390 likes | 873 Views
Mikroskoplar ve Biz. Danisman:Prof.Dr. Melda Yardimoglu Ahmet Bakir,Ahmet Kirazoglu,Bedrettin Ozsoy,Cem Armagan,Emine Bilgin,Harun Salman,Iclal Unal, Irem Bunul,Iremnur Torunogullari Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji A.D. Sunum Tarihi : 7 Subat 2012.
E N D
Mikroskoplar ve Biz • Danisman:Prof.Dr. Melda Yardimoglu • Ahmet Bakir,Ahmet Kirazoglu,Bedrettin Ozsoy,Cem Armagan,Emine Bilgin,Harun Salman,Iclal Unal, • Irem Bunul,Iremnur Torunogullari • Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi • Histoloji ve Embriyoloji A.D. • Sunum Tarihi : 7 Subat 2012 Temiz Dusunur Grubu 1
Neyi Amaçladık ? • Tıp Fakultelerinde öğrenci mikroskoplarinin kullanımının bilinçli olarak yapılması, • Hatalı mikroskop kullanımının önlenmesi, • Tıp öğrencisinin mikroskopla bağının kurulması, • Mikroskopların maliyetleri,bakım ve onarımlarıyla ilgili yaşanansıkıntılar nedeniyle mikroskoplarınkorunması ve özenle kullanılması 2
Mikroskoplar • Işık Mikroskobu • -Faz Kontrast • -Floresan • -Polarize • -Karanlık-Aydınlık Alan • Elektron Mikroskobu 3
Işık Mikroskobu • Bu gün en çok kullanılan en basit mikroskop, ışık mikroskobudur. Işık mikroskobunun gözle baktığımız oküleri ve incelediğimiz preparat kısmının üzerinde yer alan objektif kısmı bulunur. Objektif ve okülerin ayrı ayrı kendilerine göre bir büyütme güçleri vardır. Işık mikroskobunun büyütme gücü ise objektif ve okülerin büyütme güçleri çarpımına eşittir. Işık mikroskoplarında üzerinde 100x yazan immersiyon objektifi bulunur. Bu objektif preparat üzerine immersiyon yağı damlatılarak kullanılır. Bakteriyoloji laboratuvarında en sık bu objektiften yararlanılır. 4
Faz-Kontrast Mikroskobu • Genellikle boyanmamış ve canlı hücrelerde çalışılma zorluğundan tercih sebebi olmaktadırlar. Canlı mataryal, hücre sitoplazması bu mikroskop ile iyi gösterilmektedir. 5
Floresan Mikroskobu • Aydınlanmasında güçlü kaynaklar kullanan (UV ışınları yayan, civa veya xenon yakan ark lambaları) bir mikroskop çeşididir. • Bazı modellerinde lazer kullanımıda gözlenen mikroskopta obje ışığı absorbe eden moleküller içeriyosa onu farklı renklerde yayar. İnceleme yapılacak materyelde özel boyalar ve özel inceleme işlemleri kullanılır. • Parazitoloji ve bakteriyolojide önemli yer tutarlar. 6
Polarize Mikroskop • Döner bir tabla ile iki nicol prizma veya iki polarıcı çuhayla donatılmış bir optik mikroskoptur. • Siller, keratin, kristal, sinir ve kas fibrilleri, nişasta gibi hücre yapıları ve bölünmedeki mitotik yapı gibi birçok moleküler dünleştiricilerin gösterilmesinde kullanılan mikroskoplardır. 7
Karanlik-Aydinlik Alan Mikroskobu • Boyanmış ya da canlı örneklerin incelenmesinde kullanılır. • Karanlık Alanda özel bir kondansör yardımı ile ışıklı bir görüntü oluşturmaktadır. • Otragyografide gümüşlenen kısımların ayırt edilmesini sağlar. • Tıpta, spiroket gibi bakterilerin ayırdedilmesinde önemli yer tutar. 8
Elektron Mikroskobu (EM) • EM, genel olarak cisimden saçılan elektronların görüntülenmesi üzerine kuruludur. • Bu tip mikroskoplar, elektron enerjisine ve ölçüm aletinin çalışma moduna göre, geçirimli EM, taramalı EM, düşük enerjili eletron mikroskobu gibi farklı sınıflara ayrılır. • Kullanım alanları temel bilimlerden (başta kati hal fizigi olmak üzere jeoloji, biyoloji gibi birçok dalı içine alarak), tıbbi ve diğer teknolojik uygulamalara kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. 9
Fakültemizdeki Mikroskoplar • Öğrenci Mikroskoplari ( 67 adet ) • Arastırma Mikroskoplari (Merkez Laboratuvarı,… 10
