Judith Gulikers, Educatie en competentiestudies, Wageningen Univerisiteit, Judith.gulikers@wur.nl

1. Leerbehoeften van VMBO docenten in de eerstestappenrichtingkwalitatiefgoedcompetentiegerichtbeoordelen Judith Gulikers, Educatie en competentiestudies, Wageningen Univerisiteit, Judith.gulikers@wur.nl Ism. Wilma Bredewold en Scilla van Cuijlenborg. Projectleiding van Groen Proeven

2. Context : aanleiding, GroenProeven, behoeften • Docentenprofessionaliseringbijonderwijsvernieuwing : uitgangspunten • Onderzoek • Expliciete / implicieteleerbehoeftenvooraf en achteraf • Typerendebevindingen

3. Context Gegloblaliseerde, competentiegerichteexamenprogramma’s in VMBO groen (beroepsgerichtedeel) per 1 aug. 2010 • 18 competentiesaan bod komen in schoolexamen Competentiegericht MBO waarop VMBO moetvoorbereiden

4. Het project Groen Proeven • Een project van alle 13 AOC’s en de VBG (2009-2010) • Ontwikkeling competentiegerichte schoolexamens (o.b.v. geglobaliseerde competentiegerichte examenprogramma’s • Implementatieondersteuning van de GP producten • Op locatie bij pilots • Gezamenlijke bijeenkomsten/workshops voor docenten en MT • Via het schoolexamen de ontwikkeling naar meer • competentiegericht vmbo groen stimuleren en • faciliteren! • ‘Hoger liggend doel’ • - versterken doorlopende leerloopbaan vmbo – mbo • - betekenisvol leren > motivatie • - kwaliteitsverbetering (competentiegerichte) SE

5. Eisen aan een Groen Proeven PvB • Groene MBO werktook op dezemanier: • Zelfe type PvB’s • Reflectie-gesprekken (of criterium-gericht interview) • PvB: in een realistische praktische context gedrag ‘uitlokken’. lln moeten: • plannen (planning maken) • complexe opdracht (combinatie van taken) vervullen • keuzes maken • inspelen op onverwachte situaties (ingebouwd dilemma) • een ‘rol’ vervullen (verantwoordelijkheid) • Reflectiegesprek als essentieel onderdeel van de beoordeling: keuzes verantwoorden • 2 examinatoren • observeren (gewenst) gedrag • voeren reflectiegesprek • bepalen of een leerling competent is; of hem/haar een praktijksituatie kan worden toevertrouwd • beoordelen de uitvoering in zijn geheel

6. Docentenprofessionaliseringbijonderwijsvernieuwing Doel = kwalitatiefgoedecompetentiegerichtetoetsen Kwaliteit van toetsingkomt door: • Goedeproducten • Goedeimplementatieervan Kwalitiefgoedeimplementatie van onderwijsvernieuwingvraagtom: • Tegelijkertijdaanpakken van de onderwijsvernieuwing en docentenprofessionaliseringhierin(de Bruijn & Leeman, 2011) Docentenmoetennietalleen assessment begrijpen (‘the letter of the assessment”), maar zemoeten het echtsnappen, voelen en zienalsonderdeel van hunpegagogie ( “the spirit of the assessment”) (Davies & Ecclestone, 2008)

7. Uitgangspunten • De Bruijn & Leeman (2011): vertalen van onderwijsvernieuwingennaarpraktijk van docent nietgoedgefaciliteerd en is afhankelijk van praktijktheorie van de docent • Smith (2011): docentenprofessionalisering in assessmentvraagstukken is heel langgenegeerd • Starkey et al. (2009): type professionaliseringhangtaf van de implementatiefase van de onderwijsvernieuwing • Bakkenes & Vermunt (2010): georganiseerdeleeromgevingleidt tot meerlerenvoordocenten door mn. ‘experimenting’ en ‘considering own practice’ • Smith (2011): professionalisering in assessment vraagt top-down confrontatie van praktijktheorieen van docenten

8. Collaborative action research Gekozenvoor: collaborative action research Vertalen van theortischeconceptenachternieuwemanier van toetsen op locatie van de school ism docententeam en leidinggevende  “monitoringsprocedure” ontwikkeld

9. Onderzoeksvraag Welketypenprofessionaliseringsbehoeftenhebben VMBO groendocentenvooreenkwalitatiefgoedeinvoering van competentiegerichtepvb’s? Vooraf -achteraf • Vooraf: voordatzeeen pilot gaandoen • Achteraf: alszeeen pilot hebbengedaan Expliciet - impliciet • Expliciet: in hunwoorden • Impliciet: in hundaden

