1 / 66

SAĞLIK OKURYAZARLIĞI

SAĞLIK OKURYAZARLIĞI . Gıda Yük. Müh. Betül Faika SÖNMEZ Bakanlık Müşaviri T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kalite Yönetim Temsilcisi 21-22 Şubat 2013 Ankara. SUNU İÇERİĞİ. Sağlık Okuryazarlığı (SOY)Nedir? Dünyada Sağlık Okuryazarlığı

ruana
Download Presentation

SAĞLIK OKURYAZARLIĞI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI Gıda Yük. Müh. Betül Faika SÖNMEZ Bakanlık Müşaviri T.CSağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı KurumuKalite Yönetim Temsilcisi 21-22 Şubat 2013 Ankara

  2. SUNU İÇERİĞİ • Sağlık Okuryazarlığı (SOY)Nedir? • Dünyada Sağlık Okuryazarlığı • Sağlık Okuryazarlığı konulu çalışmalar • SOY düzey tespitinde kullanılan yöntemler Niçin Önemlidir?

  3. Sağlık OkuryazarlığıTANIM ”Kişilerin doğru sağlık kararları vermek için gerekli sağlık bilgi ve hizmetlerini anlama, edinme ve işleme kapasitesinin derecesi olarak tanımlanabilir”.* * Kaynak: “Healthy People 2010:Understanding andimprovinghealth”

  4. Sağlık Okuryazarlığı Sağlıklı yaşam yılını ve kalitesini artırır Sağlık Eşitsizliklerini giderir Kaynak:HealthyPeople 2010:Understandingandimprovinghealth” başlıklı çalışması.

  5. Sağlık Okuryazarlığı • Sağlık profesyonelleri için ; *Mesleki tatmin ,doğru iletişim ve Klinik Becerileri kullanabilme • Sağlık hizmeti alanlar için; *Anlaşılır olabilmek, *Karara katılımda daha fazla aktif rol alması, *Daha Kaliteli sağlık hizmetinden yararlanabilme,

  6. Sağlık Okuryazarlığı nedir? • Sağlığın korunması ve • sürdürülmesi için • kültür oluşturma aracıdır.

  7. http://www.hsph.harvard.edu/healthliteracy/overview/#Video

  8. Arz ve Beklentiler Bireysel beceriler SAĞLIKOKURYAZARLIĞI

  9. Sağlık Okuryazarlığı neyi geliştir? Doğru bilgi ve hizmete ulaşma becerilerini,  Bu hizmeti kullanabilme yeteneğini  Sağlık Hizmetleri Talimatlarını doğru okuma ve anlamayı, geliştirir, destekler

  10. Sağlık Okuryazarlığı güçlendirir. Neyi? Kaynakların doğru kullanılmasını, Sağlık hizmetlerinde kalite koşullarının oluşturulmasını, Bireyin kendi sağlığının ve toplum sağlığının üzerinde yetkin olmasını Güçlendirir.

  11. Sağlık Okuryazarlığı neyi kapsar!.. Okuma, Dinleme, Analiz etme, Karara katılma, Karar verme Hayata uyarlanma

  12. beceri okuryazarlık anlayış halk bilgi sağlık değerlendirme birey DERECE KADEME bireyler toplum servis bakım kullanım kapasite

  13. Sağlık Okuryazarlığının Arka Planı • İlaç Kutularında ki bilgiyi kavrama, • Tıbbi Eğitim Broşürleri, • Hekimlerin tedavi ve teşhise yönelik direktifleri, onay formları, • Bütüncül sağlık hizmetlerine yaklaşma yeteneği, • SOY , sadece okuma yeteneği değildir. • HealthPeople 2010 report

  14. Sağlık Okuryazarlığının Arka Planı • Görsel okuryazar(grafik vb bilginin yorumu) • Bilgisayar okur-yazar • Bilgi okur-yazar ( doğru bilgiyi elde etme ve uygulama) • Sayısal okur-yazar ( hesap yapabilme)

