TEKNİK MEVZUAT VE ÜRÜN GÜVENLİĞİ

1. Dış Ticaret Müsteşarlığı TEKNİK MEVZUAT VE ÜRÜN GÜVENLİĞİ Mehmet CÖMERT Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdür Yardımcısı 16 Ekim 2008 Kahramanmaraş

2. Sunuşun Planı • Teknik düzenleme nedir? • DTÖ kuralları • Avrupa Birliğinde durum • Türkiye’de kurulan sistem • -Mevzuat uyumu • -Teknik altyapısı • -Denetimler • 5. Sonuç ve değerlendirme

3. TEKNİK MEVZUAT NEDİR? Teknik mevzuat (düzenleme) nedir? Bir ürünün özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji, sembol,ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk değerlendirmesi işlemlerinden bir veya birkaçını belirten ve uyulması zorunluolan her türlü hukuki düzenlemedir.

4. KAPSAMIve AMACI Bir malın; • Dizaynı, • Boyutları, ağırlığı, hacmi, • Muhtevası / bileşenleri, • İşleme sistemi, • İşaretlenmesi, • Ambalajı, • Etiketlenmesi, • Eşlik edecek belgeler, • ... Sağlık ve güvenlik, -Bilgilendirme, -Şeffaflık, -Karılaştırma, -Maliyet, -Piyasaya güven, -Karşılıklı tanıma.

5. DTÖ ve teknik düzenlemeler • DTÖ / TBT Anlaşmasına göre: • Sadece can güvenliği, sağlık, tüketici ve çevrenin korunması amacıyla teknik düzenlemelere başvurulabilir. Ancak, bunun için teknik düzenlemelerin; • Ticaret üzerinde “gereksiz”yük oluşturmaması, • Yerli-yabancı mal ayrımı yapmaması, • Ülkeler arasında ayrım yapmaması, • Uluslararası ticareti dolaylı da olsa kısıtlamaması, • DTÖ’ye bildirilmesi, • gerekir.

6. AB SİSTEMİ AB teknik mevzuatının temel amaçları: 1) Malların serbest dolaşımı sağlamak (AB +EFTA) 2) Piyasaya güvenli ürün arzını sağlamak, 3) Ekonomik operatörler arasında adil rekabeti sağlamak.

7. AB TEKNİK MEVZUATI • Can güvenliği, sağlık, tüketici ve çevre bakımından riskli ürünler ortak AB mevzuatına tabidir (= düzenlenmiş alan) • Riskli olmayan ürünlerde üye ülkeler serbesttir. • (=düzenlenmemiş alan) • a) ulusal kurallar getirilebilir, • b) hiçbir kural uygulanmayabilir, •  Ancak serbest dolaşıma engel olunamaz !!!

8. Ürün Mevzuatı: AB ticaretinde payı %25 %45 Yeni Yaklaşım (CE) Makina, oyuncak v.b. Mobilya, kamyon, bisiklet, çakmak v.b. Klasik Yaklaşım Gıda, otomotiv, gübre kozmetik v.b. %30 Düzenlenmiş Alan (AB Ortak Mevzuatı) Düzenlenmemiş Alan (Ulusal Mevzuat)

9. TÜRKİYE’DE DURUM II I III Mevzuat Altyapı Gözetim / Denetim (Kamu kuruluşları) -Akreditasyon -Standartlar -Uygunluk değerlendirm -Metroloji -Piyasa gözetimi -İthalat denetimi -Üretim -İthalat -Yenileme -Dağıtım

10. TEKNİK MEVZUAT UYUMU - I A-Yatay Mevzuat:Dış Ticaret Müsteşarlığı • 4703 No’lu Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kn. • Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği, • CE İşareti Yönetmeliği, • Uygunluk Değerlendirmesi ve Onaylanmış Kuruluşlar Yön., • Bildirimler Yönetmeliği, + • İthalat Denetimleri Yönetmeliği (Yayımlanacak) • Düzenlenmemiş Alan Yönetmeliği (Yayımlanacak)

11. TEKNİK MEVZUAT UYUMU- II B.Dikey (sektörel) mevzuat • Makine Emniyeti Direktifi, • Oyuncaklar Direktifi, • Tıbbi Cihazlar Direktifleri, • Yapı Malzemeleri Direktifi, ... • Motorlu araçlar mevzuatı ... • Gıda mevzuatı, ... • Diğer sektörel mevzuat. } E, e

12. Güvenli Ürün Nedir ? Güvenli ürün: Kullanım süresi içinde, normal kullanım şartlarında risk taşımayan veya kabul edilebilir ölçüde risk taşıyan ve temel gerekler (insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki yaşam ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması) bakımından gerekli asgari korumayı sağlayan üründür. Teknik mevzuatına uygun ürün güvenli kabul edilir.

