Yrd.Doç.Dr. S. Sadi SEFEROĞLU

1. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Öğrencilerinin Bilgisayara Yönelik Öz-Yeterlik Algıları Yrd.Doç.Dr. S. Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, DENİZLİ

2. İçerik • Giriş • Öz-yeterlik nedir? • Problem • Yöntem • Çalışma Grubu • Veri Toplama Aracı • Verilerin Çözümlenmesi • Bulgular • Sonuçlar Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

3. Giriş • Günümüzde hem bilgi kapsamı, hem de teknolojik gelişmeler büyük bir hızla değişmekte ve yayılmaktadır. Bilginin bu kadar hızlı bir şekilde çoğalmasının arkasında bilgi teknolojileri alanında gerçekleşen yenilikler bulunmaktadır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

4. Giriş • Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) Bölümlerinin açılması • BÖTE öğrencilerinin çalışma alanı • BÖTE bölümü mezunlarının konumu • BÖTE bölümü öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algılarının ise teknoloji kullanımlarıyla ilgili yeterliklerinde rolü olduğu düşünülmektedir. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

5. Giriş Bu çalışmada BÖTE Bölümü öğrencilerinin • bilgisayar kullanma durumlarına, • öz-yeterlik algılarına ve • bilgisayar kullanma durumları ile öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkiye bakılmıştır Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

6. Öz-Yeterlik Nedir? Bandura: • Öz-yeterlik algısı bireyin, belli bir performansı göstermek için gerekli etkinlikleri düzenleyip, yerine getirme kapasitesi hakkında kendine ilişkin yargısıdır. • Güçlü bir öz-yeterlik bireylerin başarılı olmalarını ve mutluluklarını olumlu yönde etkiler. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

7. Öz-Yeterlik Nedir? • Öz-yeterliği güçlü olan bireyler yani kendi yetenekleriyle ilgili özgüveni olan bireyler zor bir görevle karşı karşıya kaldıklarında bu durumdan kaçmak yerine duruma, üstesinden gelinmesi gereken bir iş olarak yaklaşmaktadırlar. • Bu öz-yeterlik inancı akademik performansı etkilemektedir. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

8. Öz-Yeterlik Nedir? • Sosyal Bilişsel Kuramcılara göre bireyin öz-yeterlik algısı • bireylerin yaptıkları seçimleri, • bir işi başarmada harcadıkları çabayı ve • yaşadıkları endişe derecesini güçlü biçimde etkilemektedir. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

9. Öz-Yeterlik ve Farklı Disiplinler Öz-yeterlik • mühendislik, • matematik, • okuma ve • bilgisayar kullanımı gibi pek çok alana uyarlanmıştır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

10. Bilgisayar Öz-Yeterliği Compeau ve Higgins bilgisayar öz-yeterlik algısı • “bireyin bilgisayar kullanma becerilerine ilişkin yargısı” • Bilgisayar öz-yeterliği; • bireyin bilgisayarı kullanıp kullanmama durumunu, • bilgisayar kullanma sıklığını, • bilgisayar deneyimini ve • akademik performansını etkilemektedir. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

11. Bilgisayar Öz-Yeterliği Cassidy ve Eachus, • bilgisayar öz-yeterliliği ile bireylerin bilgisayar kullanma konusundaki deneyimleri arasında anlamlı bir ilişki vardır. • Bireylerin kendilerine ait bir bilgisayarlarının olması ve yazılım paketleriyle olan tanışıklık (kullanım) düzeyleri de bilgisayar öz-yeterliğini etkiler. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

12. Bilgisayar Öz-Yeterliği: Araştırmalar Bilgisayar öz-yeterlik algısı üzerinde yapılan çalışmalar, • Bilgisayar öz-yeterlik algısı yüksek olan bireyler bilgisayara ilişkin etkinliklere katılmada daha istekli olmaktadırlar. • Bu tür çalışmalardan beklentileri daha yüksektir. • Bu bireyler bilgisayar konusunda her hangi bir güçlükle karşılaştıklarında söz konusu güçlüğün üstesinden daha kolay gelebilmektedirler. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

13. Problem • Bu çalışmada BÖTE Bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanma durumları, öz-yeterlik algıları ve bilgisayar kullanma durumları ile bilgisayar öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkiler belirlenmeye çalışılmıştır. • Bu çerçevede yanıtı aranan sorular: • Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanma durumları nedir? • Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin öz-yeterlik algıları nasıldır? • Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin öz-yeterlik algıları ile çeşitli değişkenler arasında nasıl bir ilişki vardır? Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

14. Yöntem

15. Yöntem • Bu araştırma, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanım durumları ve bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algılarını incelemeye yönelik betimsel bir araştırmadır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

16. Yöntem: Çalışma Grubu Çalışma Grubu: • Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 4. sınıfındaki 54 öğrenciyi kapsamaktadır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

17. Yöntem: Çalışma Grubu • Katılımcıların %30’u bayan, %70’i erkek • Mezun olunan lise ağırlıklı olarak meslek lisesi Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

18. Yöntem: Veri Toplama Aracı • Öğrencilerin kişisel bilgileri, bilgisayar kullanma, erişim ve kullanım sıklığına ilişkin anket • Aşkar ve Umay (2001) tarafından geliştirilen “Bilgisayar Öz-yeterlik Algısı” ölçeği • Bilgisayar öz-yeterlik ölçeği 17 maddeden oluşmaktadır. “Hiçbir zaman, ara sıra, bazen, çoğunlukla, her zaman” şeklinde 5’li Likert tipine uygun olarak hazırlanan ölçeğin güvenirlik katsayısı 0.70’dir. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