  15. SOY Değerlendirme araçlarını ETKİLEYEN FAKTÖRLER Algılama yeteneği Öğrenme yetersizliği Kendini ifade edebilme becerisi Araştırma yeteneği Merak Bilgi İlgi v.b • Yaş • Gelir durumu • İş pozisyonu • Eğitim düzeyi • Meslek • Aldığı bilgiyi kullanabilme yeteneği v.b

  16. İletişim Temelli Hizmet • Anlayış • Hoşgörü • Sabır • Net mesaj

  17. Sağlık Okuryazarlığı Yetersiz SAĞLIK BİLGİ YETERSİZLİĞİ HASTALANMA RİSKİ YÜKSEK Kişinin Kayıpları TEDAVİ YÖNTEMLERİNİ ANLAMA DÜZEYİ DÜŞÜK HASTANEYE YATMA ORANI YÜKSEK SAĞLIK HİZMETİ MALİYETİ YÜKSEK Report B R I E F • A P R I L 2 0 0 4, Instıtue of Medicine

  18. Sağlık Okuryazarlığı Yeterli YAŞAM KALİTESİ ETKİLİ VE VERİMLİ YARARLANMA Kişinin kazanımları DAHA AZ SAĞLIK HARCAMALARI HİZMET KALİTESİ

  19. Niçin Önemli ?  Koruyucu sağlık hizmeti öneminin daha iyi anlaşılması,  İnsan odaklı sağlık hizmeti sisteminin talep edilmesi, • Sağlık hizmetleri alanların büyük çoğunluğunun sağlık okuryazar düzeyinin düşük olması,

  20. Niçin Önemli ? Sağlıkla ilgili teknik terimlerin fazlalığı, • Sağlık bilgisinin toplumla yeterince paylaşılamaması, • Sağlık harcamalarındaki artış. Örnek: A.B.D.’de sağlık harcamaları 2003-2006 yılları arasında 106 milyar $’dan 236 milyar $’a yükselmiştir. Araştırma SONUÇU; Harcamaların azaltması için yapılması gereken tedbirlerden biri Sağlık Okuryazarlığı oranını yükseltmektir. http://www.business.uconn.edu/cms/p242/a339 * VernonReleses Report, University of Connecticut, 2007

  21. Sağlık Okuryazarlığını Düzeyini Nasıl Artırabiliriz. • Devlet, • Okul • Sağlık Hizmetleri Sistemi REPORT B R I E F • A P R I L 2 0 0 4 , Instıtue of Medicine of the natioanl Academy

  22. ABD’de Sağlık Okuryazarlığını artırmak için • Sağlık ve İnsan Kaynakları Bölümünde konunun işlenmesi • Düzey tespiti için sektörler arası işbirliği , • Eğitimde ders planlarına dahil edilmesi, • Uygulama programları ile güçlendirilmesi, Tavsiye edilir

  23. Sağlık Okuryazarlığının Etkileşim Alanları Kaynak: European Health Forum Gastein 2004

  24. Sağlık Okuryazarlığı ÇerçevesiSağlık Okuryazarlığı düzeyi Bireysel Rol proaktif Kaynak: European Health Forum Gastein 2004

  25. Fonksiyonel Sağlık Okuryazarlığı Bireylerinsağlıklailgili okuma-yazma temel becerilerini gösterir.  sağlık riskleri veya sağlık sistemini nasıl kullanacağı, temel sağlık eğitim materyallerini okuyabilme yeteneği.

  26. İnteraktif Sağlık Okuryazarlığı  Gelişmiş bilişsel, okuryazarlıkve sosyalyetenekleriiçerir. sağlık aktivitelerine katılma, sağlık mesajlarını anlama, değişen koşullarda sağlık bilgisini uygulama.

  27. Kritik Sağlık Okuryazarlığı Bir üst gelişmiş bilişselve sosyal yetenekleriiçerir.  sağlık bilgisini kritik olarak analiz edebilme, kişisel ve toplum kapasitesini geliştirebilme, sağlığın sosyal ve ekonomik tanımını görebilme ve anlayabilme.

