TAM İDRAR TAHLİLİ

1. TAM İDRAR TAHLİLİ

2. İDRARIN ALINMASI VE SAKLANMASI • Hücresel değerlendirmeyi etkileyebileceği için en iyi TİT taze idrarda yapılır. • İdrarın herhangi bir nedenle bekletilmesi gerekiyorsa,24 saat buzdolabında korumak(+4C) ve idrar ph’sını 6,0’da tutabilmek için asit(formol) eklemek uygundur. • İdrar konsantrasyon yeteneğinin değerlendirilmesi gereken hastalarda sabah ilk idrar örneğinin kullanılması uygun olur.

3. TİT aşağıdaki basamaklardan oluşur: • 1)İdrarın renk ve mikroskopik görünümünün değerlendirilmesi • 2)İdrarın yoğunluk ve kimyasal içeriğinin değerlendirilmesi • 3)İdrar sedimentinin mikroskopik değerlendirilmesi

4. İDRAR RENGİ • Normalde berrak,açık sarıdır. • Renksiz: çok dilüe idrar→poliüri,diabetes inspitus • Bulanık: kimyasal içerik değişimi → -lökosit,bakteri -kristal,kalkül -fekal kontaminasyon…vs • Milky(süt görünümü): - piyüri→İYE,tbc vs - lipidüri,şilüri→nefrotik sendrom,crush sendromu,lenfatik obstruksiyon vs

5. İDRAR RENGİ • Sarı-yeşil: -bilüribin -biliverdin • Kırmızı: -hemoglobin -eritrosit -myoglobin -porfirin -menstrual kontaminasyon -rifampisin • Mavi-yeşil: -pseudomonas enfeksiyonu -indikatörler

6. İDRAR DANSİTESİ • İdrar konsantrasyonunun göstergesidir. -hipostenüri:<1010 *çok fazla su içenlerde *diabetes inspitusta *kronik böbrek yetersizliği *akut tubuler nekrozun poliüri döneminde -izostenüri:1010-1020 *akut böbrek yetersizliğinin oligürik *kronik böbrek yetersizliğinin terminal döneminde

7. -hiperstenüri:>1020 *diabetes mellitus *mannitol veya hipertonik dekstroz infüzyonları *massif proteinüri ile giden böbrek hastalıkları *iyotlu kontrast maddeyle yapılan radyolojik incelemeler Ayrıca sağlıklı insanlarda; *dehidratasyon *effektif vasküler volümdeki azalma durumlarında

8. İDRAR pH • İdrarın asidifikasyonun göstergesidir. • Her zaman taze idrarda değerlendirilmelidir.Bekleyen idrarda ürenin amonyağa indirgenmesi nedeniyle yanlış olarak yüksek pH değerleri ölçülür. • Normal idrar pH’sı 5-7 arasında değişkenlik gösterir. • Metabolik asidoz varlığında sürekli aklali idrar renal tubuler asidozu; metabolik asidoz olmadan alkali pH ise üriner sistem infeksiyonu ve diyet(vejeteryan?) akla getirir.

9. İDRARDA PROTEİN • Böbrek parankim hastalığının göstergesi olarak önemli bir parametridir • Normalde TİT te protein negatif/eser olarak saptanır. • Stirip testte Eser →20 mg/dl (+) →50 mg/dl (++) →200 mg/dl (+++) →500 mg/dl (++++) →1000 mg/dl veya daha çok

10. İDRAR PROTEİN/KREATİNİN ORANI • 24 saatlik idrar toplanmayan olgularda yol göstericidir. • 2 yaşın altında <0,5 ve 2 yaşın üstünde <0,2’ye kadar normal kabul edilir. • Bu değerlerin üzerindeki oran proteinüri;2 ‘nin üzerindeki oran ise masif proteinüri olarak tanımlanır.

11. İDRARDA GLUKOZ • Normal koşullarda idrarda glukoz bulunmaz. -D.mellitus -tubuler hastalıklar -ağır metal zehirlenmesi -interstisyel nefrit akla getirilmelidir. *Kan glukoz düzeyi 180 mg/dl aştığında böbrek eşiği aşılmış olur ve glikozüri görülür.Glukozüri olan her olguda ketonüri de aranmalıdır.