13. Üreticinin Sorumluluğu • Piyasaya sadece güvenli ve teknik mevzuatına uygun ürün arz edebilir. • Mevzuatın gerektirdiği hallerde, ürünü piyasaya arz etmeden önce uygunluk değerlendirme kuruluşlarına götürür. • Piyasaya arz edilen ürünlerden gerektiğinde numune alarak test etmek, şikayetleri soruşturmak • Tüketicileri, ürünün taşıdığı güvensizlik ve riskten haberdar eder. • Ürünlerin toplatılması ve bertarafı için gerekli önlemleri almak, • Ürünle ilgili belgeleri muhafaza etmek.

14. TEKNİK ALTYAPI (Mevzuatı hayata geçirebilmek için gerekli idari ve teknik altyapı) 4 temel bileşenden oluşur: • Standardizasyon • Akreditasyon • Uygunluk değerlendirmesi • Metroloji

15. Standardizasyon Standard nedir?Teknik mevzuatta atıf yapılan ve temel gerekleri yerine getirmeye yarayan ihtiyari araçtır. • TSE,Topluluk EN standartlarının%90’dan fazlasını uyumlaştırdı. • CEN and CENELEC’e üye olabilmek için TSE idari ve mali reformdan geçiyor. • TSE aynı zamanda bir Onaylanmış Kuruluştur.

16. Akreditasyon Uygunluk değerlendirme kuruluşlarının, onaylanmış kuruluşların, laboratuarların vs. gerekli teknik, idari ve personel kriterlerini yerine getirip getirmediğini teyid mekanizmasıdır. • TÜRKAK Avrupa Akreditasyon Teşkilatı EA’nın üyesidir. • Tecrübesini arttırmakta, idari ve teknik kapasitesini geliştirmektedir. • Akreditasyon işlem ve belgelerinin AB’de tanınması için gerekli 7 adet “Çoktaraflı Anlaşma”yı imzalamıştır.

17. Uygunluk Değerlendirmesi • Ürün piyasaya arz edilmeden önce, mevzuata uygun olup olmadığının kontrolü amacıyla yürütülen işlemlerdir. Mevzuat izin veriyorsa üreticinin kendisi, değilse bağımsız bir “üçüncü taraf” (UD Kuruluşu) ürünün teknik şartlara uyup uymadığını test ve muayene yoluyla kontrol eder; uygunsa işaretlerini iliştirir ve gerekli belgeleri düzenler.

18. Onaylanmış Kuruluşlar Onaylanmış Kuruluşlar (OK), AB Komisyonunca CE işareti vermekle yetkilendirilmiş kuruluşlardır. CE işareti gerektiren mevzuata “Yeni Yaklaşım Direktifleri” denir.

19. Türkiye’de Onaylanmış Kuruluşlar 1- TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Asansörler, Yapı Malzemeleri, Gaz Yakan Cihazlar, Basınçlı Ekipman 2- TÜRKİYE ÇİMENTO MÜSTAHSİLLERİ BİRLİĞİ Yapı Malzemeleri 3- TÜRK LOYDU VAKFI Gaz Yakan Cihazlar, Basınçlı Ekipman, Gezi Tekneleri 4- MEYER YÖNETİM VE BELGELENDİRME HİZMETLERİ Gaz Yakan Cihazlar, Basınçlı Ekipman 5- TMMOB MAKİNE MÜHENDİSLERİ ODASI Asansörler 6-TÜRKİYE HAZIR BETON BİRLİĞİ Yapı Malzemeleri

20. CE İşareti

21. CE İŞARETİ GEREKTİREN SEKTÖRLER (DİREKTİFLER)

22. CE işaretinin iliştirilmesi Üretici; • düşük risk grubunda yer alan ürünlerin ilgili teknik düzenlemeye uygunluğunu kendisi deklare eder ve CE İşaretini iliştirir. • ürün yüksek risk grubunda ise ürünün ilgili teknik düzenlemeye uygunluğunu teyid için onaylanmış kuruluşa başvurur ve ancak bu şekilde CE işaretini iliştirilir.

