Hoofdstuk 24: Wisselmarkten

Economie, een Inleiding Hoofdstuk 24:Wisselmarkten

Wisselmarkten • Nationaal geld • Handel in één specifiek land • Verschillende munten met wisselkoersen • Handel tussen verschillende landen • Prijs van buitenlandse munt uitgedrukt in termen van binnenlandse munt = wisselkoers

Wisselmarkten - Inhoudstafel • Enkele begrippen • De prijsvorming op de wisselmarkten • Factoren die de prijsvorming beïnvloeden • Wisselkoerssystemen • Koopkrachtpariteit en intrestpariteit

1. Enkele begrippen • Wisselmarkten • Markten waar nationale munten geruild wordt tegen buitenlandse munten = buitenlandse deviezen = buitenlandse valuta • Munten die door betrokken centrale banken vrij worden ingewisseld tegen munten van andere landen zijn convertibel • Wisselkoersen (WKbuitenlandse munt) • Prijzen van buitenlandse munten uitgedrukt in nationale munt

1. Enkele begrippen • Voorbeeld wisselkoers (prijs van dollar in euro's) • Waarde • Relatieve prijs van één eenheid buitenlandse munt • Notering met vaste waarde in buitenland • Beschouw Tabel 24.1. • Prijs USD: 0,8158 euro’s • Prijs Britse pond: 1,1991 euro

1. Enkele begrippen • Relatieve prijs kan altijd omgekeerd worden (prijs van euro in dollars) • Waarde • Notering met vaste waarde in binnenland

1. Enkele begrippen • Appreciatie versus depreciatie • Appreciatie van dollar: dollars worden duurder • Wisselkoers van dollar stijgt • Keerzijde: depreciatie van euro: euro’s worden goed-koper

1. Enkele begrippen • Arbitrage • Stel: • Wisselkoers van Japanse yen in Brussel = 0,009 euro, dus wisselkoers van euro in Japan zou 1/0,009 = 111,111 Japanse yen moeten zijn • Echter: wisselkoers van euro in Tokio bedraagt slechts 100 Japanse yen • Japanse yen is dan duurder in Tokio en euro is dan goedkoper in Brussel • Winstmogelijkheden: personen zullen yen kopen in Brussel en verkopen in Tokio of euro’s kopen in Tokio en verkopen in Brussel • Dit proces gaat verder tot koers van yen op beide plaatsen gelijk wordt

1. Enkele begrippen • Wisselrisico • Onzekerheid m.b.t. toekomstige koersen • Bijvoorbeeld wanneer Belgische importeur in toekomst bepaalde geldsom moet betalen (in buitenlandse munt) • Oplossing: termijnmarkt • Belgische koper kan op termijnmarkt voor buitenlandse deviezen contract afsluiten om in toekomst buitenlandse munt te kopen tegen overeengekomen koers • Wisselkoers op termijnmarkt en op contantmarkt • Voorbeeld: yen duurder op termijnmarkt: agio • Voorbeeld: yen duurder op contantmarkt: disagio

1. Enkele begrippen • Oplossing 2: optiemarkt • Belgische koper kan op optiemarkt voor buitenlandse deviezen recht (calloptie) kopen om in toekomst buitenlandse munt te kopen tegen overeengekomen koers • Importeurs • Belgische verkoper kan op optiemarkt voor buitenlandse deviezen recht (putoptie) kopen om in toekomst buitenlandse munt te verkopen tegen overeengekomen koers • Exporteurs • Men is niet verplicht recht uit te oefenen: flexibiliteit • Tegenover deze flexibiliteit staat premie

1. Enkele begrippen • Onze transacties met buitenland • Importtransacties en exporttransacties • Kapitaaltransacties • Interactie met wisselmarkt vaak via banken • Indien bank deviezen aankoopt bij centrale bank, daalt voorraad (of reserve) buitenlandse deviezen van die centrale bank • Bijgevolg: daling geldaanbod • Banken staan (binnenlands) geld af in ruil voor deviezen

2. De prijsvorming op de wisselmarkten • Prijs of wisselkoers van buitenlandse deviezen komt tot stand door werking van vraag en aanbod