  28. Yöntem- Maliyet Sağlık Okuryazarlık Düzeyini ölçecek yeterince yöntem oluşturulamamış KISITLI ARAŞTIRMA Yeterli Maliyet analizi yapılmamış

  29. Sağlık Okuryazarlığı için ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ( Dünyaca Kabul Gören) • REALM (Tıpta Erişkin okuryazarlığının hızlı tahmini) sağlık ve tıbbi terimleri tanıma ve söyleme kabiliyetini http://www.nursing.columbia.edu/informatics/HealtLitRes/pdf/REALM_1.pdf • TOFHLA( Erişkinlerde İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı Testi) Okuduğunu anlama ve sayısal becerileri http://www.peppercornbooks.com/catalog/pdf/tofhla_eng_12pt_websmpl.pdf • WRAT(Geniş kapsamlı başarı testi). Aritmetik yetenek, okuduğunu anlama ve telaffuz düzeyini http://www.cps.nova.edu/~cpphelp/WRAT.html

  30. Bir tıbbi tahlil veya uygulama sonrasında sonuçlarını mutlaka alınız. Sonuçları bizzat kendiniz elden mi yoksa telefon veya e-posta ile mi alacağınızı sorunuz. Hatta ne zaman alacağınızı da sorunuz. Eğer beklenen sürede sonuçlar elinize geçmezse sonuçların iyi çıktığını düşünmeyin. Eğer sonuçları almazsanız doktorunuzla iletişim kurunuz. Bütün tahlil sonuçlarını ____________ sınız. korumalı postalamalı tahmin etmeli edinmeli

  31. Sağlık Okuryazarlığı için ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ( Dünyaca Kabul Gören) (NVS)The Newest VitalSign En yeni hayati işaret (NVS) son yıllarda geliştirilen ve test edilen Öğeler puanlandırılır, hasta, görüşmeci ve veri analistlerinden geri bildirim sonrası seçilir ayıklanır, güvenilirliği, geçerliliği ve doğruluğu ayrıntıları ile bildiriliyor. ( Değerlendirme Araçlarında Psikometrik Özellikler Dikkate alınır) http:// www.annfammed.org /cgi/reprint/3/6/514

  32. REALM (RapidEstimaleAdultLiteracy in Medicine) • Kelime tanıma ve telaffuz, • 66 tıbbi kelimelerin yüksek sesle okuma, • Görüşme süresi 2-3 dakika, • Diğer okuma yeteneği olan testlerle ilişkilendirme, • Kavrama testi değildir, • İngilizce dışında diğer diller için uygun değildir.

  33. TOFHLA • 17 sayısal öğeli, • İyi psikometrik özelliklere sahiptir. • 50 okuma- anlama öğeli, • Çeşitli sağlık hizmetleri ile ilişkin öğeleri okuma ve anlama ile ilgili test yeteneği, • Görüşme süresi 5-7dakika sürer, • Araştırma sonuçlarının en iyisidir. • REALM ve WRAT ile ilişkilidir. • İngilizce ve İspanyolca dilinde mevcut olup diğer diller için uygun değildir.

  34. TOFHLA’ ye numerik örnek Doksisilin 100Mg 20/0 İlacı “Doktorunuz aksini söylemedikçe boş mideye yemekten 1 saat önce yada yemekten 2 saat sonra alın.” diye belirtildikten sonra buna göre • Eğer öğlen 12’de yemek yer ve yemekten önce bu ilacı almak isterseniz saat kaçta bu ilacı içmelisiniz?

  35. WRAT (Widerangeachievement test) • Kelime tanıma ve telaffuz, • Görüşme süresi 5 dakika, • Tıbbi terimler kullanılmaz, • Eğitimde kullanım için standartdizayonlu • Kavrama testi değildir. • Diğer dillerde mevcut değildir.

  36. The Newest Vital Sign (NVS) • Bir takım senaryolardan oluşur, • Matematiksel kavramları kullanabilen hastalara verilir • 6 soru sözlü yönetilir. • Okuma yazma ve numerik değerlendirilir. • 3 dakika sürer • TOFHLA karşı onaylanır, • İngilizcesi ve İspanyolcası mevcut.