10. Hypothese Alleen verstrekken van informatie over de onderwijsvernieuwing leidt niet tot identificeren van persoonlijke leerbehoeften van docenten en niet tot vertalen van theoretische concepten naar eigen handelen Na ervaring zullen leerbehoeften concreter zijn en meer toegespits op theoretische ideeën achter de onderwijsverniewing

11. Actie-onderzoek • 34 pilots met GroenProevenPvB’s • 11 scholen • 76 docenten, 20 leidinggevenden, 453 leerlingen • Onderzoeker + projectleiding • GP-ontwikkeldocententeam: 13 docenten Collaborative action research (Meijer et al., 2010)

12. Procedure Vooraf: informatiebijeenkomstvooralle VMBO geinteresseerdedocenten + leidinggevenden (= fase 2 van Starkey et l., 2009) Vrijwilligevragenlijst met leerbehoeften (N= 37) Individuele pilots (fase 3 Starkey et al. 2009): • Betrokkendocenten (minimaal 2) + leidinggevende • GP-ontwikkelaar • Onderzoeker

13. Monitoring pilots • Gestructureerdintakegesprek • Observatietijdensuitvoering • Evaluatiegesprekken (groepdocenten / groeplln) • Evaluatielijsten (4 puntsschalen) • Verslaglegging • naar pilot school • naarprojectleiding • naarontwikkelgroep • Maandelijksereflectieonderzoeker + projectleiding • 2-maandelijkse reflectie met GP ontwikkelteam

15. Analyse • Na 34 pilots navalle data met GP team “typenleerbehoeften” benoemd • Coderenexplicieteleerbehoeftenvooraf/achter • Coderenimplicieteleerbehoeften (observatieverslagen, verslagen van reflectiegesprekken) ++ / + / - / -- / NVT met typerendevoorbeelden

16. 7 typen leerbehoeften • Geen / niet anders dan nu / geen idee • Instrumenteel van aard • Organisatorisch van aard • Vertaling theoretische concepten naar onderwijspraktijk • Persoonlijk begrip • Persoonlijk handelen • Implicaties voor onderwijs

19. Typerende bevindingen Zonderervaring: • weinig concrete leerbehoeften / verwachtennietdatdezetoetsingzoveelanders is dan nu  dusookgeenleerbehoefte • vooralexternegeorienteerde ‘leerbehoeften’ (watleerlingmoet, watorganisatiemoet) ipvgerelateerdaan docent zelf • Docentendenkennietuitzichzelfvanuittheoretischeconcepten van nieuwemanier van toetsing • Explicietaanboren in gesprek

20. Typerende bevindingen II • Pilot leidt in veel gevallen tot: “oeps, daar hadden we allemaal niet over nagedacht” en “ik vind dat en dat toch wel erg moeilijk” • 85% van evaluatiegesprekken: “mijn mond houden” als grootste leerervaring • 100% ervaart noodzakelijke verandering van onderwijs en vertaalt dit al naar concrete acties

21. Opvallendebevinding Bv: “ikkan me weleenbeeldvormenbij de competenties, maar ikweetnietgoed hoe ikze op niveaumoetbeoordelenbijleerlingen” Docenten met meer CGO voorkennis (mn. door CGO docentenopleiding of bijscholing) benoemen • meer en concretereleerbehoeften • leerbehoeftenmeergericht op eigendocentgedrag • Beschrijvenbeterbeeld van theoretischeconcepten • Terwijl zij in uitvoeringbetervoldoenaantheoretischeideeën in hunuitvoering • Competentiezien in llngedrag • Observeren • Hogereverwachting van lln • Kritischer • Werken met dilemma’s • RG voeren • Samenkomen tot beoordeling

22. Conclusie Zonderervaring of alleen “van horenzeggen” hebbendocentengeenleerbehoeften, wetenzenietwathunleerbehoeftenzijn, zijnzeinstrumenteel/organisatorisch van aard en extern georiënteerd Door gezamenlijkinstakegesprekontstaanconcretereonduidelijkheden en eerstereflectie op theoretischeconcepten Na ervaringkunnendocentenveelbetereigenleerbehoeftenbenoemen en zijndezemeergericht op eigenhandelenen aannamen (ooktav. leerlingen) en theoretischeconceptennieuwetoetsing CGO docentenopleidinglijktwelpositief effect tehebben

23. Dank! Wijhopenjullievolgendjaartezien in Wageningen ORD 2012 Judith.gulikers@wur.nl