturalnej, U<U*, to (π–πe)>0, więc π>πe, czyli ceny zaczną rosnąć SZYBCIEJ NIŻ SIĘ SPODZIEWANO. (Tak dzieje się w przypadku ekspansywnej polityki gospo-darczej).

43. (π–πe)=-α•(U-U*) WNIOSKI: 2. Natomiast jeśli U>U*, to (π–πe)< 0, więc π<πe, czyli ceny zaczną rosnąć WOLNIEJ NIŻ SIĘ SPODZIEWANO. (Tak dzieje się w przypadku restrykcyjnej polityki gospo-darczej).

44. (π–πe)=-α•(U-U*) ZAUWAŻMY: Inaczej niż model AD-AS i model prostej krzywej Phillipsa model krzywej Phillipsa uzupełnionej o adaptacyjne oczeki-wania inflacyjne przepowiada, że skutkiem ekspansywnej i restrykcyjnej polityki gospodarczej nie będzie – odpowied-nio – inflacja i deflacja, lecz – odpowiednio – wzrost rzeczy-wistego tempa inflacji powyżej tempa oczekiwanego (π>πe) oraz spadek rzeczywistego tempa inflacji poniżej tempa oczekiwanego (π<πe).

45. ZADANIE W gospodarce panuje równowaga. Bank centralny zmniejszył no-minalną podaż pieniądza, MSN. a) Za pomocą rysunku z modelem AD/AS pokaż, jak zmienią się ceny po upływie długiego okresu.

46. ZADANIE W gospodarce panuje równowaga. Bank centralny zmniejszył no-minalną podaż pieniądza, MSN. a) Za pomocą rysunku z modelem AD/AS pokaż, jak zmienią się ceny po upływie długiego okresu. Ceny obniżą się z poziomu P2 do poziomu P1. P LAS SAS E 2 2 P2 SAS 1 B E 1 b) Za pomocą krzywej Phillipsa uzupełnionej o (adaptacyjne) ocze-kiwania inflacyjne pokaż, jak zmienią się ceny po upływie długie-go okresu. AD P1 2 AD 1 0 Y Y P

47. ZADANIE W gospodarce panuje równowaga. Bank centralny zmniejszył no-minalną podaż pieniądza, MSN. a) Za pomocą rysunku z modelem AD/AS pokaż, jak zmienią się ceny po upływie długiego okresu. Ceny obniżą się z poziomu P2 do poziomu P1. P LAS SAS E 2 2 P2 SAS 1 B b) Za pomocą krzywej Phillipsa uzupełnionej o (adaptacyjne) oczekiwania inflacyjne pokaż, jak zmienią się ceny po upływie dłu-giego okresu. π-πe=-α•(U-U*). W wyniku negatywnego makroekonomicznego szoku po-pytowego spowodowanego zmniejszeniem nominalnej podaży pie-niądza przez bank centralny w krótkim okresie dochodzi do spad-ku rzeczywistego tempa inflacji, π, poniżej oczekiwań inflacyjnych, πe. W długim okresie powoduje to spadek oczekiwań inflacyjnych, πe, a zatem rownież spadek rzeczywistego tempa inflacji, π. c) Którą z tych prognoz uważasz za bardziej realistyczną? Dlacze-go? E 1 AD P1 2 AD 1 0 Y Y P

48. ZADANIE W gospodarce panuje równowaga. Bank centralny zmniejszył no-minalną podaż pieniądza, MSN. a) Za pomocą rysunku z modelem AD/AS pokaż, jak zmienią się ceny po upływie długiego okresu. Ceny obniżą się z poziomu P2 do poziomu P1. P LAS SAS E 2 2 P2 SAS 1 B E 1 b) Za pomocą krzywej Phillipsa uzupełnionej o (adaptacyjne) oczekiwania inflacyjne pokaż, jak zmienią się ceny po upływie dłu-giego okresu. π-πe=-α•(U-U*). W wyniku negatywnego makroekonomicznego szoku popytowego spowodowanego zmniejszeniem nominalnej podaży pieniądza przez bank centralny w krótkim okresie dochodzi do spadku rze-czywistego tempa inflacji, π, poniżej oczekiwań inflacyjnych, πe. W długim okresie powoduje to spadek oczekiwań inflacyjnych, πe, a zatem rownież spadek rzeczywistego tempa inflacji, π. c) Którą z tych prognoz uważasz za bardziej realistyczną? Dla-czego? Oczywiście bardziej realistyczna jest prognoza (b). We współczes-nych gospodarkach deflacja jest bardzo rzadkim zjawiskiem. AD P1 2 AD 1 0 Y Y P

49. W przypadku „zmodernizowanej” krzywej Phillipsa uzupełnionej o adaptacyjne oczekiwania inflacyjne dane empiryczne dość dobrze potwierdzają teorię. Powiedzmy, że: πet = πt-1. Wtedy: πt–πet = -α•(Ut-U*) πet = πt-1  (πt–πt-1) = -α•(U-U*).

50. Tym razem obserwacja dość dobrze potwierdza teorię... πt–πt-1 = -α•(U-U*) Inflacja i bezrobocie w USA w latach 1961-2002. Za: R. Dornbusch, S. Fischer, R. Startz, Macroeconomics, s. 124.