12. İDRARIN MİKROSKOPİK DEĞERLENDİRİLMESİ • 10-12 ml taze idrar test tüpüne alınarak 3000 devirde 3 dakika santrifüje edilir. • Süpernatant(üstte kalan idrar) dökülür,tüpün dibindeki yaklaşık 0,5 ml çökeltiden alınan bir damla idrar lam üzerine alınarak lamel kapatılır. • Mikroskopide 3 ana yapı değerlendirilmelidir: 1)Hücreler 2)Silendirler 3)Kristaller

13. 1)HÜCRELERİDRARDA ERİTROSİT • Her mikroskop sahasında 1-2 eritrosit görülmesi normaldir,5’ten çok eritrosit görülmesi hematüri olarak tanımlanır. • Strip testte kan pozitifliği söz konusu iken mikroskopik değerlendirmede eritrosit gösterilmesi hematüri ile hemoglobinüri ve myoglobinüriyi birbirinden ayırır. • Dismorfik eritrosit glomerüler,morfik eritrositlerise non-glomerüler hematüri akla getirir.

16. İDRARDA ERİTROSİT • Hematüri toplayıcı sistemden kaynaklanıyorsa idrarın rengi kırmızıdır;böbreklerden geliyorsa veya mesanede uzun süre beklemişse renk koyulaşır • Hematürik taze idrar bulanıktır;fazla bekleyen idrarda ise eritrositler hemolize uğrar.Bu durumda bulanıklık kaybolur ve renk berraklaşır.

17. İDRARDA LÖKOSİT • Her mikroskop sahasında 1-2 lökosit görülmesi normaldir,5 ten fazla lökosit piyüriolarak tanımlanır. • Piyüri her zaman mikrobiyolojik olarak(kültür ile) değerlendirilmeli ve daha sonra gerçek İYE tanısı konmalıdır. • Steril piyüri; -dehidratasyon -ateş -renal tüberküloz -vaginit -meatal irritasyon -interstisyel nefrit -taş -polikistik böbrek hastalığı..vs gibi durumlarda görülebilir.

19. İDRARDA EPİTEL HÜCRESİ • Renal tubulusten kaynaklanan büyük hücrelerdir,normal koşullarda az sayıda görülebilir. • Renal tubuler hasar(akut tubuler nekroz vs) durumunda sedimentte çok sayıda epitel hücresi vardır.

21. İDRARDA BAKTERİ VE MANTAR HÜCRELERİ • İyi bir mikroskopik değerlendirmede canlı bakteriler ve mantar hücreleri,hifleri görülebilir. • Bakteri koloni sayısının 100 000 den fazla olduğu durumlarda(kontaminasyon yoksa) üriner infeksiyonu gösterir.

23. 2)SİLENDİRLER • İdrar sedimentinde silendirik yapıda görülen cisimciklerdir. • Tubulüslerden salınan Tamm-Horsfall proteininin çökmesi ve çeşitli yapıda hücrelerin yapışması sonucu oluşur.

24. HYALEN SİLENDİRLER • Tamm-Horsfall proteinininden oluşur. • 0-2 sayısında görülmesi normaldir. • Sedimentte çok sayıda hyalen silendir; -ateş -ağır egzersiz -dehidratasyon -kalp yetmezliği -diüretik kullanımı ve -nefrotik sendromla ilişkili olabilir.

25. ERİTROSİT SİLENDİRLERİ • Tamm-Horsfall proteinine eritrositlerin yapışması sonucunda oluşur. • Normalde idrarda görülmezler,varlığında glomerüler hematüri ve glomerüler hastalıklar söz konusudur.

26. LÖKOSİT SİLENDİRLER • Tamm-Horsfall proteinine lökositlerin yapışması sonucunda oluşur. • Normalde idrarda görülmezler.

27. 3)KRİSTALLER • İdrarda ürik asit,sodyum ürat,kalsiyum oksalat,kalsiyum fosfat gibi değişik kristaller bulunabilir.Fazla miktarda bulunmaları kum dökmek olarak isimlendirilir ve taşın ön işareti olarak yorumlanır. • Sedimentte çok sayıda görülmelerinin tanısal değeri ancak biyokimyasal değerlendirmenin de yapılması koşuluyla(hiperkalsiüri,hiperürikozüri,sistinüri vs) söz konusudur.

28. 3)KRİSTALLER • Üç tür kristalürinin idrar sedimentinde saptanması önemlidir -sistin kristalleri:sistinüri de -lösin ve tirozin kristalleri:akut karaciğer nekrozunda görülür.