Odsjek: Tehnologije drveta KOMPOZITI NA BAZI PUNOG DRVETA - SWP

1. Odsjek: Tehnologije drvetaKOMPOZITI NA BAZI PUNOG DRVETA - SWP doc.dr. Štefo Šorn

2. Kompoziti na bazi drveta 1986 godine na kongresu IUFRO u Ljubljani predložena je klasifikacija drveta “Kompozitni materijali” koja sadrži slijedeću familija proizvoda u drvnoj industriji: • Furnirski materijali (furnirske ploče, laminirana furnirska građa i paralelno laminirani furnir) • Kompozitni materijali (vlaknatice, MDF, iverice, vafer iverice, OSB i sl.) • Laminati (laminirani nosači, oplemenjeni materijali kao što su ploče ili elementi kombinovani sa drugim materijalom - Metalom ili plastikom). • Komponente u građevinarstvu (nosači I i T oblika i sl.) Izraz “kompozitni” sve šire se prihvaća u svijetu, jer najbliže definiše materijale dobivene od dijelova, parčadi ili čestica sljepljenih u monolit. U vezi s tim, izraz kompozit dobro opisuje strukturu drvnih proizvoda dobivenih sljepljivanjem čestica drveta.

3. E U R O P A Kao tendencija pridruživanju Europskoj Uniji, obaveza nam je prihvaćanje europskih normi. Prema njima imamo slijedeće nazive koje trebamo usvojiti i razumjeti: • Engineneering wood • Solid wood Panels • Wood based panels Engeenering wood panels sadrži u sebi i druga dva pojma. Definisaćemo Wood based panels kao proizvode od drveta napravljene od dijelova drveta. Ovo je naziv koji možemo shvatiti kao sinonim šire grupe proizvoda Engineenering wood a pod čime uglavnom podrazumjevamo: • Softwood plywood • Oriented Strandboard (OSB) • Laminated Veneer Lumber (LVL) • Gluew Laminated Lumber, Glulam • Prefabricated Wood I-Joinst David B. McMcKeever 1997.

4. E U R O P A Ili : • LVL, • OSB, • Glulam, • MDF, Leonard. M. Gus Engineering wood products: A bright future or myth 1994. Europski standardi, sada već važeći i prihvaćeni i u BiH kao BAS EN..... Tretiraju ovu problematiku i kao širi pojam pod kojim podrazumjevamo KOMPOZITNE MATERIJALE NA BAZI DRVETA obuhvaćeni su pod pojmovima: • SOLID WOOD PANELS i • WOOD BASED PANELS

5. Američka verzija Wood-based Composites Materijali na bazi furnira (Weneer based material) Furnirske ploče (Plywood) LVL (Laminated veneer lumber) PLV (Parallel-laminated veneer Laminati (Laminates) Lamelirani nosači (Laminated beams) Materijali za oplemenjavanje (Overlayed materials) Kompoziti na bazi drvnih i ne drvnih materijala (Wood-nonwood composites) Kompozitni materijali (Composite material) Vlaknatice (Cellulois fiberboard) Tvrde ploče (Hardboard) Ploče na bazi iverja (Particalboard) Vafer ploče (Waferboard) Ploče na bazi kratkog furnira ili “fleka” (Flakeboard) OSB ploče (Oriented strandboard) COM-PLY (COM-PLY) Materijali dobiveni proširivanjem ili ukručivanjem (Edge-adhesive-bounded material) Lamelirana građa (Lumber panels) Građevinske komponente (Components) I nosači (I-Beams) T nosači (T-Beams) Kompoziti na bazi drvnih i ne drvnih materijala(Wood-nonwood composites) Kompozit na bazi drvnih vlakana i plastike (Wood fiber-plastic composites WPC) Anorganski kompoziti (Inorganic-baunded composites) Kompoziti na bazi drvnih i poljoprivrednih materijala (Wood fiber-agricultural fiber composites)

