Het D ecreet R echts P ositie van de Minderjarige in de Jeugdhulpverlening

1. Het Decreet RechtsPositie van de Minderjarige in de Jeugdhulpverlening

2. Inleiding

3. Inleiding (1) Decreet Rechtspositie • Referentiepunt in de hulpverleningsrelatie • IVRK = achtergrond • Uitgangspunten: • Effectieve rechtsbescherming • Open communicatie en dialoog • Competentie-benadering • Participatieve hulpverlening • Implementatietraject = continu groeiproces

4. Inleiding (2) Explicitering/Integratie van bestaande regelgeving • IVRK • Decreet CLB • Bijdragen tot welbevinden van leerlingen (art 5) • Belang van de leerling staat centraal (art 6) • Informatie over rechten en plichten (art 7) • Opmaken dossier (art 10) • Ingaan op elk verzoek van de leerlingen (art 12) • Respecteren van de rechten van het kind (art 27) (art 41) • Bekwaamheid (art 28) • Privacywetgeving • Wet op de patiëntenrechten • Decreet openbaarheid van bestuur • Decreet gezondheidsinformatiesystemen

5. Inleiding (3) • Uitgangspunten van deze vorming: • Geen afslanking van het ideeëngoed • Referentiekader voor kwaliteitsvolle leerlingbegeleiding • Topics: • DRP en het begeleidingsproces • De bekwaamheid van de minderjarige • Het belang van de minderjarige • Recht op jeugdhulp en recht op instemming/weigering • Recht op informatie • Recht op inspraak, participatie en evaluatie • Het dossier • Recht op bijstand • Klachtrecht

6. Het begeleidingsproces de context van het DRP

7. het begeleidingsproces (1) • Onthaal en vraagverheldering • Informatie verzamelen • Doelen bepalen • Stappenplan opmaken • Uitvoerfase • Evaluatie

8. het begeleidingsproces (2) • Het DRP verankert hedendaagse begeleidingstendensen • empowerment versterken van de hulpvrager • in open dialoog • cliëntperspectief • Het DRP bevestigt CLB-werkingsprincipes • emancipatorisch • subsidiair

9. De bekwaamheid van de minderjarige

10. bekwaamheid minderjarige (1) Onverminderd de rechten van de ouders, oefent de minderjarige de rechten, opgesomd in het decreet, zelfstandig uit.

11. bekwaamheid minderjarige (2) Voor 3 specifieke rechten, nl. instemming, toegang tot dossier en niet gescheiden worden van zijn ouders tegen zijn wil, is dit op voorwaarde dat • de minderjarige in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen, • hierbij rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit

12. bekwaamheid minderjarige (3) • Van een +12-jarige wordt vermoed dat hij in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen • Niettemin kan ook een -12-jarige ‘bekwaamheid’ claimen.

13. commentaar… • Redelijke beoordeling wordt vastgesteld door de hulpverlener in dialoog met de minderjarige • Begeleiden is een emancipatorisch proces waarbij het ‘versterken’ van de minderjarige voorop staat • De hulpverlener is bijgevolg geen expert in het bedenken van oplossingen, wel een expert in begeleiden met als doel ‘de minderjarige sterker, weerbaarder maken’… • Rekening houden met de ontwikkeling van de minderjarige –> redelijke beoordeling is bijgevolg een evoluerend begrip in functie van deze ontwikkeling

14. Het belang van de minderjarige

15. het belang van de minderjarige • Is de belangrijkste overweging bij het verlenen van hulp • Bij belangenconflicten primeert het belang van de minderjarige

16. commentaar… • Het belang van de minderjarige wordt vastgesteld in dialoog met de minderjarige zelf • Passend gevolg geven aan zijn mening • Rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit • Met respect voor de mening en de verantwoordelijkheden van de ouders

17. Recht op jeugdhulp:instemmen, weigeren

18. recht op instemming (1) Recht om geïnformeerd, vrij in te stemmen met de buitengerechtelijk jeugdhulp of die hulp te weigeren

19. recht op instemming (2) Recht om de hulpverlenende instelling vrij te kiezen en om zijn keuze nadien te wijzigen, behoudens beperkingen die bij of krachtens wet of decreet zijn opgelegd.

20. recht op instemming (3) Recht om een interventie van de hulpverlener te weigeren zonder dat deze weigering de jeugdhulpverlening in het gedrang brengt. Op verzoek van de minderjarige kan deze weigering, schriftelijk vastgelegd en toegevoegd worden aan het dossier.