23. DTM-Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü CE Destekleri • Dış Ticaret Müsteşarlığı; • ihracatçı Birliği üyeleri için • CE İşareti, ISO 9000/14000 vb. kalite ve güvenlikle ilgili belgelendirme masrafları • Masrafların %50’si • En fazla 50.000 $ • Ödeme, belgelendirmeden sonra yapılır. • KOSGEB; • Tüm işletmeler için • CE işareti ile ilgili test/analiz yapan akredite edilmiş kuruluşlar ve OK’lar tarafından verilen hizmetler • Yöreye göre (kalkınmada öncelikli) %70, (normal yöre) %60, (gelişmiş yöre) %50. İzmir ili için %50. • En fazla 20.000 YTL • Ödeme, belgelendirmeden sonra yapılır.

24. İthal ürün Yerli ürün ÜRÜN GÜVENLİĞİ DENETİMİ Ürün güvenliğinin temini: PGD + İthalat denetimi

25. DENETİM MERCİLERİ • İTHALATTA • Dış Ticaret Müsteşarlığı • Türk Standardları Enstitüsü • Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, • Sağlık Bakanlığı • Çevre Bakanlığı • İÇ PİYASADA: • Sanayi ve Ticaret Bakanlığı • Tarım ve Köyişleri Bakanlığı • Sağlık Bakanlığı • Bayındırlık ve İskan Bakanlığı • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı • Çevre ve Orman Bakanlığı • Denizcilik Müsteşarlığı • Telekomünikasyon Kurumu • Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu • Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu

26. İTHALAT DENETİMLERİ-I • Üçüncü ülkelerden gelen ürünlerin can güvenliği, sağlık, çevre ve tüketicinin korunması açısından gümrüklerde denetlenmesidir. • Her ürünü durdurup kontrol etmek mümkün olmadığından, riskli olanlar gümrükte, diğerleri piyasa gözetimi kapsamında denetlenir

27. İTHALAT DENETİMLERİ-II • İthalatta ürün denetlensin veya denetlenmesin piyasa gözetimi ve denetimi kapsamında ithalatçının sorumluluğu devam eder. • DTS Denetmenleri etiket, işaret, belge ve ambalaj kontrolü ve gerektiğinde test yoluyla ithal malların mevzuata uygunluğunu denetler, • Uygunsuzluk veya riskin kesinleşmesi halinde ithalata izin verilmez.

28. İthalatta CE Denetimi Şimdilik sınırlı sektörde uygulama var : • Kişisel koruyucu donanımlar, • Oyuncaklar, • Telekom ekipmanları, • Pil ve aküler, • Tıbbi cihazlar, • Yapı malzemeleri • İthalat denetimleri PGD’yi tamamlayıcı niteliktedir. Her ithal ürün yerli ürünle birlikte PGD’ye tabidir. İthalatçının sorumluluğu ithalattan sonra da devam eder. • İthalat denetimlerinde öncelik “tüketici ürünleri”ne verilmektedir.

29. PİYASA GÖZETİMİ - I • Ürünün ilgili teknik düzenlemeye uygun ve/ veya güvenli olup olmadığının denetimi, • Piyasaya arz, dağıtım aşamasında veya ürün piyasada iken yapılır, • Kamu kuruluşlarınca yürütülmesi gereken bir faaliyettir. • Tüketicinin korunması için bir araçtır, • Haksız rekabetin önlenmesi için bir araçtır.

30. PİYASA GÖZETİMİ - II • Ürünün güvensiz çıkması veya teknik mevzuatına uygun olmaması halinde; • -Uyarı veya para cezası, • -Piyasaya arzın yasaklanması, • -Malın toplatılması veya imhası, • -Ürün, firma, risk ve müeyyidenin medyada duyurulması.

31. İHRACAT DENETİMLERİ • Tarım ürünleri ihracat ve ithalatında Zorunlu Kalite (etiket, ambalaj, işaret..) denetimi yapılır, • Denetimlerde TSE Standartları temel alınır, • Standar-dışı ürünler için izinler Müsteşarlıkça verilir. • Denetimleri DTS Denetmenleri yapar. Örnek: Yaş meyve ve sebzeler, kuru ve kurutulmuş meyveler, bakliyat, bitkisel yağlar, pamuk.

32. SONUÇ • Yeni sistemin temel felsefesi “ürün güvenliği”dir. Geleneksel sistemimizde “standartlar” esastır. • Mevzuatı olsun olmasın piyasaya arz edilecek bütün ürünler güvenli olmak zorundadır. • Yerli ve ithal ürünler aynı mevzuata tabi. • Ürün güvenliği düzeyi hem içeride, hem de AB ve üçüncü ülkelere karşı aynı. • AB ile aramızda bir teknik engel kalmaması esastır. • Şeffaf, sade ve daha etkin bir sistem. • Ekonominin ve KOBİ’lerin ihtiyaçlarına daha iyi cevap vermekte.

33. Teşekkürler... www.dtm.gov.tr comertm@dtm.gov.tr