19. Yöntem: Verilerin Çözümlenmesi • Öğrencilerin bilgisayar kullanma durumlarına ilişkin verilerin çözümlenmesinde yüzde ve frekans kullanılmış • Öğrencilerin bilgisayara ilişkin öz-yeterlik algısı hesaplanırken, (5’li likert) • Olumlu maddeler için “her zaman-5, çoğunlukla-4, bazen-3, ara sıra-2, hiçbir zaman-1” olacak şekilde; • Olumsuz maddelerde “her zaman-1”…. “hiçbir zaman-5” olacak şekilde tersine puanlanmıştır • Aritmetik ortalaması 3,5 ve üzerinde olanların öz-yeterlik algısı yüksek; 2,5 ve altında olanların düşük. • Öğrencilerin öz-yeterlik algıları ile bilgisayar kullanma durumlarının karşılaştırılması için tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

20. Bulgular

21. Bulgular • Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanma durumları nedir? • bilgisayara ve İnternet’e erişim koşulları, bilgisayar kullanımıyla ilgili deneyim, bilgisayarı ve İnternet kaynaklarını kullanım sıklığı ve bilgisayar kullanmayı nasıl öğrendikleri • Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin öz-yeterlik algıları nasıldır? • Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin öz-yeterlik algıları ile çeşitli değişkenler arasında nasıl bir ilişki vardır? • “cinsiyet, mezun olunan lise türü, bilgisayar kullanma süresi, bilgisayar kullanma sıklığı, İnternet kullanma sıklığı” ile “öz-yeterlik algısı” arasında nasıl bir ilişki olduğuna bakılmıştır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

22. Bilgisayara Erişim Durumu Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

23. İnternet’e Erişim Durumu Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

24. Bilgisayar ve İnternet’e Erişim Durumu Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

25. Bilgisayar Kullanmadaki Deneyim Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

26. Bilgisayarı ve İnternet Kaynaklarını Kullanma Sıklığı Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

27. Bilgisayar Kullanmayı Öğrenme Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

28. Öğrencilerin Öz-Yeterlik Algıları

29. Öz-Yeterlik Algısı İle Çeşitli Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Dağılımı Bulgulara göre öz-yeterlik algısı ile “cinsiyet, mezun olunan lise türü, bilgisayar kullanma süresi, bilgisayar kullanma sıklığı,” arasında bir ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

30. Öz-Yeterlik Algısı İle Çeşitli Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Dağılımı

31. Sonuçlar Araştırma sonuçlarına göre BÖTE bölümü öğrencilerinin; • tamamının bilgisayar kullandığı, • dörtte üçünün kendisine ait bir bilgisayarının olduğu, • İnternet’e erişimlerinin olduğu, • çok büyük bir çoğunluğunun bilgisayarı 4-5 yıldır kullanmakta olduğu, • büyük bölümünün bilgisayarı her gün birkaç saat kullandığı, • bilgisayar kullanımına göre biraz düşük olmak birlikte İnternet kaynaklarını kullandıkları, • bilgisayarla ilgili öğrenme etkinliklerini çoğunlukla öğrencilikleri boyunca aldıkları derslerde gerçekleştirdikleri anlaşılmaktadır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

32. Sonuçlar • Öz-yeterlik ölçeğindeki maddelere verilen yanıtların dağılımına göre • bilgisayar öğrencilerin yaşamlarına tam olarak girmiş bulunmaktadır. • Öz-yeterlik algı puanlarını en fazla düşüren madde “günümü/zamanımı planlarken bilgisayar kullanırım” maddesidir. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

33. Sonuçlar • Öz-yeterlikle ilgili olarak BÖTE Bölümü öğrencileri • bilgisayarın, BÖTE Bölümü öğrencilerinin yaşamlarına girdiği söylenebilir. Örneğin “ • yeterince uğraşırlarsa bilgisayarla ilgili sorunları çözebileceklerine • bilgisayarda her türlü yazıyı yazmanın kendileri için basit olduğuna • bilgisayarı etkin olarak kullanabildiklerine inanmaktadırlar. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

34. Sonuçlar Ayrıca, öğrenciler • bilgisayar kullanırken yanlış bir şey yapacağı veya yanlış bir tuşa basacağı korkusu taşımamakta, • bilgisayarda geçirdikleri zamanı kayıp olarak görmemekte, • bilgisayarda ani bir sorunla karşılaştıklarında telaşa kapılmamakta ve • bilgisayarda çalışmanın kendilerini sinirlendirmediğini düşünmektedirler. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

35. Sonuçlar • Bulgulara göre • öz-yeterlik algısı ile • “cinsiyet, mezun olunan lise türü, bilgisayar kullanma süresi, bilgisayar kullanma sıklığı,” arasında bir ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

36. Son Söz • Araştırmalar bilgi teknolojilerinin kullanımının yaygınlaştırılmasının yenilik ve değişim çabalarının başarılı olmasında gerekli olduğuna işaret etmektedir. • Eğitim kuruluşlarında yenilik ve değişim çabalarının başarılı olmasında bilgi teknolojilerinin kullanımı önemli bir yer tutmaktadır. • Eğitim Fakültelerinin öğretmen yetiştiren programlarından mezun olan öğrenciler (öğretmen adayları) bilgi teknolojilerini etkili şekilde kullanabilecek becerilerle donatılmalıdırlar. • Bu konuda gerekli her türlü destek sağlanmalıdır. Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ

37. Teşekkürler!!! Yrd.Doç.Dr.Süleyman Sadi SEFEROĞLU e-Posta: sadi_at_hacettepe.edu.tr Web: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/ Dr. SEFEROĞLU / XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül 2005 Pamukkale Üniversitesi, DENİZLİ