ÇORUH HAVZASI HAVZA KORUMA EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI PROJESİ

1. ÇORUH HAVZASIHAVZA KORUMA EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI PROJESİ AÇILIŞ TOPLANTISI • 22 Mart 2012

2. Havza Bazlı Yaklaşım

3. Mevzuat • 2004 Tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin 5. Maddesinde “Kıta içi su kaynaklarının her türlü kullanım amacıyla korunması, kirlenmesinin önlenmesi ve kirlenmiş olan su kaynaklarının su kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla havzanın özelliklerinin de dikkate alındığı bir havza koruma planı yapılması esastır. Yapılan havza koruma planı sonucunda uzun vadeli bir koruma programı ve koruma tedbirleri belirlenir. Bu yolla hazırlanacak koruyucu plana uyulması esastır.” ifadeleri yer almaktadır. • 04.07.2011 tarih ve 27984 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 9. Maddesi (c) ve (ç) bentlerinde Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’ne “Havza bazında kirliliğin önlenmesi ile ilgili tedbirleri ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte belirlemek değerlendirmek, güncellemek ve uygulamaların takibini yapmak” görevi verilmiştir. • Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılımı ve uyumu sürecinde Su Çerçeve Direktifi’nin adaptasyonu ve uygulamaya konulması yükümlülüklerden biridir. SÇD’nin amacı kıta içi suların, geçiş sularının, kıyı sularının ve yeraltı sularının korunmasına yönelik havza temelli bir yönetim yaklaşımı oluşturmaktır.

4. Türkiye Su Havzaları Havzadaki su kalitesi, kirletici kaynaklar, korunan alanlar ve içme suyu kaynakları göz önüne alınarak ülkemiz coğrafyasındaki 25 adet hidrolojik havza puanlandırılmıştır. K

5. Proje Kapsamı Proje kapsamında 9 ADET HAVZA İÇİN “Havza Koruma Eylem Planları” hazırlanacak; 5 ADET HAVZA İÇİN “Güncelleme” yapılacaktır.

6. Proje İş Akış Şeması

7. Paydaşlar

8. Proje Kapsamı

9. Proje Çıktıları

10. Proje Kapsamı • Aşama: Havzanın Genel Durumunun Coğrafi Bilgi Sistemine (CBS) Entegre Edilmesi

11. Havzanın Genel Durumunun Belirlenmesi • Proje Nüfusu (TÜİK 2010 – ADNKS) 34.468.300 kişiye karşılık gelmektedir • Proje Bölgesi Toplam Alanı 1.827.813 ha dır.

12. Nüfusların Dağılımı

13. Alanların Dağılımı

14. Havzada Yer Alan Yerleşimler ARTVİN ERZURUM BAYBURT GÜMÜŞHANE

15. Havzada Yer Alan Althavzalar 33 adet althavza

16. Havzada Arazi Kullanımı

17. Proje Kapsamı 2. Aşama: Arazi Çalışmaları

18. Arazi Çalışmaları

19. Havza Veri Giriş Sistemi-Kentsel Atıksu Artıma Tesisleri • Veri Giriş Sistemi ile Türkiye için uygulanabilecek veri tabanı hazırlanacaktır. • Standart veri oluşturulacak, • Güncellenebilir bir altlık oluşturulacak, • Kurumlardan alınan veriler, saha çalışması, MAM tarafından üretilen veriler derlenmiş olacaktır.

20. Çevresel Altyapı Durumu (Yeşilırmak Havzası)

21. Proje Kapsamı 3. Aşama: Su Kalitesinin Belirlenmesi

22. Havza Su Kalitesi Sınıflaması • DSİ’den temin edilen 2000-2011 yılları arası su kalitesi ölçüm sonuçları kullanılarak ve SKKY Tablo 1’de verilen kıtaiçi su kaynaklarının sınıflarına göre kalite kriterleri esas alınarak istatistiksel yöntemlerle yüzeysel su kalite sınıfları belirlenecektir. • Her DSİ istasyonu için KOİ, NH4-N, NO2-N, NO3-N cinsinden su kalitesi sınıfları (I,II,III,IV) ve SKKY Tablo 1’de verilen ana parametre gruplarına (A,B,C,D) göre su kalite sınıfları (I,II, III, IV) belirlenecek ve CBS (ArcGIS 9.2) ile oluşturulan haritalara işlenecektir. • Sınıf I        : Yüksek kaliteli su  • Sınıf II       : Az kirlenmiş su • Sınıf III      : Kirli su • Sınıf IV      : Çok kirlenmiş su • Su kalitesi sınıfları belirlerken herhangi bir parametre için yapılan ölçümlere ait % 90 yüzdelik değerini gösteren karakteristik değerler hesaplanacak ve bu değerler SKKY’deki sınır değerlerle karşılaştırılacaktır. Karakteristik değerler, Gumbel metodu (Gumbel, 1939) ve Hazen metodu (Hazen, 1914) kullanılarak hesaplanacaktır.