6. Osnovni oblici drvnih elementa, od najvećih do najmanjih, (Marra 1979)

7. Klasifikacija kompozitnog materijala na bazi drveta

8. SOLID WOOD PANELS Ljepljeni elementi od masivnog drveta Problem nedostatka kvalitetnog tehničkog drva kao sirovine za drvnu industriju evidentan je i poznat ne samo na našim, nego i širim prostorima Evrope i Amerike. U želji da se poveća stupanj iskorištenja drva (kako kvalitativno tako i kvantitativno), razvile su se razne tehnike i tehnologije lijepljenja drva. Lijepljene drvne poluproizvode prepoznajemo na tržištu pod nazivom « Engeneering wood» i u grubljoj klasifikaciji možemo ih smatrati kompozitnim materijalom. Jedan od najjednostavnijih “kompozita” možemo predstaviti lameliranim elementima od punog drveta u obliku ploča ili gredica/greda koji predstavljaju poluproizvod za daljnje korištenje. Primjeri načina krojenja kao i osnovni oblici kompozita na bazi msivnog drveta su dani slajdovima 9 -12 . Kvalitet proizvoda , prema EN provodi se na osnovu ITT certifikata ( Initial Type Testing) i njegovog praćenja kroz proces proizvodnje FPC ( Factory production control).

9. Primjer krojenja

10. Primjer krojenja

11. Primjer krojenja

12. Primjer krojenja

13. Primjer nekih oblika jednostavnijih oblika kompozita – gredica/greda, ploča

14. Primjer moguće konstrukcije

15. Ploča

16. Ploča

17. Neke vrste spojeva za proširivanje

18. Vrsta spoja za proširivanje

19. Spojevi za produžavanje

20. Jednoslojna ploča na bazi masivnog drveta SWP

21. Višeslojne ploče na bazi masivnog drveta SWP

22. Primjer proizvoda u kome je korišten produžavanje i proširivanje

23. Objavljeni standardi iz PLOČA na bazi masivnog drvetaSolid wood panels • EN 12775 Solid wood panels – Classification and terminology • BAS EN 13017-1 Solid wood panels – Classification by surface appearance Part 1: Softwood • BAS EN 13017-2 Solid wood panels – Classification by surface appearance Part 2: Hardwood • BAS EN 13353 Solid wood panels (SWP) – Requirements • BAS EN 13354 Solid wood panels - Bonding quality- Test method

24. EN 12775 klasifikacija ploča na bazi masivnog drveta SWP • S obzirom na konstrukciju • Jednoslojene i • Višeslojne ploče • Mjesto korištenja • Ploče namjenjene korištenju u suhim uvjetim • Ploče namjenjene korištenju u vlažnim uvjetima • Ploče namjenjene korištenju u vanjskim uvjetim • Mehanička svojstva • Ploče namjenjene za opštu namjenu • Ploče namjenjene kao konstruktivni elementi (opterećenju) • Vrstu drveta • Ploče na bazi četinara • Ploče na bazi čiščara • U skladu s dužinom elemenata vanjske površine • Ploče sa produženim elementima • Ploče čiji su elementi iz jedne dužine • U skladu sa stanjem površine ploča • Neobrađene • Brušene • Sa utisnutom teksturom • Obrađene ploče( bojene, lakirane , tretirane uljem, oplemenjene nekim drugim materijalom – furnir, ultrapas i sl.

25. EN 13017-2 • Ovaj standard klasira ploče na bazi liščara na osnovu izgleda površine ( jednoslojnih i višeslojnih ) odnosno broja dozvoljenih grešaka kao: A, B, C

26. EN 13353 zahtjevi koji se traže od ploča na bazi masovnog drveta • Dimenzione tolerance, vlaga, zapreminska masa • Kvalitet ljepljenja • Za jenoslojne ploče L1 • Za višeslojne ploče L.3, L5 • Biološka trajnost • Mehaničke karakteristike • Ploče za opšte namjene SWP (1,2,3) NS • Ploče za konstruktivne namjene SWP (1,2,3) S,SD • Ocijenjivanje kvaliteta • Eksterna kontrola (ITT) • Fabrička kontrola (FPC)

27. Princip kontrole kvaliteta u procesu proizvodnje FPC • Osnovni skup kvalitetnih karakteristika Ploča (nepoznat) ITT ITT predstavlja reprezentant OSNOVNOG SKUPA Rezultati FPC na osnovu uzorka upoređuju se sa ITT

28. Zaključak • OD PROIZVODNIH ORGANIZACIJA KOJE IMAJU UVEDEN SISTEM UPRAVLJANJA KVALITETOM grupe standarda ISO 9000 OČEKUJE SE DA IMAJU spomenute standarde • ORGANIZACIJE KOJE NEMAJU UVEDEN ISO 9001 I SLIČNO, TREBAJU IMATI OVE STANDARDE I PO NJIMA RADITI, DA BI MOGLI PLASIRATI SVOJE PROIZVODE NA EVROPSKO TRŽIŠTE.