BULUT BİLİŞİM

1. BULUT BİLİŞİM BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE YÖNETİM TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ 2013-14 AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ DOKTORA DERSİ DOÇ. DR. GÖKHAN ÖZBİLGİN HAZIRLAYANLAR Celal ÖZGÜR BÜYÜKYAVUZ ALPER BAHADIR DALMIŞ 22.01.2014

2. İÇERİK • Tanımı • Servis Modelleri • Kurulum Modelleri • Özellikleri (Faydaları) • Riskleri • Değişim ve Dönüşüm • Planlama • Bazı Bulut Depolama Hizmetleri • Dünyada Bulut Bilişim • Türkiye’de Bulut Bilişim • Değerlendirme

3. Bulut Bilişim Nedir Bulutbilişim;isteküzerinerahatulaşılabilir, kullanılmayahazır, yapılandırılabilenbilgisayarkaynaklarınınpaylaşıldığıhavuzaağbağlantısısağlamamodelidir. (NIST; NationalInstitute of StandardsandTechnology- ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü) Bulut bilişim; düşük yönetim çabası veya servis sağlayıcı etkileşimi ile, hızlı alınıp salıverilebilen ayarlanabilir bilişim kaynaklarının paylaşılır havuzuna, istendiğinde ve uygun bir şekilde ağ erişimi sağlayan bir modeldir. BulutBilişim;internettepeşisıraçalışansanalsunucularsetiolarak da tanımlanabilir.

4. Günümüzde Bulut Bilişim

5. Nasıl Çalışır Uygulamalarinternet üzerindenkolaycaulaşılabilirlervebüyükverimerkezlerini, web uygulamalarınıveservislerinibarındırangüçlüsunucularıkullanırlar. İstenen herhangi biranda,ağbağlantısı ileistenilenkaynaklara,bulunduğumuz yerdenbağımsızulaşabildiğimiz, isteklerimizfazlalaştığındaya da azaldığındagerekliesnekliğisağlayabilenölçülebilirservislersunar.

6. Bileşenleri

7. Bulut Servis Modelleri Bulut servis modelleri 4’e ayrılabilir: 1. SaaS – BulutYazılımı Servisisağlayanınyazılımıbulutaltyapısıüzerindeçalışırvetüketicidekiçeşitlicihazlardan web tarayıcısıgibi thin client arayüzüyleulaşılır. Tüketicisadecekullanıcıyaözelyazılımınyapısalayarlarınısınırlıolarakdeğiştirebilir. 2. PaaS– BulutPlatformu Tüketiciservissağlayıcıtarafındansunulanyazılımdillerivearaçlarınıkullanarakbulutaltyapısıüzerindekendiyazılımlarınıgeliştirebilirvesadecekendigeliştirdiğiyazılımlaraveyazılımınbarındırılmasıiçingerekliçevrebirimleriüzerindekontrolveyönetimesahiptir.

8. Bulut Servis Modelleri 3. IaaS– BulutAltYapısı Tüketiciyedepolama, ağvediğeranabilgisayarkaynaklarınaerişmesiveişletimsistemidahilyazılımlarıgeliştiripçalıştırabilmesisağlanır. Tüketicininbulutaltyapısıüzerindeyineyönetimvekontrolüyoktur, amaişletimsistemi, depolama, kullanılanyazılımlarüzerindeyönetimvekontrolesahiptirve firewall, yükeşleyicilergibiağparçalarınıseçmehakkıvardır. 4. Cloud as a Service– ServisOlarakBulut Tüketiciyeticariürünler, servislerveçözümler internet üzerindengerçekzamandasağlanır.

9. SaaS & PaaS & IaaS

10. Cloud as a Service Diğertümservismodellerinikapsar Birmarket içinstandartolarakhazırlanmışpaylaşılanbirservistir. Anahtarteslimmodelidir, yanitüketici, sunulanservisesahipolmaya, yönetmeyeveyakaynaklarıanlamayaihtiyaçduymadanserviseerişebilir Altyapıgözönünealındığında “tıklave satın al” yöntemiylebulutdepolama, bulutsunucularıvebulutyazılımıalınıp self-servisolarakişletilebilir İhtiyaçanındaçabukölçeklenebilir Tüketicilerölçeklenebilirservisle ne kadarkullanıyorlarsa o kadarınıöderler. Yetkilikullanıcılartarafından İnternet üzerindenerişilebilir Servissağlayıcımüşterisinikullanıcıarayüzüseçimindeserbestbırakır. Servisleribirbirinebağlamakveentegreedebilmek, hızla web servislerininve API‟ lerininhazırlanabilmesinisağlamak modern bulutservisininanaelemanıdır.

11. Bulut Kurulum Modelleri Bulut kurulum modelleri 4’e ayrılabilir: 1. Private Cloud - ÖzelBulut : Firmanınkendioluşturduğuya da kiraladığıbuluttur. Bulutaltyapısıyalnızca firma içinçalışır, firmanınkendisitarafındanya da 3.cü partitarafındanyönetilir. 2. Community Cloud - ToplulukBulutu: Belirlibirtopluluklapaylaşılanbuluttur Bulutaltyapısıbirkaçorganizasyonya da firma tarafındanpaylaşılır, böyleceaynıamacıpaylaşan, aynıgüvenlikgereksinimleriolan, aynıtarzdaidareedilenorganizasyonlar, firmalardesteklenir. Organizasyon, firma ya da 3.cü partitarafındanyönetilir..