21. commentaar… Vrije keuze van hulpverlener wordt beperkt door sectorregelgeving. De CLB-keuze wordt gestuurd door de schoolkeuze:beleidsplan/beleidscontract. Het beleidsplan/beleidscontract stuurt eveneens de keuze van de beschikbare CLB-medewerkers →Vraag is evenwel of binnen dit CLB, de minderjarige een andere CLB-medewerker mag kiezen dan diegenen die via het beleidscontract aan de school werden toegewezen. →Het CLB kan organisatorische beperkingen inroepen om de keuze van de minderjarige te beperken tot het CLB-team van de school.

22. Recht op informatie en duidelijke communicatie

23. recht op informatie Recht op duidelijke, toereikende en voor hem begrijpelijke informatie over de jeugdhulp en over alle zaken die daarmee verband houden. In het belang van de minderjarige kan beslist worden om over bepaalde zaken niet te informeren. Een dergelijke beslissing wordt gemotiveerd in het dossier opgenomen. Een door de minderjarige aangewezen bijstandspersoon heeft wel het recht over deze zaken geïnformeerd te worden.

24. recht op duidelijke communicatie In een begrijpelijke taal, afgestemd op zijn leeftijd en maturiteit.

25. commentaar… Decretale informatieopdracht CLB: belangrijk hierbij is aan te stippen dat van het CLB een actieve informatieverstrekking in een aangepaste taal verwacht wordt waarbij o.a. de rechten en plichten, omgang met gegevens, dossier en beroepsgeheim toegelicht worden. Begrijpelijke taal geldt ook voor info in brochures of folders Taal = moedertaal of met bijstand van een tolk

26. Recht op inspraak en participatie

27. recht op participatie de minderjarige heeft recht op participatie • bij de totstandkoming van de jeugdhulp, • recht op periodieke evaluatie van de geboden jeugdhulp • en op participatie bij die evaluatie. Participatie = mening vrij uiten in elke aangelegenheid of procedure betreffende de aangeboden jeugdhulp. Aan die mening wordt in de mate van het mogelijke een passend gevolg gegeven, in overeenstemming met de leeftijd en de maturiteit van de minderjarige. Indien geen passend gevolg, -> voldoende motiveren en op verzoek van de minderjarige aan het dossier toevoegen

28. recht op inspraak • Inspraakorgaan of –procedure is noodzakelijk • Indien mogelijk, maar zeker bij semi- en residentiële hulpverlening van min. 6 maanden, gebeurt de inspraak collectief • Elke minderjarige kan participeren aan de inspraak • Centrum biedt haar medewerking om de inspraak te realiseren

29. commentaar… In welke mate verschilt wat hulpverleningsmethodieken vertellen over ‘hoe begeleiden’ van de voorschriften van het DRP?

30. Recht op een dossier

31. het dossier • Welke gegevens moeten opgenomen worden? • Erkenning van het toegangsrecht van de minderjarige • Recht op het verkrijgen van een afschrift • Recht op verzet tegen toegang van bepaalde personen. • Dossier als reflectie-instrument over de geboden hulpverlening • Gezondheidsgegevens

32. Toegang tot het dossier • Minderjarige heeft recht op toegang tot het dossier • Door inzage • Door gedeeltelijke inzage • Door gesprek

33. gegevens over de minderjarige De minderjarige heeft recht op toegang tot en toelichting bij de gegevens die hem betreffen, ongeacht wie deze informatie verstrekt heeft en dit binnen de 15 dagen na het verzoek. TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT Uitzonderingen: • Vertrouwelijkheidexceptie: gegevens verstrekt door derden, tenzij akkoord • Stukken ten behoeve van gerechtelijke overheden • Agogische exceptie: gegevens waarover de minderjarige niet werd geïnformeerd • Niet van toepassing op de gezondheidsgegevens

34. Inzage door de minderjarige Uitzonderingen • Agogische exceptie: vb kind is geadopteerd • Vertrouwelijkheidexceptie: vb ‘ zeg niet dat ik het jou heb verteld’ vb gegevens medegedeeld tijdens cel leerlingenbegeleiding of klassenraad • Stukken ten behoeve van de rechtbank: vb maatschappelijk verslag sociale dienst jeugdrechtbank

