790 likes | 1.43k Views
HASTANEDE EL HİJYENİ. Dr.Sevinç GÜNERİ. HASTANEDE EL HİJYENİ. 1843’te Oliver Wendell Holmes 1846’da Ignaz Semmelweis 1961 yılı ABD’de su ve sabunla yıkama 1975 ve 1985 yıllarında el yıkama ile ilgili rehber
E N D
HASTANEDE EL HİJYENİ Dr.Sevinç GÜNERİ
HASTANEDE EL HİJYENİ • 1843’te Oliver Wendell Holmes • 1846’da Ignaz Semmelweis • 1961 yılı ABD’de su ve sabunla yıkama • 1975 ve 1985 yıllarında el yıkama ile ilgili rehber • 2002 yılında CDC(HICPAC) el yıkama rehberleri revizyonu
Normal Bakteryel Deri Florası • Kafa derisinde 1x106 cfu/cm2 • Koltuk altında 5x105 cfu/cm2 • Karında 4x104 cfu/cm2 • Önkolda 1x104 cfu/cm2 • Sağlık personelinin ellerindeki bakteri sayısı 3.9x104 – 4.6x106 cfu
Normal Bakteryel Deri Florası • Kalıcı flora • Geçici flora
Normal Bakteryel Deri Florası • Sağlık personelinde geçici flora etkenleri sıklıkla hastane infeksiyonlarına nedenolan bakterilerdir.
El hijyeni • El yıkama, • Antiseptik ile ovma, • Antiseptik ile el yıkama, • Cerrahi el antisepsisi olmak üzere tüm uygulamaları kapsayan genel bir tanımdır .
El hijyeni Antimikrobiyal sabun Antiseptik ajan içeren sabunu tanımlamaktadır.
El hijyeni Düz sabun • Antimikrobiyal içermeyen sabunu tanımlamaktadır.
El yıkama Ellerin düz sabun ve su ile yıkanmasıdır. El hijyeni
El hijyeni El antisepsisi • Antiseptik ile el yıkama veya antiseptik ile el ovmayı ifade eder (Hijyenik el yıkama veya ovma).
Cerrahi el antisepsisi Cerrahi personel tarafından operasyon öncesi geçici florayı ortadan kaldırmak ve kalıcı florayı azaltmak üzere yapılan el yıkama veya el ovmayı tanımlamaktadır. El hijyeni
El hijyeni Dekontaminasyon Antiseptik bir ajanla ellerdeki mikroorganizma sayısının azaltılmasıdır.
Sağlık hizmeti ile ilişkili patojenler Bir hastadan diğerine sağlık personelinin elleri ile bulaşmaktadır. El hijyeni
El hijyeni • İnguinal • Perineal bölgeler • Aksiller bölge, • Gövde , • Eller • Üst ekstremiteler sıklıkla kolonize olabilir.
El hijyeni • S.aureus, Klebsiella spp., Proteus mirabilis ve Acinetobacter spp. ellerde 100-106/ cm2 bulunabilir.
El hijyeni • Diyabet Kronik dermatit Kronik böbrek yetmezliği HASTA Bütünlüğü bozulmamış derilerinin S.aureus ile kolonize olma şansı daha yüksektir.
El hijyeni • Normal deriden Günde canlı mikroorganizma içeren 106 kadar deri squamı(pulcuk) çevreye yayılmaktadır.
DERİ SKUAMLARI Hasta giysileri, Çarşaflar Hastanın yakın çevresindeki v.b. nesneleri hasta flora bakterileri ile kolayca kontamine edebilir. Özellikle stafilokokve enterokoklar çevreyi çok kolaylıklakontamineedebilirler. El hijyeni
Hemşirenin hastayı kaldırması, nabız alımı , tansiyon ölçme veya hastanın eline, omzuna dokunma gibi temiz olması beklenen temaslar ile dahi 100-1000 cfu Klebsiella ile ellerin kontamine olabileceği saptanmıştır. El hijyeni
Infected Colonized
Sadece hasta teması değil hasta odasındaki eşya ve yüzeylerle de kontaminasyon olasıdır . El hijyeni
Takma tırnak kullanımı ile başta pseudomonas gibi gram negatif bakteriler ve mantarlar olmak üzere kontaminasyon doğal tırnaklara göre daha fazla gerçekleşmektedir. El hijyeni
El antisepsisisağlık hizmeti ile ilişkili infeksiyonları azaltmaktadır.
El hijyeni • El hijyeninde temel hedef Ellerin temizlenmesi değil temiz tutulmasıdır.
Sabun Deterjan özelliği nedeniyle ellerdeki kir ve organik maddeleri uzaklaştırırlar. Antimikrobiyal etkinlikleri minimal ya dahiç yoktur.
Sabunla ve suyla el yıkama • 15 saniye el yıkama geçici florayı 0.6-1.1 log10 azaltmaktadır. • 30 saniye el yıkama geçici florayı 1.8-2.8 log10 azaltmaktadır.
Sabunla ve suyla el yıkamanın dezavantajları • Deride kuruluk , • İrritasyon yapabilir. • Kontamine olabilir ve sağlık personelinin ellerini de kontamine edebilirler.
Sabunla kontaminasyonu önleme • Kalıp sabunların küçük boyutları tercih edilmeli • Sıvı sabun kapları aralıklı olarak boşaltılıp temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. • Sıvı sabun kaplarına ilave yapılmamalıdır.
Alkoller • Alkol bazlı el antiseptikleri isoproponol,ethanol, n-proponol veya bunlardan herhangi ikisinin kombinasyonu şeklindedir. • %60-95 konsantrasyonlarda en etkilidirler. Daha yüksek konsantrasyonların etkinlikleri çok azdır.