Fakültemizdeki Mikroskoplar • Arastırma Mikroskopları (Histoloji-Embriyoloji , Patoloji , Mikrobiyoloji, Tıbbi Biyoloji, Arastırma Mikroskoplari (Merkez Lab., KABI , DETAB , Hematoloji , Histoloji-Embriyoloji , Patoloji , Mikrobiyoloji, Tıbbi Biyoloji) • Faz-Kontrast Mikroskobu ( Tüp Bebek Merkezinde), • Invert Mikroskop (ICSI,Tup Bebek Merkezinde), • Ameliyat Mikroskopları (Amelyathaneler, DETAB)
Gözlem esnasında yapılması gerekenler • Preparatı (lam ve lameli) tablanın üzerindeki sıkıştırma klipslerinin altına yerleştirin. • Preparatta lamel olan tarafın daima yukarda olmasına dikkat edin. • En küçük objektif ile kaba ayar dugmesini kullanarak, aynı zamanda tablaya yan taraftan bakarak tablanın yukarıya dogru yukselmesini sağlayın. • Her zaman için en düşük büyütme seviyesi olan objektif ile çalışmaya başlayın. 12
Gözlem esnasında yapılması gerekenler • Daha sonra okülere bakarak preparattaki görüntü belirinceye kadar kaba ayar düğmesini aşağıya doğru çevirin. • Kaba ayar yapıldıktan sonra ince ayar düğmesi ile keskin bir görüntü alıncaya kadar ayar yapın. • Gözlem yaparken gözünüzü okülere yapıştırmayın. • Büyütmeyi arttırmak için hareketli revolveri saat yönünde çevirerek ve her objektif değişikliğinde sadece ince ayar düğmesini ayarlayarak görüntüyü odaklayabilirsiniz. • Artan büyütmelerdeışığa gereksinim artacağından diyafram daha fazla açılmalıdır. 13
Mikroskop kullanımından sonra dikkat edilmesi gerekenler: • Mikroskop zorunlu haller dışında taşınmamalıdır; mutlaka yer değiştirilecekse sadece gövde kolu üzerinden tutulmalı ve taşınmalıdır. • Toz ve rutubet, mikroskobun en büyük düşmanıdır. • Mikroskobun iç bölümlerine tozun girmesini engellemek için herhangi bir objektifi veya oküleri kesinlikle mikroskop üzerinden çıkarmamalıyız. • Eğer mikroskobun mercekleri, tablası ve gövdesi tozlu ise, tozun silinmesi için yumuşak pamuklu bez parçası kulanınız. Cam mercekler, % 70’lik alkolle silinerek temizlenebilir. • Çalışmamızın sonunda mikroskobu en düşük büyütmedeki objektif seviyesine getirip bırakınız. • Aydınlatma sistemini kapatmayı unutmayınız. • Tüm bu işlemlerden sonra mikroskobumuzu koruma örtüsüyle örterek bırakmalıyız. 14
Öğrenci Laboratuvarlarındaki Mikroskop Sayısı • Halen, Donem l-ll-lll öğrenci laboratuvarlarımızda 41 tane Olympus , 14 tane Nikon , 3 tane Leica , 1 tane de IMEIJI marka mikroskobumuz kullanımdadır. • Bunun disinda 7 tane arizali Olympus marka mikroskop bulunmaktadir . 15
Daha Detayli Incelersek ; • Olympus CHK2-F-GS 7 adet • Olympus CH20BIMF200 11 adet • Olympus CX21 FS1 2 adet • Nikon Eclipse E100 1 adet • LAB l (21 adet) 16
Daha Detayli Incelersek ; • Olympus CHK2-F-GS 6 adet 1’i arizali • Olympus CH20BIMF200 9 adet 1’i arizali • Olympus CX21 FS1 3 adet • Nikon Eclipse E100 4 adet • LAB ll (32 adet) • Leica Galen III 2 adet • Olympus CHK 7 adet 5’i arizali • Leica DFC 290 HD 1 adet 17
Daha Detayli Incelersek ; • Olympus CHK2-F-GS 2 adet • Olympus CX21 FS1 1 adet • Nikon Eclipse E100 9 adet • Leica Galen lll 1 adet • IMEIJI 1 adet • LAB III (14 adet) 18
Arızalı Mikroskoplar • Arızalar ; • Tablasi kayiyor • 40 objektif netlesmiyor • Okuler basligi sallanıyor, calışmıyor. • Diyafram calısmiyor, • Prizması kırılmış, • Isığı sarı renkli ve sönük aydınlatıyor • Ayrıca mavi filtrelerin bazi mikroskoplarda düşmüş oldugu belirlendi. 20
Arızalı Mikroskoplar • Arızalı Mikroskoplar, seri numaralariyla kaydedildi ve bu durumun, Egitim Komisyonuna rapor halinde sunulmasina karar verildi . Sonuç olarak: 21