23. Önemli Parametrelere Göre Su Kalitesi Sınıfları • Yeşilırmak Geneli • KOİ, BOİ: 2.sınıf • NH4-N: 2.sınıf • NO2-N: 4.sınıf • NO3-N: 2.sınıf Tersakan Çayı BOİ: 4 NH4-N: 4 Çorum Çayı BOİ: 4 NH4-N: 4 NO3-N: 2-3 Toplam P: 4 Yeşilırmak Kelkit Çayı Yeşilırmak (Tokat Çıkışı) BOİ: 3 NH4-N: 3 Ahilyası besleyen dereler: NO3-N: 3 Hotap Çayı ve Alacasu Çayı: NO3-N: 3 Toplam P: 3 Çekerek Irmağı

24. Havzada Hidroloji

25. Proje Kapsamı 4. Aşama: Havzada Kirlilik Oluşumunun Tespiti ve Haritalandırılması

26. Kirlilik Yükleri Hesabı

27. Havzalarda TN ve TP Yükleri Dağılımı

28. Havzalarda Yayılı Yüklerin Dağılımı-TN Yükü

29. Havzalarda Yayılı Yüklerin Dağılımı-TP Yükü

30. Proje Kapsamı 5. Aşama: Havzalarda Öne Çıkan Çevresel Sorunlar ve Çözüm Önerileri

31. Havzalarda Sıcak Noktalar • KIZILIRMAK HAVZASI • Kızılırmak Deltası • Acıçay • Yozgat Çayı • Delice Çayı • Kırşehir Çayı • Sarımsaklı Suyu • Havzadaki Baraj Gölleri • Havzadaki HES’ler • Kızılırmak ve Kolları Üzerindeki Kum ve Çakıl Ocakları • Develi Kapalı Kavzası-Sultan Sazlığı • Palas Tuzla Gölü • Misli Ovası • SUSURLUK HAVZASI • Uluabat Gölü • Nilüfer Çayı • Manyas Gölü • Simav Çayı • Karacabey Ovası • Simav Gölü • Balıkesir/Balya Belediyesi • Kayaboğazı Barajı • Çınarcık Barajı • İkizcetepeler Barajı • Havza Sınırları İçerisinde Yer Alan Tüm HES'ler (inşaat veya planlama aşamasında) • Havza Sınırları İçerisinde Yer Alan Tüm Baraj Gölleri • MARMARA HAVZASI • İstanbul kıyıları • İzmit Körfezi • Gemlik Körfezi • Bandırma Körfezi • İstanbul’da yer alan Kadıköy-Kurbağlıdere, Esenyurt Deresi, Çayırbaşı Deresi, Kağıthane Deresi, Alibeyköy Deresi, Ayamama Deresi, Kaynarca Deresi • Gebze’de yer alan Dildereresi, Eskihsar Deresi • Gebze’de yer alan Dil Ovası • Çanakkale’de Biga ve Umurbey Ovası • Çanakkale’de Sarıçay, Kocabaş ve Gönen Çayları • Tekirdağ’da Kınıklı Deresi • YEŞİLIRMAK HAVZASI • Tersakan Çayı • Yeşilırmak Nehri Anakolu, • Çorum Çayı ve Derinçay • Kelkit Çayı • Ladik Gölü • Yeşilırmak Deltası • Havzadaki Ovalar • Yeşilırmak ve kolları üzerindeki • kum ve çakıl ocakları • HES’ler • Baraj Gölleri • KÜÇÜK MENDERES HAVZASI • İzmir Körfezi • Tahtalı Barajı • Alaçatı Barajı • Balçova Barajı • Mordoğan Göleti • Küçük Menderes Nehri Havzası • Fetrek Çayı • Pamucak Sahili • Gebekirse Gölü • Barutçu Gölü (Akgöl) • Belevi Gölü • Gölcük Gölü • KUZEY EGE HAVZASI • Edremit Körfezi Kıyıları • Çanakkale Ezine-Bayramiç Bölgesi • Bakırçay Nehri Havzası • Aliağa Ağır Sanayi Bölgesi • Bayramiç Barajı • Ayvacık Barajı • Madra Barajı • Bergama Ovacık Altın Madeni • KONYA HAVZASI • Mamasın Gölü • Tuz Gölü • Beyşehir Gölü • Konya,Çumra,Ereğli,Karaman ve Misli Ovaları • Çarşamba Çayı • Altınapa Barajı • İbrala Barajı • Meke Gölü • Suğla Gölü • Samsam Gölü • Kulu Gölü • Hotamış Sazlığı • Eşmekaya Sazlığı • Ereğli Sazlıkları(Akgöl) • Seydişehir ETİ Alüminyum Tesisi Atık Barajı • SEYHAN HAVZASI • Çatalan Barajı • Bahçelik Barajı • Seyhan Barajı • Tuzla Lagünü • Ağyatan Lagünü • Akyatan Lagünü • Dipsiz Lagünü • Aşağı Seyhan Ovası • Havzada yer alan HES’ler • Mersin-Tarsus Kültür-Turizm ve Koruma-Gelişim Bölgesi • CEYHAN HAVZASI • Elbistan Bölgesi • Sır Barajı • Kartalkaya Barajı • Aslantaş Barajı • Yumurtalık Bölgesi • Havzada Yer Alan HES’ler • BÜYÜK MENDERES HAVZASI • Dokuzsele Deresi • Banaz Çayı • Çürüksu Çayı • Büyük Menderes Nehri Ana Kolu ve Kirliliğin Yoğun Olduğu Akarsular • Bafa Gölü • Kemer HES ve diğer bütün HES'ler (inşaat veya planlama aşamasında) • Havzadaki baraj gölleri • BURDUR HAVZASI • Burdur Gölü • Acıgöl • Havzadaki baraj gölleri