2. De prijsvorming op de wisselmarkten • Negatief geïnclineerde vraag naar dollars • Gevraagde hoeveelheid dollars neemt af wanneer koers van dollar stijgt • Vragers • Europese importeurs • Personen die Amerikaanse aandelen of obligaties kopen • Ondernemingen die investeren in VS

2. De prijsvorming op de wisselmarkten • Positief geïnclineerd aanbod van dollars • Aangeboden hoeveelheid dollars neemt toe wanneer koers van dollar stijgt • Aanbieders • Europese exporteurs • Amerikanen die Europese aandelen of obligaties kopen • Amerikaanse ondernemingen die investeren in Europa

2. De prijsvorming op de wisselmarkten • Evenwicht komt snel tot stand • Doch wisselkoersen fluctueren van dag tot dag en van uur tot uur • Reden: veelvuldige veranderingen in factoren die vraag en aanbod bepalen

3. Factoren die de prijsvorming beïnvloeden • Beschouw Figuur 24.2.: • Evolutie van euro-dollarkoers (dollars per euro) • Periode 1999-2001: daling euro t.o.v. dollar Speculatieve zeepbel ‘Wall Street’ • Periode 2002-2008: stijging euro van bijna 100% Ommekeer optimisme Tekorten op Amerikaanse lopende rekening • Na 2008: eerst terugval, dan opnieuw piek Terugval: Europese schuldencrisis • Bespreking van economische factoren • Subtitels 3.1., 3.2. en 3.3.

Wisselmarkten - Inhoudstafel • Enkele begrippen • De prijsvorming op de wisselmarkten • Factoren die de prijsvorming beïnvloeden 1. De economische activiteit in binnen- en buitenland 2. Het prijsniveau in binnen- en buitenland 3. De intrestvoeten in binnen- en buitenland 4. De verwachtingen en de rol van speculatie • Wisselkoerssystemen • Koopkrachtpariteit en intrestpariteit

3.1. De economische activiteit in binnen- en buitenland • Beschouw Figuur 24.3.: • Economische activiteit in VS neemt toe • Amerikaanse invoer neemt toe • Europese uitvoer naar VS neemt toe • Aanbod van dollars neemt toe • Evenwichtswisselkoers van dollar daalt • Dollar deprecieert en euro apprecieert • Ceteris paribus • Later komen ook effecten op kapitaalstromen enerzijds en verwachtingen anderzijds aan bod

3.2. Het prijsniveau in binnen- en buitenland • Beschouw Figuur 24.4.: • Prijsstijging in VS • Europese export wordt relatief goedkoper in VS • Europese uitvoer naar VS neemt dus toe • Aanbod van dollars neemt toe • Europese invoer uit VS neemt af • Vraag naar dollars neemt af (hoewel niet zeker) • Uiteindelijk volume???, wisselkoers alleszins gedaald • Inflatie  depreciatie • Koopkrachtpariteitentheorie

3.3. De intrestvoeten in binnen- en buitenland • Beschouw Figuur 24.5. • ECB verstrakt monetair beleid in Eurozone • Intrestvoet in Europa stijgt • Europeanen beleggen minder in buitenland • Vraag naar dollars neemt af • Buitenlanders beleggen in Europa • Aanbod van dollars neemt toe • Dollar deprecieert en euro apprecieert • Intrestpariteitenrelatie

3.4. De verwachtingen en de rol van speculatie • Buitenlandse deviezen zijn ook activa waarvan prijs kan stijgen  mogelijkheid tot speculatie • Speculeren: samenstellen van vermogen in functie van verwachte prijsveranderingen • Voorbeeld • Stel: verwachting dat intrestvoet VS zal stijgen • Verwachtingdat dollar zal appreciëren • Vraagcurve naar dollars verschuift naar rechts • Aanbodcurve van dollars verschuift naar links • Netto-effect: stijging wisselkoers, met andere woorden, depreciatie van euro • Deze evoluties gebeuren nog vóór intrestvoetstijging

3.4. De verwachtingen en de rol van speculatie • Vorming verwachtingen: allerlei factoren • Politieke evoluties • Bepaald beleid, … • Sociale gebeurtenissen • Stakingen, demonstraties, … • Verwachtingen domineren vaak koersvorming

