130 likes | 553 Views
SES OLAYLARI. Ünsüz yumuşaması(sert sessizlerin yumuşaması):. P,ç,t,k harfleriyle biten sözcüğe ünlüyle başlayan ekler gelirse kelime sonundaki sert harfler yumuşayarak b,c,d,g,ğ harflerine dönüşür. Kita(p) b -ı Dikkat! Ek heceli kelimelerin çoğunda yumuşama olmaz. Koçu,kökü
E N D
SES OLAYLARI ...www.edebiyatdersi.net...
Ünsüz yumuşaması(sert sessizlerin yumuşaması): • P,ç,t,k harfleriyle biten sözcüğe ünlüyle başlayan ekler gelirse kelime sonundaki sert harfler yumuşayarak b,c,d,g,ğ harflerine dönüşür. • Kita(p)b-ı • Dikkat! Ek heceli kelimelerin çoğunda yumuşama olmaz. Koçu,kökü • Dikkat! Bazı çok heceli sözcüklerde de yumuşama olmaz.Sanata, hukukun • Dikkat! Fiil köklerinde türemiş bazı sözcüklerde de yumuşama olmaz.Konutun taşıta • Dikkat! Türkçe kelimelerin son hecesinde b, c, d, g bulunmaz. Psikolog ...www.edebiyatdersi.net...
Ünsüz benzeşmesi(sert sessizlerin benzeşmesi): • Sert sesliyle biten p,ç,t,k harfleri kelimelerden sonra c,d,k harfleriyle başlayan bir ek gelirse ekin ilk harfi sertleşerek ç,t,k harflerine dönüşür. • P →b ç → c t →d k →g, ğ • Kitap-ç(c)ı • Dikkat! 1973’te ...www.edebiyatdersi.net...
Ünlü daralması: • Düz-geniş ünlüyle biten kelimelerden sonra –yor eki gelirse kelime sonundaki düz-geniş harf daralarak –ı,-i,-u,-ü harflerine dönüşür. • Bakmı(ma)yor • -y kaynaştırma harfi bazen daralmaya sebep olur. • Yi-y-ecek di(e)-y-ecek ...www.edebiyatdersi.net...
Ünlü düşmesi(hece düşmesi): • İki heceli bazı sözcüklerin sonundaki ünlü harf ünlüyle başlayan ek aldıklarında düşer. • Bur(u)n-u • *Organ adlarında veya ikinci hecesi dar olan sözcüklerde • ağız-ı ağzı gönül-ü gönlü • *Sözcük türemesi esnasında • Ayırım-ayrım sıyırık-sıyrık • *Yardımcı fiilli birleşik fiillerde • Sabır et- sabret hapis ol- hapsol • *Bazı isimlerde (aşınma) • Kayın ana – kaynana kahve altı – kahvaltı • *Bazı zamirlerde • Şurada – şurda Nerede - nerde • *Bazı sorularda • Ne için - niçin ...www.edebiyatdersi.net...
Ünsüz(sessiz) düşmesi: • Kimi sözcükler sonlarına –cik,-cek eklerini aldıklarında sonlarındaki ünsüz harfi kaybederler. • Küçü(k)cük • Azı birleşik sözcüklerde de gözükür • Üst teğmen - üsteğmen ...www.edebiyatdersi.net...
Ünlü türemesi: • Bazı sözcükler ek aldıklarında sözcükle ek arasına ünlü harf girer. • Az-cık Azıcık • Pekiştirmelerde de görülebilir • Sapasağlam güpegündüz ...www.edebiyatdersi.net...
Ünsüz türemesi : • Bazı sözcükler sonlarına –etmek,-olmak gibi yardımcı eylemler aldıklarında sözcüklerin sonundaki ünsüz harf yinelenir. • His(s)etmek • Yabancı sözcüklerden bazılarına ünlüyle başlayan ek getirildiğinde görülebilir. • Sır-r-ım red-d-i ...www.edebiyatdersi.net...
Dudak ünsüzlerinin benzeşmesi • Bu sözcükler yabancı dillerden gelmiştir. • Anbar-ambar • Penbe – pembe • Tanbur – tambur • Perşenbe - perşembe ...www.edebiyatdersi.net...
Kaynaştırma harfleri: • Ünlüyle biten kelimelerde sonra ünlüyle başlayan ek gelirse kelime ile ek arasına iki ünlü harf yan yana gelmeyeceği için kaynaştırma harfi gelir. • YAŞASIN! Başlayacak Kapısı • *Tamlamalarda • Kapı-n-ın kolu • *Üleştirmelerde • İki-ş-er • *Fiilden fiil yapan eklerde • Oku-y-an • *Hallerde • Tepe-y-e • *Bazen ünlü ünsüz arasında olabilirler • Sevgi-y-le ...www.edebiyatdersi.net...
Ulama: • Sözcüğün sonundaki ünsüz harf kendisinden sonra gelen sözcüğün başındaki ünlü harfler bağlanarak okunur.Buna ulama denir. • Yol onun varlıkonun • Noktalama işareti ulamayı bozar ...www.edebiyatdersi.net...
Pekiştirme:Varlıkların özelliğini bildiren bazı sözcüklerin ilk heceleri m,p,r,s harflerinden birisi getirilerek pekiştirilir.Kelimenin anlamı kuvvetlendirilir. • Kıpkırmızı sapsarı yemyeşil sapasağlam MPRS ...www.edebiyatdersi.net...