Stralingsveiligheid niveau 5

Stralingsveiligheid niveau 5 René Heerlien, MSc Centraal stralingsdeskundige Laserveiligheidsadviseur Sentix Stralingszorg

Indeling • atoom- en kernfysica (1) • wisselwerking (3) • röntgentoestel (2) • afscherming (3) • detectie (4) • radiobiologie (6) • het objectieve risico van straling (6) • subjectieve risicoacceptatie (6) • grootheden en eenheden (5) • wet- en regelgeving (7) • praktische stralingshygiëne (8 - 10) • afval (11)

Risico van straling • Het risico van ioniserende straling is 0,05 per sievert

Risico’s van straling • In perspectief werkzaamheden overlijdenskans / jaar Gezondheidsraad 17-07-1984 lichte industrie 2  10-5 industrie 2  10-5 bouw 10  10-5 wegtransport 17  10-5 radiologisch werk (20 mSv per jaar) 100  10-5hoog risico natuurlijke straling (2 mSv per jaar) 10  10-5 sigaretten (20 stuks per dag) 400  10-5 beroepsrisico > 1  10-3 is onaanvaardbaar beroepsrisico < 1  10-4 is aanvaardbaar

Risico’s van straling • Subjectief • Er worden 1,6 · 1010 sigaretten per jaar gerookt. • 8500 sterfgevallen aan longkanker per jaar, waarvan 8000 gerelateerd aan roken. • Overlijdensrisico per sigaret: 8000/(1.6 · 1010) = 5 · 10-7 • Vergeleken met riscogetal voor straling: 5 · 10-2 Sigaret-equivalente dosis = 10 µSv

Wet- en regelgeving • Meerdere bronnen • ICRP-adviezen • International Commission on Radiological Protection • onafhankelijke commissie • Adviezen vrijwel altijd overgenomen • Europese richtlijnen (EURATOM) • richtlijnen moeten in nationale wetgeving worden geïmplementeerd • Nederlandse wet- en regelgeving • KEW + uitvoeringsbesluiten + ministeriële regelgeving • ARBO-wet • Wet Milieubeheer • Algemene Wet Bestuursrecht • overheidstoezicht • arbeidsinspectie en inspectie milieuhygiëne

Wet- en regelgeving • Dosisbeperking • Systeem van dosisbeperking • rechtvaardiging • optimalisering • limitering

Wet- en regelgeving • Dosisbeperking – Rechtvaardiging • Voordelen afwegen tegen de gezondheidsrisco’s • Alternatieven meenemen • Meewegen maatschappelijk perspectief • ‘Bekendmaking rechtvaardiging gebruik van ioniserende straling’

Wet- en regelgeving • Dosisbeperking - ALARA • As Low As Reasonably Achievable • Streven naar een zo laag mogelijke stralingsbelasting • Sociale- en economische factoren meewegen

Wet- en regelgeving • Dosisbeperking – ALARA • Brongerichte aanpak • Alternatieven? (rechtvaardiging) • Containment • PBM

Wet- en regelgeving • Dosisbeperking – limitering • Limieten zijn een vangnet, na toepassing van rechtvaardiging en optimalisatie! kansgebonden effecten werknemers categorie A 20 mSv werknemers categorie B 6 mSv gewone werknemers 1 mSv leden van bevolking 1 mSv • niet kansgebonden effecten, blootgestelde werknemers ooglens 150 mSv huid en extremiteiten 500 mSv • niet kansgebonden effecten, niet blootgestelde werknemers ooglens 15 mSv huid en extremiteiten 50 mSv

Wet- en regelgeving • Dosisbeperking – limitering • Dosislimiet 20 mSv = total body • Bij het bestralen van lichaamsdelen  toepassen weegfactor • Voorbeeld: weegfactor voor de gonaden is 0,20 Hgonaden = 20 / 0,20 = 100 mSv per jaar

Wet- en regelgeving • Vergunningsplicht radioactieve stoffen • bezit en gebruik van radioactieve stoffen zijn vergunningplichtig • indien zowel de vrijstellingsgrens voor activiteitsconcentratie als de vrijstellingsgrens voor activiteit wordt overschreden nuclide concentratie activiteit (Bq/g) (Bq) 3H 106 109 14C 104 107 32P 103 106 35S 105 108 99mTc 102 107 125I 103 106 131I 102 106 226Ra 1 104 238U 10 104

Wet- en regelgeving • Vergunningsplicht toestellen • toestellen zijn in het algemeen meldings- of vergunningplichtig • vergunningplichtig zijn toestellen: • met een maximale buisspanning > 100 kV • die gebruikt worden voor industriële radiografie • voor bewerking van producten • voor therapeutische blootstelling van personen en dieren • gebruikt voor onderwijsdoeleinden

Wet- en regelgeving • Besluit stralingsbescherming • EURATOM-richtlijnen  BS • Toepassen onder toezicht stralingsdeskundige • Opleidingsniveaus 2 t/m 5 • KEW-dossier

Wet- en regelgeving • Besluit stralingsbescherming - indeling werknemers • werknemers moeten worden aangemerkt als blootgesteld werknemer als zij beroepshalve meer dan 1 mSv per jaar kunnen ontvangen • blootgestelde werknemers moeten voldoende zijn onderricht • blootgestelde werknemers moeten een persoonlijke dosismeter krijgen en zij moeten deze tijdens het werk (zichtbaar) dragen • blootgestelde werknemers moeten worden ingedeeld in categorieën categorie mogelijke jaardosis medische keuring A 6 - 20 mSv ja B 1 - 6 mSv nee

Wet- en regelgeving • Besluit stralingsbescherming – indeling werkruimten • Werkruimtes moeten worden ingedeeld in zones zone mogelijke jaardosis signalering verbodsbord gecontroleerd 6 - 20 mSv verplicht ja bewaakt 1 - 6 mSv verplicht nee

Wet- en regelgeving • Overige regelgeving • Transport radioactieve stoffen • regelgeving is zeer ingewikkeld • verantwoordelijkheid ligt bij afzender • laat transport over aan een gespecialiseerd bedrijf • per post versturen is verboden volgens de Postwet

Stralingsveiligheid niveau 5