4. Wisselkoerssystemen • Vorige paragraaf: geen overheidsinterventie • Vrije prijsvorming op wisselmarkt • Vraag en aanbod • Dit zijn vlottende wisselkoersen • Realiteit: vaak overheidsinterventie • Prijsvorming niet volledig vrij • Concreet • Vooraf vaststellen van officiële wisselkoers • Beperken van schommelingen in wisselkoers tot marge rond die koers • Dit zijn vaste wisselkoersen

4. Wisselkoerssystemen • Vaste wisselkoerssystemen: • Gebaseerd op vaste wisselkoersen • Gouden standaard • Deelnemende munten hadden vaste waarde in goud en waren inwisselbaar in goud • Bretton Woods-systeem van vaste wisselkoersen • Europees Monetair Systeem

4. Wisselkoerssystemen • Systeem van geleid vlottende wisselkoersen • Gebaseerd op vlottende wisselkoersen • Vrije prijsvorming op wisselmarkt • Maar af en toe interventie door overheden • Koersbepaling van belangrijke munten in wereld • dollar, euro, pond sterling, Japanse yen

Wisselmarkten - Inhoudstafel • Enkele begrippen • De prijsvorming op de wisselmarkten • Factoren die de prijsvorming beïnvloeden • Wisselkoerssystemen 1. Vaste wisselkoersen 2. Vlottende wisselkoersen • Koopkrachtpariteit en intrestpariteit

4.1. Vaste wisselkoersen • Monetaire overheid • Legt officiële koers vast • Pariteit • Legt marge rond pariteit vast waarbinnen wisselkoers vrij kan fluctueren • Beschouw Figuur 24.6. • Deense kroon en euro

4.1. Vaste wisselkoersen • Pariteit bedraagt 8 DKR voor één euro, met • Plafondkoers = 8,5 DKR • Bodemkoers = 7,5 DKR • Deense centrale bank zal ingrijpen wanneer boven-grens wordt doorbroken • Linkerpaneel: geen interventie nodig • Rechterpaneel: interventie nodig • Meerbepaald: Deense centrale bank zal zelf euro’s aanbieden (deviezenreserves aanspreken)

4.1. Vaste wisselkoersen • Monetaire consequenties van overheidsinterventie: • Vraag naar buitenlandse deviezen = Uitgaven op de betalingsbalans • Vraagoverschot euro’s komt dus overeen met tekort op betalingsbalans • Deense monetaire autoriteit verkoopt deviezenreserves  geldhoeveelheid neemt af • Kostprijs: verlies aan economische activiteit

4.1. Vaste wisselkoersen • Andere problemen • Reserves aan buitenlandse deviezen raken uitgeput • Kapitaalvlucht uit Deense kroon door speculatie • Oplossingen • Pariteit en schommelingsmarges verhogen • Devaluatie (van eigen munt) • Op deze manier uitvoer en kapitaalinvoer stimuleren • Systeem van vaste wisselkoersen verlaten

4.1. Vaste wisselkoersen • Deense centrale bank kan ook ingrijpen wanneer ondergrens wordt doorbroken • Meerbepaald: Deense centrale bank zal zelf euro’s vragen (deviezenreserves aanvullen)

4.1. Vaste wisselkoersen • Problemen • Steunmaatregelen voor buitenlandse munten doen geldaanbod toenemen  Inflatoire druk • Oplossingen • Pariteit en schommelingsmarges verlagen • Revaluatie (van eigen munt) • Compensatie door andere actiefposten van centrale bank te verminderen: sterilisatiebeleid

Wisselmarkten - Inhoudstafel • Enkele begrippen • De prijsvorming op de wisselmarkten • Factoren die de prijsvorming beïnvloeden • Wisselkoerssystemen 1. Vaste wisselkoersen 2. Vlottende wisselkoersen • Koopkrachtpariteit en intrestpariteit

4.2. Vlottende wisselkoersen • Monetaire overheid • Laat wisselkoersen vrij vlotten • Wijzigingen in wisselkoersen hebben geen interne monetaire repercussies

5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit • Twee grote verklarende theorieën voor evenwichts-wisselkoers • Koopkrachtpariteiten • Prijsverschillen in binnen- en buitenland • Intrestpariteitstheorie • Verwachtingen en intrestvoet

Hoofdstuk 24: Wisselmarkten