12. Bulut Kurulum Modelleri 3. Public Cloud - HerkeseAçık – KamuBulutu: Kamuyasatılmış mega-ölçektealtyapıdır Bulutaltyapısıherkeseya da büyükendüstrigurubunaaçıktırvebulutservisiniverenbulutunsahibidir. Servisiverenyazılımvesaklama-storage gibikaynaklarısağlarve internet üzerindenhalkınerişimineaçar. Herkeseaçıkbulutaörnek : Amazon Elastic Compute Cloud (EC2), IBM'inBlueCloud‟u, Sun Cloud, Google‟ınAppEngine‟ive Windows Azure ServisPlatformuverilebilir. 4. Hybrid Cloud - Karma Bulut : İkiveyadahafazlabulutmodelininkompozisyonudur. Bulutlarkendiözelliklerinikaybetmedenyazılımınveverinintaşınmasınaizinverecekşekilde standardize edilmişya da özelteknolojiilebağlanmıştır.

13. Temel Özellikleri Büyükölçeklilik Homojenlik Sanallık Esneklik Düşükmaliyet Dağıtılabilirlik Servisodaklılık İlerigüvenlik İstendiğinde self servis Konumdan bağımsız kaynak havuzu Ölçülen hizmet

14. Riskler Gizlilik Standartlarla uyum Hukuki sorunlar Açık kaynak Açık standartlar Güvenlik Sürdürülebilirlik Kötüye kullanılması olasılığı Bilgi teknolojileri yönetimi gerektirmesi

15. Değişim ve Dönüşüm Alt yapı dönüşümü Süreç ve organizasyonel dönüşüm Servis dönüşümü Kültürel dönüşüm

16. Planlama

17. Planlama Bulutstratejisibelirlenir. Varolanaltyapıvesüreçlergözdengeçirilirvedeğerlendirmeyapılır. Tasarımsafhasındablueprint-projeplanıhazırlanır, kaynaklar, süreçlervehedefnetleştirilir, görevtanımlarıyapılır. Pilotuygulamayapılır veuygulama sonunda süreçlergözdengeçirilerekaksaklıklarçözülür. Geçişplanı son defagözdengeçirilir, eldeki verilerledeğerlendirmeyapılır. Sistemgeçişiiçingerekli son hazırlıklaryapıldıktansonra, öncesistemgeçişisonraverigeçişisağlanır. Ölçümleryapılırveizlenir. Son olarak yapılması gereken dokümantasyondur.

18. Bazı Bulut Depolama Hizmetleri Dropbox Google Drive Skydrive ICloud UbuntuOne Google Picasa Web Albums

19. Dünyadaki Durum Gelecek tahminleri : 2013 yılına gelindiğinde 150 milyar $ bulut bilişim hizmet sektörü büyüklüğü (Gartner) 2009 yılı bulut hizmet büyüklüğü 17.4 milyardan 2013 yılında 44.2 milyar $’a ulaşılacak (IDC) 2012 yılında, en büyük 1000 şirketin %80’i SoY kullanıyor olacak (Gartner) 2012 yılında, en büyük 1000 şirketin %30’u bulut altyapısı kullanıyor olacak (Gartner)

20. Dünyadaki Durum ABD federal bulut bilişim servisleri sitesi : Apps.gov

21. Dünyadaki Durum ABD Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA), istihbarat toplama sistemi için bulut bilişime geçiyor. Ayrıca bulut üzerinde yeni senaryolar ve güvenlik tehditleri üzerinde çalışacak.

22. Türkiye’deki Durum Kamu kurumlarında yapılan güvenlik testlerinden seçilen bazı açıklıklar(bilgi işlem merkezlerindeki sunucular üzerinde) : Güvenlikyama ve servispaketeksikliği Yetkili/yönetici hesaplarının yetersiz korunması ve yönetilmesi Gereksiz servislerin çalışması DOS saldırılarına karşı korunmasız olması Gereksiz programların bulunması

23. Türkiye’deki Durum

24. Türkiye’deki Durum Bulut bilişime geçiş ile (güvenlik perspektifinde) sağlanacaklar : Tüm kamu kurumları için merkezi tek bir noktadan güvenlik sıkılaştırmalarının ve açıklıkların takibinin yapılabilmesi Özdeş sanal sunucular/uygulamalar kullanılması sebebiyle, güvenlik planlama ve uygulama kolaylığı Güvenlik alanında uzman personel çalıştırılabilmesi Sistem yöneticisi çok daha fazla sunucu yönetebildiği için, daha az ama daha kalifiye personel çalıştırılabilmesi

25. Değerlendirme – Türkiye için Fırsatlar Kamu kurumlarına özel bulut bilişim alt yapısı kurulması ile sağlanacaklar : Bütün kamu kurumlarının hizmet aldığı bir bulut bilişim altyapısı veya Maliye, turizm, hukuk gibi benzer faaliyetler alanlarına sahip kurumların kendi aralarında kurduğu ve paylaşılır bulut altyapısı (federatedcloud)

26. Değerlendirme – Türkiye için Fırsatlar Bulut bilişime geçiş ile birlikte kurumların; Güvenliği arttırılmış ve uzman personel tarafından izlenebilen bir teknik altyapı, Maliyet tasarrufu, Kaynakların verimli kullanımı, Yüksek esneklik ile kaynakların ihtiyacı olan kuruma, istenilen anda kullandırılabilmesi, Her zaman aynı performansta hizmet verebilme, imkanlarına kavuşturulması mümkün olabilir.

27. Değerlendirme Bulut bilişim hizmetleri, dünyada giderek daha çok sayıda özel ve kamu kurumları tarafından kullanılmaktadır. Ülkemiz kamu kurumları için bulut bilişime geçişte, başta arttırılmış güvenlik olmak üzere, esneklik, maliyet tasarrufu, performans artışı ve kaynakların verimli kullanılması gibi önemli fırsatlar ve kazanımlar bulunmaktadır.

28. TEŞEKKÜR EDERİZ.