Alkoller • Küçük miktarlarda uygulama (0.2-0.5 ml) su ve sabundan daha etkili değildir. • Bir çalışmada 3 ml uygulamanın 1 ml uygulamadan daha etkin olduğu bildirilmiştir.
Alkoller • Gram pozitif ve gram negatif bakterilere • MRSA ve VRE dahil çoğul dirençli mikroorganizmalara • Tüberküloz basiline ve mantarların çoğuna etkindir. • Zarflı viruslere etkinlikleri (HIV, herpes simplex, influenza, respiratuvar sinsisyal virus, vaccinia virus, Hepatit B virus ve Hepatit C virus) iyidir.
Hepatit A , rotavirus, rhinovirus, adenoviruslara su ve sabundan daha etkindirler. %70 lik ethanol ve % 62 lik köpük ethanolün; sabun ve %4 lük klorheksidin glukonatlı sabundan viruslere daha etkin olduğu belirtilmiştir. Ethanolün viruslere etkinliği isoproponolden daha iyidir. Alkoller
Alkoller • Ellerde gözle görülür kir, kan olduğunda alkollerin kullanımı uygun değildir. • Mutlaka su ve sabunla yıkama yapılmalı sonra alkollü dezenfektan kullanılmalıdır.
Antiseptiklerin mikroorganizmalara etkinliklerinin karşılaştırılması ------------------------------------------------------------------------------------------------- GRUP Gram Gram Tbc Mantar Virus Pozitifler Negatifler basili ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Alkoller +++ +++ +++ +++ +++ Klorheksidin +++ ++ + + +++ %2-%4 İyodoforlar +++ +++ + ++ ++ Amonyum bil. + ++ - - + --------------------------------------------------------------------------------------------------
Antiseptiklerin etkinliklerinin karşılaştırılması GRUP Etki hızı Yorum ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Alkoller Hızlı Kalıcı etki yok Klorheksidin Orta düzeyde Kalıcı etki var (6 saat) %2-%4 Nadir allerjik etki İyodoforlar Orta düzeyde Kalıcı etki var (0.5-1 saat) Dörtlü Amonyum bil. Yavaş Sadece alkolle kombinasyonlarda kullanılabilir. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Alkoller • Alkol bazlı ürünler cerrahi personelin preoperatif el temizliğinde de etkindirler. • Ancak 1-3 saat sonra bakteri sayısının yeniden artması bir dezavantajdır. • Alkol bazlı ürünlerin etkisi hızla başlar; ancak kalıcı etkinlik yoktur. • Kalıcı etkinlikleri yoksa da çalışmalarda belli bir süre bakterilerin yeniden çoğalmasını engelleyebildikleri gösterilmiştir.
Alkoller Alkol bazlı ürünlerin jel formları ile ilgili veriler henüz yeterli olmadığından sıvı formları tercih edilmelidir.
Effect of Alcohol-Based Handrubs on Skin Condition Self-reported skin score Epidermal water content Dry Healthy Healthy Dry • ~ Alcohol-based handrub is less damaging to the skin ~ • Boyce J, Infect Control Hosp Epidemiol 2000;21(7):438-441.
EL HİJYEN AJANLARININ ANTİMİKROBİYAL ETKİNLİKLERİ Daha iyi İyi En İyi Düz sabun Alcohol-bazlı ürünler Antimikrobial sabun
Klorheksidin • Klorheksidin gram pozitif bakterilere iyi etkilidir. • Gram negatiflere ve mantarlara etkinliği daha azdır. • Tüberküloz basiline etkisi minimaldir. • Bakteri sporlarına etkileri yoktur. • Zarflı viruslere etkili (HIV, herpes simplex, influenza, respiratuvar sinsisyal virus, sitomegalovirus); ancak zarfsız viruslere (Enterovirus, rotavirus, adenovirus) etkisi daha azdır.
Klorheksidin • Antimikrobiyal etkinliği organik maddelerin varlığı ile minimal düzeyde etkilenir. • Sabunla ,anyonik emulsifiye edici ajan içeren el kremleri ile etkisi azalabilmektedir.
Klorheksidin • %4 klorheksidin glukonatın etkinliği diğer düşük oranlı formülasyonlardan daha iyidir.
Klorheksidin • Klorheksidinin kalıcı etkisi vardır. • Kalıcı etki 4-6 saat gibi uzun süreler devam etmektedir .
Klorheksidin • Klorheksidinin %1den yüksek konsantrasyonlarıyla göz temasında konjunktivit ve kornea hasarı oluşabilir. • İç yada orta kulak cerrahisinde kullanımı ototoksisiteye neden olabilir. Beyin dokusu ve meninkslerle direkt temasından kaçınılmalıdır. • Sık kullanımı dermatite neden olabilir. • Allerjik reaksiyonlar nadirdir. • Nadiren kontaminasyonlara bağlı hastane salgınları olmaktadır
Antiseptiklerin mikroorganizmalara etkinliklerinin karşılaştırılması ------------------------------------------------------------------------------------------------- GRUP Gram Gram Tbc Mantar Virus Pozitifler Negatifler basili ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Alkoller +++ +++ +++ +++ +++ Klorheksidin +++ ++ + + +++ %2-%4 İyodoforlar +++ +++ + ++ ++ Dörtlü Amonyum bil. + ++ - - + --------------------------------------------------------------------------------------------------
Antiseptiklerin etkinliklerinin karşılaştırılması GRUP Etki hızı Yorum ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Alkoller Hızlı Kalıcı etki yok Klorheksidin Orta düzeyde Kalıcı etki var (6 saat) %2-%4 Nadir allerjik etki İyodoforlar Orta düzeyde Kalıcı etki var (0.5-1 saat) Dörtlü Amonyum bil. Yavaş Sadece alkolle kombinasyonlarda kullanılabilir.