  37. Dünyada Sağlık Okuryazarlığı Araştırma Sayısı A.B.D.  49.523 adet AB ülkeleri + AB’ye aday ülkeler + Norveç ve İsviçre Toplam 13.710 adet Sonuç:A.B.D.’de yapılan araştırma sayısı, tüm Avrupa’da gerçekleştirilen araştırma sayısının 3 katından fazladır. Kaynak: “Avrupa Birliği’nde Sağlık Okuryazarlığı Araştırması – Bibliometrik Analiz – 1991-2005”

  38. AB’de Sağlık Okuryazarlığı Araştırma Sayısı Toplam Sayı: Hollanda, İsveç ve Almanya Toplam Sayı/Nüfus: İsveç, Finlandiya ve Norveç,  Toplam Sayı/GSMH: İsveç, Finlandiya ve İrlanda  Türkiye, toplam 492 araştırma ile 14. sıradadır. Kaynak: “Avrupa Birliği’nde Sağlık Okuryazarlığı Araştırması – Bibliometrik Analiz – 1991-2005”

  39. AB’de Sağlık Okuryazarlığı 2004 Gastein Avrupa Sağlık Forumu “Sağlık Okuryazarlığının geliştirilmesi” Özel gündem maddesi 2008 Brüksel Avrupa Hasta Forumu – Sağlık Okuryazarlığı Konferansı Ortak vurgu: Avrupa genelinde sağlık Okuryazarlığı teşvik edilmeli ve geliştirilmesi için gerekli projeler desteklenmelidir. Kaynak: 2004 Gastein Avrupa Sağlık Forumu Arkaplan Belgesi 2008 Avrupa Hasta Forumu Sonuç Belgesi

  40. YAPILAN ÇALIŞMALAR • TÜBİTAK-Ar-Ge 1007 TARAL KAMAG PROJE Amaç; Sağlık Okuryazarlığı düzey tespitinde kullanılacak model ve/veya ölçeğin geliştirilmesidir. Proje, Mayıs 2009 TÜBİTAK ‘sunulmuş, ön incelemeden geçmiş ancak yürütücü üniversite, projenin Ar- Ge niteliğini yeterince sunamadığı için kabul edilmemiştir.

  41. Nihai Hedef: Ülkemizdeki Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Artırılması

  42. Süreç Adımları 1) Ulusal ve uluslar arası platformlarda “Sağlık okuryazarlığının Önemi” içerikli bilgilendirme, farkındalık oluşturma ve bilinç geliştirme faaliyetleri,

  43. 2)“Sağlık Okuryazarlığı düzey tespitine yönelik Türkiye Ölçeğinin belirlenmesi ve geliştirilmesi“ 3) Ülke genelinde Sağlık Okuryazarlığı düzey tespitinin yapılması, 4) SOY oranının artırılmasına yönelik eğitim programlarının düzenlenmesi

  44. Beklenen Çıktılar 1 Kavramının tartışılacak olması. Bilinçdüzeyinin ve farkındalığın artması. Sağlık harcamalarındaki azalma. Sağlık göstergelerinde iyileşmelerin görülmesi.

  45. Beklenen Çıktılar 2 Hizmet alıcıları açısından, anlaşılabilir olmanın verdiği mutluluk, Hizmeti alan ve hizmeti veren için iletişimin daha da güçlendirilmesi, Sağlık profesyonellerinin mesleki tatminlerinin artması,

  46. Beklenen Çıktılar 3 Zaman ve maliyet açısından devlet ekonomisine önemli avantajların sağlanması, Hastalık risk faktörlerinin azalması, Sağlıklı yaşam süresinin ve yaşam kalitesinin artması,

  47. Beklenen Çıktılar 4 • Sağlık gelişmişlik düzeyinin artması ile ülkeler arası farklılığın azalması. • Sağlık profesyonelleri arasında Sağlık Okuryazarlığı konusundaki farkındalık düzeyinin artırılması,

  48. Sağlık Okuryazarlığı Toplantısı 24 Ekim 2008 /Prag AB 7. Çerçeve Programı kapsamında Çek Cumhuriyeti’nden InstituteForLifestyleOptionsAndLongevity (ILOL) ile 23-24 Ekim 2008 tarihlerinde Prag’da işbirliği konferansı yapılmıştır. Muhtelif Paydaşlar; Türkiye, Çek Cumhuriyeti, Polonya, İspanya, Romanya, Litvanya,

More Related