32. Proje Kapsamı 6. Aşama: AAT Planlamaları

33. Havzalarda AAT Planlamaları

34. AAT Planlamaları (Yeşilırmak Havzası)

35. AAT İlk Yatırım Maliyetleri (Yeşilırmak Havzası) Proje kapsamındaki tüm yerleşim birimleri için • Kentsel AAT’lerinalternatifli planlanması, • Planlanan tesisler için fizibilite çalışmalarının yapılması, • AAT’lere atıksu taşıyacak kolektör hatlarının güzergâhlarının belirlenmesi ve bunların maliyet analizlerinin yapılmasını kapsamaktadır. • Proses seçimi gerçekleştirilirken öncelikli olarak mevcut mevzuat göz önünde bulundurulmaktadır. Buna göre, Kentsel Atıksu Artıma Yönetmeliği, Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliği Hassas ve Az Hassas Alanlar Tebliği ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmelikleri’nde belirlenen hususlar ışığında, söz konusu tesislerden faydalanacak nüfus değerleri esas alınarak proses seçimi kriterleri belirlenecektir.

36. Proje Kapsamı 7. Aşama: Havza Koruma Eylem Planının Hazırlanması

37. Eylem Planlarının Hazırlanması

38. Havza Koruma Eylem Planı İş Takvimi (Yeşilırmak Havzası)

41. Proje Kapsamı 8. Aşama: Yapılan Tüm Çalışmaların Coğrafi Bilgi Sistemine Aktarılması

42. Coğrafi Bilgi Sistemi CBS Çalışma Akışı Oluşturulan Veri Modeli

43. SONUÇ

44. SONUÇ • Türkiye’nin on dört havzası için yapılacak HKEP hazırlanması çalışmaları ile Çevre Yönetimine yeni bir yaklaşım getirilerek, bu yakışımla havzalardaki sorunlar ve çözüm önerilerine yönelik “Eylem Planları” hazırlanacaktır. • AB adaylık sürecinde olan Türkiye için tüm AB su direktiflerinin çerçevesini oluşturan ve 2000 yılında yürürlüğe giren Su Çerçeve Direktifi’nin gereklerinin yerine getirilmesine katkı sağlanacaktır. • CBS ortamında, Türkiye için uygulanabilecek veri tabanı hazırlanacaktır. • Standart veri oluşturulacak, • Güncellenebilir bir altlık oluşturulacak, • Kurumlardan alınan veriler, saha çalışması, MAM tarafından üretilen veriler derlenmiş olacaktır.

45. TEŞEKKÜRLER elif.atasoy@mam.gov.tr teoman.dikerler@mam.gov.tr