İnceleme Sonrasında ; • Mikroskoplar %70 lik alkolle ıslatılmış gazlı bezle temizlendi. • Mevcut mikroskoplar preparat incelemesiyle muayene edildi . • Objektifleri , okülerleri ve mekanik kısımları temizlenerek kullanıma uygun şekilde bırakıldı. 22
Bulgular • Öğrenci laboratuvarlarında mikroskopların durumunu inceleme sırasında belli düzensizlikler saptandı. • Laboratuvar dolaplarinda mikroskopların olması gerektiği kısımlarda deterjan,fırça,paspas gibi temizlik malzemeleri görüldü. • Bazı mikroskopların filtrelerinin düşmüş olduğu gözlendi. • Mikroskopların olmasi gereken yerde bırakılmadığı ve temizligine önem verilmediği görüldü. 23
Bulgular ; • Mikroskoplarin sürekli hareket halinde olduğu , bazı mikroskoplarin lavabo evyelerinin üzerinde durduğu ve özetle mikroskoplara gerekli özenin gösterilmediği gözlendi. • Laboratuvar eğitiminde öğrencilerin gruplara ayrılarak çalıştığı düşünülerekhesapalandığında ortalama 3 öğrenciye bir mikroskop düştüğü gözlendi . 24
Ekonomik Boyut • Nikon E100 Binokuler mikroskop 1,880,00 TL. • Carl Zeiss 1,850 TL. • Olympus Bir mikroskobun KDV hariç fiyatı 25
Tartisma-Yorum • Bir mikroskobun birden fazla öğrenci tarafindan kullanımısırasında, başlığın vidasının açılarak hareketinin sağlanması nedeniyle çalışmanın sonrasında bu vidanin açık unutulması ve mikroskopların sürekli hareketinden dolayı başlığın düşmesi ( hatta mikroskobun düşmesi bile olası ! ... ) mümkün... Bu nedenle bulgular kisminda bahsettigimiz mikroskoplarda arızaların meydana geldigini dusunmekteyiz .
Sonuç • Mikroskoplarin düşmanı toz ve nemdir. Bu itibarla mikroskobi salonlarında toz ve nemden korunmuş ortamlara ihtiyac vardir. • Mikroskopların sürekli yer değiştirmesi sakıncalı olup her mikroskobun masada belirli bir yeri olmalıdır. • Yeni eğitim bloğunda hazırlanacak olan öğrenci laboratuvarlarında mikroskopların uygun şekilde kullanılması konusunda özen ve hassasiyet gosterilmesi için uyarı panoları hazırlanması planlandı. 27
Ayrıca Temiz Düşünür Grubu Olarak ; • Mikroskoplarin periyodik olarak temizlenmesini , kontrol edilmesini, arızalarının saptanarak rapor edilmesini, • Arızalı mikroskoplarin servisleri tarafindan onarılmasını, • Son olarak da eğitim ve araştırma sistemini gelistirecek her türlü uygulamanin fakültemizde en kısa zamanda yapılmasının gerekliliğini önemle istemekte ve vurgulamaktayız. 28
Kaynakça BİLGEHAN H., Temel Mikrobiyoloji ve Bağışıklık Bilimi, Barış Yayınları, Fakülteler Kita- bevi, İzmir, 1989. HOWARDB.J. at al. Clinical and Pathogenic Microbiology, The C.V. Mosby Company, st. Louis. Wasington, Toronto, 1987. JAWETZ E., Melnick J.L., Adelberg E.A., Medical Microbiology, Appleton and Lange, Norwalk, Connecticut / Los Altos, California, 1989. SONNENWİRTH, A.C., Jarett, L., Gradwohl's Clinical Laboratory Methods and Diag- nosis, vol. I, The C.V. Mosby Company, St. Louis. Toronto, London, 1980. 29
Kaynakça • Microscopes: Time Line. Nobel Web AB • Gould, Stephen Jay (2000). "Chapter 2: The Sharp-Eyed Lynx, Outfoxed by Nature". The Lying Stones of Marrakech: Penultimate Reflections in Natural History. New York, N.Y: Harmony. ISBN 0-224-05044-3 • Wootton, David (2006). Bad medicine: doctors doing harm since Hippocrates. Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. ISBN 0-19-280355-7 • BİLİM TEKNİK • Vikipedi • L.C. JUNQUEIRA,J.CARNEIRO (2009) Temel Histoloji Text&Atlas - Nobel Tip Kitabevleri - Istanbul . • J.D.Bancroft,M.Gamble - Theory And Practise of Histological Techniques - Churchill Livingston (2002) 30