AVİAN İNFLUENZA

1. AVİAN İNFLUENZA BURSA İl Sağlık Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Şube Müdürlüğü

2. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR 1. VAKA TANIMLARI A. RİSKLİ TEMAS : Son on gün içinde: a) Hasta veya ölü kanatlı hayvanların • Tüyüne dokunmak veya yolmak, • Çıkartılarına veya bu çıkartılarla kirlenmiş yüzey ve eşyalara dokunmak, • Kesmek ve pişirmek için hazırlamak, • Bulunduğu kapalı ortamda en az 1 saat bulunmak. b) H5N1 pozitif olduğu kesinleşmiş veya şüphelenilen hasta insanlarla yakın temasta bulunmak, çıkartılarına maruz kalmak veya bu çıkartılarla kirlenmiş yüzey ve eşyalara dokunmak. c) Sağlık ve veteriner teşkilatında laboratuvarda görev alanların enfekte materyallerle herhangi bir şekilde temas etmiş olması

3. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR • KLİNİK TANIMLAMA: Başka herhangi bir nedenle açıklanamayan, Ani başlangıçlı, koltuk altından ölçülmüş 38 0C üzerinde ateş ve aşağıdaki klinik bulgulardan en az birinin olması: Boğaz ağrısı Öksürük Yaygın kas ağrıları Solunum zorluğu

4. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR B. VAKA SINIFLAMASI OLASI VAKA: Solunum zorluğu bulgusu olmadan, klinik tanımlamaya uyan vakada “Riskli Temas” hikâyesinin olması. KUVVETLE OLASI VAKA: Solunum zorluğu bulgusu olmak şartıyla klinik tanımlamaya uyan vakada “Riskli Temas” hikâyesinin olması. KESİN VAKA: Olası veya Kuvvetle Olası Vakada, Sağlık Bakanlığının belirlediği Referans Laboratuvarlarda, laboratuvar doğrulamasının sağlanması.

5. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR2. VAKALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ • RİSKLİ TEMAS (+), KLİNİK TANIMLAMA (-) : Bu kişiler vaka olarak değerlendirilmeyecek, riskli temasa korunma tedbirlerini tam uygulayarak veya korunmasız maruz kalıp kalmadığı sorgulanacaktır. a. Korunma tedbirleri alınmış ise, bu kişiler sadece ateş takibi ile ayaktan izlenecektir. b. Korunma tedbirleri alınmamış ise, profilaksi verilecek ve hastalık bulguları yönünden profilaksi boyunca ayaktan izlenecektir. Eğer klinik bulgular ortaya çıkarsa yoğun bakım ünitesi olan hastanelere yatırılacaktır. • RİSKLİ TEMAS (+), KLİNİK TANIMLAMA (+) : Bu vakalar OLASI VAKA olarak kabul edilecektir. Hastalar, yoğun bakım ünitesi olan hastanelere yatırılacak, örnekler alınacak, tedavi başlanacak ve takip edilecektir. Solunum zorluğu görülen vakalar KUVVETLE OLASI VAKA olarak değerlendirilecektir.

6. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR2. VAKALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ • RİSKLİ TEMAS (-), KLİNİK TANIMLAMA (+) :Bu vakalar öncelikle mevsimsel influenza başta olmak üzere, diğer hastalıklar yönünden değerlendirilmelidir. • RİSKLİ TEMAS (-), KLİNİK TANIMLAMA (-) :Bu kişiler için hiçbir şey yapılmayacaktır.

7. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR2. VAKALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ • 3. PROFİLAKSİ GEREKTİREN DURUMLAR Korunmasız riskli teması olan kişiler profilaksi alacaktır.

8. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR4. HASTA İZLEM PROTOKOLÜ • SAĞLIK KURUMLARINDA ALINACAK ÖNLEMLER Hastalara standart temas ve damlacık yolu enfeksiyon kontrol önlemleri uygulanmalıdır. Bunlar; 􀂾 Hastalar tek kişilik odalarda barındırılmalıdır. Bu hastalar için ayrılmış özel bir bölümde, çok yataklı odalarda, yataklar birbirinden en az 1 metre aralıklı olmalı ve tercihan fiziksel bir bariyer ile ayrılmalıdır. 􀂾 Sağlık çalışanları etkin maskeler (N95 veya yoksa standart iyi filtre eden cerrahi maske), gözlük ve eldiven kullanmalıdır. Hasta ile yakın temas olmayacaksa, hasta odasına girerken standart cerrahi maske yeterlidir. 􀂾 Hasta ile doğrudan teması olan sağlık personelinin sayısı mümkün olduğunca azaltılmalıdır. Hastanın bulunduğu odaya girişler sınırlandırılmalıdır.

9. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR4. HASTA İZLEM PROTOKOLÜ B. HASTA TABURCU PROTOKOLÜ Hastalar klinik tabloları düzeldikten sonra (en az 10 gün izlenmek kaydıyla) taburcu edilir. Hasta taburcu edilmeden önce kontrol numunesi almaya ihtiyaç bulunmamaktadır.

10. 5. KİŞİSEL KORUYUCU ÖNLEMLER Sağlık personeli ve hayvan itlaf ekibinde görevli kişiler; — N95 maske, yoksa standart cerrahi maske — Gözlük — İtlaf ekipleri için özel tulum, sağlık personeli için önlük (standart ameliyathane önlüğü kullanılır ve bu önlüklerin kumaş olanları 70oC’da en az 5 dakika yıkandıktan sonra tekrar kullanılabilir) — Eldiven ve galoş kullanarak, kişisel korunma önlemleri alacaklardır. — Koruyucu materyal giyilirken eller bol su ve sabun ile en az 30 saniye yıkanacaktır. — Koruyucu materyal çıkarılırken sırasıyla; 􀂾 Önce eldivenler çıkarılır, 􀂾 Giysi ve galoş çıkarılır, 􀂾 Eller yıkanır veya dekontamine edilir, 􀂾 Gözlük çıkarılır, 􀂾 Maske veya gaz maskesi çıkarılır, 􀂾 Eller yeniden yıkanır veya dekontamine edilir, — El yıkama yerine alkollü el dezenfektanları (alkol derecesi % 60’ın üzerinde olmak kaydıyla) kullanılabilir.

11. 6. DEZENFEKSİYON İŞLEMLERİ Cenaze hazırlama işlemlerinde damlacık izolasyonu önlemleri alınmalıdır. Defin işlemlerindeözel bir önlem almaya gerek yoktur. Hastanelerde enfekte malzemelerin ve yüzeylerindezenfeksiyonu da yapılmalıdır. Hastanın yaşadığı evin dezenfeksiyonu, 1/10 oranında sulandırılmış çamaşır suyu veya ev temizliğinde kullanılan deterjanlarla yapılmalıdır

12. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALARVAKALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ RİSKLİ TEMAS (+), KLİNİK BULGULAR (+) : • 1. Tespit edilmiş hastanelere yatır. • 2. Örnek al. • 3. Tedavi başla. • 4. Takip et. • 5. Bildirimini yap. Bu vakalar OLASI VAKA olarak kabul edilecektir. Hastalar, yoğun bakım ünitesi olan hastanelere yatırılacak, örnekler alınacak, tedavi başlanacak ve takip edilecektir. Solunum zorluğu görülen vakalar KUVVETLE OLASI VAKA olarak değerlendirilecektir.

13. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALAR VAKALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ RİSKLİ TEMAS (+), KLİNİK BULGULAR (-) • Korunma Tedbirleri Alınmış(*) 1.Ayaktan izle. 2.Eğer klinik bulgu çıkarsa hastaneye yatır. • Korunma Tedbirleri Alınmamış 1. Profilaksi ver. 2. Ayaktan izle. 3. Eğer klinik bulgu çıkarsa hastaneye yatır • (*) Korunma tedbirleri: N95 maske veya standart cerrahi maske, gözlük, eldiven, sağlık personeli için cerrahi önlük, itlaf ekipleri için tulum giyilecektir. • Bu malzemeden herhangi birinin güvensiz kullanımı “korunma tedbirleri alınmamış” anlamına gelecektir

14. AVİAN İNFLUENZA İNSAN VAKALARI İÇİN YAPILMASI GEREKENÇALIŞMALARVAKALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ RİSKLİ TEMAS (-), KLİNİK BULGULAR (-) : • 1. Öncelikle Mevsimsel İnfluenza düşün. • 2. Mevsimsel İnfluenza sürveyansına dâhilsen örnek al. • 3. Tanıyı koy, tedavilerini başla, gerekiyorsa yatır.

19. Cumulative Number of Confirmed Human Cases of Avian Influenza A/(H5N1) Reported to WHO 14 January 2006 Total number of cases includes number of deaths.WHO reports only laboratory-confirmed cases.

20. Global impact of bird flu Last Updated: Friday, 6 January 2006, 15:42 GMT

22. BURSA’NIN ULUSLARARASI ÖNEME SAHİP SULAK ALANLARI * SULAK ALANIN ADI KORUMA STATÜSÜ** ALANI (hektar) 1 Kocaçay Deltası Bursa YHKS 4200 2 İznik Gölü Bursa DS 29880 3 Uluabat Gölü Bursa RA 19900 *Değerlendirme uluslararası Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (Ramsar Sözleşmesi) kriterlerine göre yapılmıştır. ** RS: Ramsar Alanı, DS: Doğal sit, YHKS. Yaban Hayatı Koruma Sahası,

23. kuş gribi (+) il sayısı 13

25. İNFLUENZA SURVEYANS ÇALIŞMASIBURSA • Ülkemizde grip virüslerinin dolaştığını gösterebilmek ve tipini belirleyebilmek ve grip aşılarının içeriğinde bulunan virüsler ile uyumunu gösterebilemek amacıyla grip surveyansı yapılmaktadır.

26. İNFLUENZA SURVEYANS ÇALIŞMASIBURSA • Bu amaçla ilimizde de 10 Kasım 2005 tarihinden itibaren 10 sağlık ocağında, 3 Hastanemizde 3 Uzman Doktor tarafından çalışamalar yapılmaktadır.

27. İNFLUENZA SURVEYANS ÇALIŞMASIBURSA 10/11/2005 – 08/12/2005 tarihleri arasında İ.Ü.Tıp Fakültesi Viroloji Laboratuarına 52 numune gönderildi. Parainfluenza: 7 (Ataevler S.O.,Fethiye S.O, Atıcılar S.O,BÇH) Adeno virus :7 (Esenevler S.O.,Bağlarbaşı S.O.,Fethiye S.O,AtıcılarS.O,Tuna S.O,YİEH) RSV :1 (Atıcılar)

28. Vietnam İlk vaka 23 Aralık 2003 te tespit edildi. Aralık 2003 hasta 3 ölen: 3 Ocak 2004 hasta 16 ölen: 11 Şubat 2004 hasta 3 ölen: 1 Mart 2004 hasta 1 ölen: 1 2.Faz Temmuz 2004 hasta 3 ölen: 3 Ağustos 2004 hasta 1 ölen: 1 3.Faz Aralık 2004 hasta 2 ölen: 2 Ocak 2005 hasta 4 ölen: 4

29. Tayland İlk vaka 3 Ocak 2004 te tespit edildi. Ocak 2004 hasta 9 ölen: 7 Şubat 2004 hasta 2 ölen: 0 Mart 2004 hasta 1 ölen: 1 2.Faz Ağustos 2004 hasta 1 ölen: 1 Eylül 2004 hasta 3 ölen: 2 Ekim 2004 hasta 1 ölen: 1

30. Dünya Sağlık Örgütü İnfluenza Surveyans Ağı Haritası

31. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI • Avian influenza, kamuoyunda tavuk vebası veya kuş gribi olarak da bilinen, influenza A virüslerinin sebep olduğu, kanatlıların, solunum ve sinir sistemine ait belirtilerle seyreden akut bulaşıcı bir hastalığı olup, insanlara da bulaşabileceği bildirilen viral bir hastalıktır.

32. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI • Enfeksiyonun asıl kaynağının göçmen kuşlar olması, hastalığın ülkeler ve kıtalar arası yayılmasının önlenmesinde oldukça büyük bir engel olarak durmaktadır. • Kanatlı hayvanların avian influenza virüsü ile bir temasının söz konusu olması halinde kanatlılar için hastalığa yakalanma ve ölüm % 100’dür. • Hayvanlar genellikle belirtilerin ortaya çıkmasından iki gün sonra ölmektedir.

33. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI • Hastalık insanlara enfekte kuşların dışkılarına, salyalarına veya burun akıntılarına temasla veyahut da kuşların enfekte materyallerinin havaya karışması sonucunda solunumla bulaşabilmektedir.

34. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI İnfluenza A virüsünün H5N1 alt tipinin (serotip) insanlarda sebep olduğu hastalıklarda ateş, boğaz ağrısı, öksürük, solunum güçlüğü, kas ağrısı ve viral pnömoni (zatürree) görülmektedir.

35. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Avian influenza etkenlerinin, insanlar için hastalık yapıcı özelliği bulunmamakla birlikte, yapısındaki birtakım değişikliklerle (mutasyon) insanlarda da hastalık yapabilme yeteneği kazanabileceği ifade edilmektedir. Bunun yanı sıra, yine yapısında meydana gelen değişikliklerle, insandan insana bulaşma niteliğine de sahip olabileceği belirtilmektedir.

36. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI • 2003 yılı Aralık sonlarında Güneydoğu Asya’daki bazı ülkelerde görülen kuş gribinden sonra grip olan bazı kişilerde, bu ülkelerde kanatlılarda görülen kuş gribi etkeni olan H5N1 alt tipinin tespit edilmesi ve bu kişilerin de tavuk çiftlikleriyle alâkalarının olması, hastalığın insanlara da bulaşabileceği keyfiyetini gündeme getirmiştir. Kesin olarak kanıtlanmamakla birlikte, hastalığın insandan insana bulaşabileceği de ifade edilmektedir. İşte bundan dolayı ülkeler çalışmalarını, bütün dünyayı etkileyebileceğini tahmin ettikleri bir H5N1 salgınına (pandemi) odaklamışlardır.

38. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Ülkemizde, Manyas’ta görülen hindi ölümleri lâboratuvarca avian influenza virüsünün H5N1 alt tipinin tespitiyle, kuş gribi artık ülkemizdeki kanatlı hayvanlarda da görülmüş oldu.

39. GÖÇMEN KUŞLARIN ROTALARI

40. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Sonuç olarak bir salgın çıkması durumunda, bütün ülkeler için bir riskten bahsedilebilmektedir. Ancak, bunların sadece birer değerlendirme ve tahminden ibaret olup işin özünün muhtemel bir salgına hazırlık amaçlı olduğu da bilinmelidir.

41. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Etkin aşı Etkenin mutasyon geçirme yeteneğiyle, muhtemel pandemi sebebinin ne olacağının bilinmemesi bu duruma engel teşkil ettiğinden, ancak salgın yapan etkenin belirlenmesi durumunda kısa sürede aşı üretimi söz konusu olabilecektir.

42. PANDEMİ DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Koruyucu ve tedavi edici amaçla kullanılabilecek ilâç mevcut olup ülkemizde piyasada da bulunmaktadır.