Sociaaltherapie en vernieuwingen in de gehandicaptenzorg

1. Sociaaltherapie en vernieuwingen in de gehandicaptenzorg Joop Hoekman Bronlaak, 14 oktober 2009

2. Inhoud • Kenmerken van sociaaltherapie • Ontwikkelingen rond mensen met een verstandelijke beperking • Relaties

3. Sociaaltherapie: grondwaarden • Dienstbaarheid: respectvolle medemenselijkheid en ontwikkelingsgerichtheid • Gelijkwaardigheid: mensen met een beperking zijn volstrekt gelijkwaardig aan andere mensen • Tegenwoordigheid van geest: de geestelijke aanwezigheid van de mens in het hier en nu.

4. Sociaaltherapie (2) • Ontmoeting: van mens tot mens, en van mens met leer-, werk- en woongemeenschap • Gezondheid; salutogenese • Ontwikkeling door sociale oefening • Integratie en gemeenschapsvorming • Individu: ieder mens is uniek • Cultuur; kunstzinnige elementen • Ritme • Werken

5. Sociaaltherapie (3) • Sociale verbanden in wonen en werk: sociale cohesie • Werking van antroposofische therapieën • Helende omgeving • Respect voor iedereen • Waar kom je vandaan en waar wil je naartoe? • Maatschappelijke integratie • Je leeft het leven

6. Sociaaltherapie (4) • Ontwikkeling, ook van medewerkers • Wat brengt die mens mij? Wat kan ik er aan leren? • Handelend behandelen • Biografie en mensvisie • Wijsheid zit in de handen

7. Sociaaltherapie: werk • Wat zou ik kunnen betekenen? Wat is mijn bijdrage? • Is wat ik doe voor mij goed en passend? • Groeien aan je beroep • In je werk betekenis hebben voor ons allen • Zinvolle arbeid • Zijdelings begeleiden: weinig directief, weinig verbaal

8. Ontwikkelingen rond mensen met een verstandelijke beperking • integratie en inclusie • zorg of ondersteuning • gezond of ziek • kwaliteit en welbevinden • ‘menslievende zorg’

9. Integratie en inclusie Congressen van mensen met een verstandelijke handicap (1994/1996/2000/2003), verklaringen: -wij hebben voor het eerst samen kunnen praten over ons eigen leven; -tot nu toe hebben vooral anderen over ons beslist ; -wij willen dat er serieus naar ons geluisterd wordt en dat men niet doet alsof; -de maatschappij moet ons accepteren… • . . . en gaan nooit meer over tot de orde van de dag.

12. Zorg of ondersteuning (1) • zorg of ondersteuning • cure of care • behandeling; interventie of adaptatie; support • functioneren: interactie ‘persoon-omgeving’

13. Zorg of ondersteuning (2) • ondersteuning: • compenseert de tekorten in competenties • om met succes te kunnen participeren • in activiteiten die typisch zijn voor leeftijdgenoten en culturele context van de persoon

14. Zorg of ondersteuning (3) ‘normaal’ functioneren voor leeftijd en sociale groep ondersteuningsbehoefte competenties functioneren van een persoon 17 17

15. Zorg of ondersteuning (4) • Probleem in de ‘fit’ tussen competenties en de eisen van de omgeving: • verhouding tussen competenties en verwachtingen van de omgeving • functioneren is dynamisch, afhankelijk van de setting • kwaliteit omgeving bepaalt mee (kansen, belemmeringen) • stoornis, beperking, handicap

17. Gezondheid Een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet alleen maar de afwezigheid van ziekte. Wereldgezondheidsorganisatie WHO, 1948

18. Goede Goede gezondheid gezondheid Ziek Niet ziek Ziek Niet ziek Slechte Slechte gezondheid gezondheid

19. Goede Goede gezondheid gezondheid Ziek Niet ziek Ziek Niet ziek Slechte Slechte gezondheid gezondheid

20. Goede Goede gezondheid gezondheid Ziek Niet ziek Ziek Niet ziek Slechte Slechte gezondheid gezondheid

21. Goede Goede gezondheid gezondheid Ziek Niet ziek Ziek Niet ziek Slechte Slechte gezondheid gezondheid

22. Goede Goede gezondheid gezondheid Ziek Niet ziek Ziek Niet ziek Slechte Slechte gezondheid gezondheid

24. Kwaliteit en welbevinden Onder - steuningsplan Kwaliteit van bestaan; ondersteuningsbehoefte subjectief welbevinden ondersteuning 24 24

25. Visiedocument kwaliteitskader • Zo goed mogelijk en zo zelfstandig mogelijk vorm geven aan het eigen leven • Individuele persoon en kwaliteit van bestaan zijn vertrekpunt voor zorg en ondersteuning • Zorg en ondersteuning moeten aantoonbare positieve invloed hebben op kwaliteit van bestaan • Eigen regie is centrale waarde. Mensen geven hun leven zelf vorm en inhoud en krijgen daarbij ondersteuning

26. Visiedocument kwaliteitskader (2) • Professional: vraaggerichte en responsieve houding • Professional: uitdagende omgeving, • die beroep doet op ontplooiing, • kansen biedt om nieuwe ervaringen op te doen, • grenzen te verkennen en te verleggen, • veiligheid biedt • en empowerment stimuleert.

29. Sociaaltherapie als aandrijving Cultuur Gezondheid Werk Gemeenschap Integratie Ondersteuning Wonen Ontwikkeling 45 45

30. Sociaaltherapie en gehandicaptenzorg (1) • Integratie en inclusie: • Woon-werkgemeenschap als verbijzondering en als oefenterrein • Zorg of ondersteuning: • Omhullende, ‘menslievende’ zorg; ondersteuning bij individuele ontwikkeling

31. Sociaaltherapie en gehandicaptenzorg (2) • Gezond of ziek: • Salutogenese; gezondmakend klimaat • Kwaliteit en welbevinden: • Kwaliteit is meer dan welbevinden: het ‘goede’ doen • ‘Menslievende zorg’: • Ja! Menslievende zorg.

32. Dank voor uw aandacht! jhoekman@zonnehuizen.nl