35. Toegang voor de minderjarige • Toegang : tot gegevens die hemzelf betreffen geen toegang wel toegang vb moeder-zoon relatie is problematisch vb kind wordt gepest

36. Toegang voor de minderjarige • Toegang : tot gegevens die hemzelf betreffen geen toegang wel toegang • Agogische exceptie • Vertrouwelijkheidexceptie • Stukken voor gerechtelijke overheid 3 Gegevens die enkel de minderjarige betreffen toegang door inzage vb. kind heeft problemen met gezag

37. Toegang tot gegevens over derden GEEN TOEGANG voor de minderjarige Vb derden: leraar, buurman, hulpverlener, klasgenoot…

38. Toegang door de minderjarige • Toegang :gegevens die enkel derden betreffen geen toegang Gegevens die enkel derden betreffen Vb buurman is vroeger veroordeeld wegens mishandeling Vb vader moeder zitten in zware relatiecrisis 3 Wel toegang

39. Toegang tot gegevens over minderjarige en derden Voor die gegevens die een minderjarige en ook een derde betreffen en volledige inzage door de minderjarige afbreuk zou doen aan de privacy van deze derde. TOEGANG = GESPREK, GEDEELTELIJKE INZAGE OF RAPPORTAGE

40. Toegang tot gegevens over minderjarige en derden Voor die gegevens die een minderjarige en ook een derde betreffen en volledige inzage door de minderjarige geen afbreuk zou doen aan de privacy van deze derde. TOEGANG = INZAGE en AFSCHRIFT

41. Gegevens over minderjarigen en derden Privacy niet geschonden Vb. Kind speelt bij buren Inzage+ afschrift Privacy wel geschonden Vb. buurman is vader van het kind gesprek, gedeeltelijke inzage en rapportage

42. Toegang tot gegevens over derden behorende tot het cliëntsysteem • De minderjarige • De ouders • De opvoedingsverantwoordelijken • Personen die met de minderjarige samenwonen op het ogenblik van de uitoefening van het recht op toegang Personen uit cliëntsysteem = derden tov elkaar Uitzondering = contextuele gegevens!

43. contextuele gegevens gegevens betreffende de minderjarige en het cliëntsysteem TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT

44. Gegevens over minderjarigen en cliëntsysteem Contextuele gegevens betreffende de minderjarige en het cliëntsysteem Vb. relatie vader en dochter is slecht Vb. kind en broer maken vaak ruzie Inzage + afschrift

45. Toegang minderjarige • Gegevens die minderjarige betreffen: • Toegang • Inzage + afschrift • Geen Toegang • -agogische exceptie • -vertrouwelijkheidexceptie • -gegevens over derden • -stukken gerechtelijke overheid • Gegevens in relatie met derden • Privacy geschonden • Gesprek, gedeeltelijke inzage + rapport • Privacy niet geschonden • Inzage + afschrift • contextuele gegevens met cliëntsysteem • Inzage + afschrift

46. Overdracht dossier • Vertrouwelijkheidexceptie • Agogische exceptie mee overgedragen • Privacy gegevens over derden worden niet overgedragen

47. toegang door vertegenwoordiging Indien de minderjarige niet in staat is tot een redelijke beoordeling wordt het toegangsrecht gerealiseerd via de ouders. Ouders hebben dan toegang tot die gegevens die de minderjarige betreffen en gegevens die op hen als enkelvoudige ouder betrekking hebben, en dus niet tot gegevens die op de andere ouder of iemand anders betrekking hebben.

48. recht op afschrift of rapport • Afschrift = gegevens waar minderjarige recht op inzage in heeft. • Rapport = gegevens waar hij recht heeft op andere wijze dan inzage Afschrift en rapport zijn persoonlijk,vertrouwelijk en mogen enkel worden aangewend voor jeugdhulp! Dus: Niet voor advocaat Niet voor rechter

49. recht op een afschrift • Van die gegevens waarin de minderjarige volledige inzage heeft. • Rapport van de gegevens waarin de minderjarige geen volledige inzage heeft. • Aanwending enkel in functie van de geboden jeugdhulpverlening – dit wordt vermeldt op het afschrift / rapport. • (Nieuw BVR/omzendbrief multidisciplinair dossier: geen afschrift zonder voorafgaande begeleide inzage)

50. recht op aanvulling • De minderjarige kan zelf documenten aanreiken die moeten toegevoegd worden. • De minderjarige heeft het recht om zijn versie van de feiten te laten opnemen in het dossier