POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA W UNII EUROPEJSKIEJ

1. POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA W UNII EUROPEJSKIEJ

2. Spis treści • Historia i cele polityki ochrony środowiska. • Ochrona środowiska a gospodarka. • Technologiczne wymagania ekologiczne UE. • Współpraca wielostronna. • Program ISPA • Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. • Poradnik beneficjenta. • Obszar Natura 2000.

3. CELE DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA REALIZOWANYCH PRZEZ UE • Zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego • Ochrona zdrowia człowieka • Rozważne i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych

4. Historia • Lata 70-te, opracowanie programu na rzecz ochrony środowiska WE • Za podstawę uznano 100 artykuł Traktatu EWG • 1991 Traktat z Maastricht włączył politykę ochrony środowiska do swoich stałych zadań

5. EUROPEJSKA AGENCJA DS. ŚRODOWISKA NATURALNEGO Istnieje od 1993 roku. Ma siedzibę w Kopenhadze. Jest głównym centrum informacji o stanie środowiska i jego zanieczyszczeniu. Współpracuje z krajami środkowo-wschodnioeuropejskimi. Dokumentacja Agencji jest dostępna dla każdego obywatela Unii Europejskiej.

6. Finansowe wspieranie inwestycji zachodzi za pośrednictwem: • Programu LIFE, którego celem jest zapewnienie pomocy finansowej dla unijnych projektów z zakresu ochrony środowiska, m.in. ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikiej fauny i flory; • Funduszy strukturalnych wspierających restrukturyzację i modernizację gospodarek krajów UE; • Funduszu Spójności, który wspiera finansowo peryferyjne kraje UE.

7. OCHRONA ŚRODOWISKA A GOSPODARKA • Unia Europejska staje się głównym koordynatorem polityki ochrony środowiska w Europie • Europejscy przemysłowcy sprzeciwili się wprowadzeniu podatku energetycznego • Komisja Europejska wycofała się z kilku planowanych aktów prawnych, m.in. z wprowadzenia podatku od emisji dwutlenku węgla

8. Przepisy dotyczące ekologii 1 . Zanieczyszczenie wody • Ochrona wód powierzchniowych i głębinowych • Limity dla rtęci, kadmu, lindanu, DDT, pięciochlorofenolu, czterochlorku węgla • Kontrola i redukcja ścieków • Normy jakościowe wód 2 . Zanieczyszczenie atmosfery • Ograniczenia w emisji dwutlenku siarki, CO2, spalin samochodowych • Normy w używaniu chlorofluorowęglanów w aerozolach • Kontrola zanieczyszczeń wytwarzanych przez zakłady przemysłowe • Planowane ograniczenie emisji CO2 o 20% do 2020

9. Przepisy dotyczące ekologii 3. Hałas • Normy dopuszczające poziom hałasu 4. Produkty chemiczne • 1986 rok - Europejski Wykaz Istniejących Substancji Chemicznych • 1982 rok – Obowiązek informowania władz o miejscach używania niebezpiecznych substancji • Redukcja chlorofluorowęglanów, które niszczą warstwę ozonową

10. Przepisy dotyczące ekologii 5. Zagospodarowanie odpadów • 1975 rok - zasady dotyczące gromadzenia składowania, przerobu i przetwarzania odpadów • Recycling odpadów 6. Ochrona przyrody • 1979 rok – Konwencja Berneńska dotycząca ochrony przyrody • Wspieranie finansowo projektów z zakresu ochrony środowiska naturalnego.

11. Nakłady na ekologię na świecie* : * w mld dolarów USA

12. JEDENAŚCIE EKOLOGICZNYCH ZASAD UNII EUROPEJSKIEJ 1.Lepiej zapobiegać, niż leczyć. 2. Należy uwzględniać skutki oddziaływania na środowisko w możliwie najwcześniejszym stadium podejmowania decyzji. 3. Trzeba unikać eksploatowania przyrody powodującego znaczne naruszenie równowagi ekologicznej. 4. Należy podnieść poziom wiedzy naukowej, by umożliwić podejmowanie właściwych działań. 5. Koszty zapobiegania i usuwania szkód ekologicznych powinien ponosić sprawca zanieczyszczenia. 6. Działania w jednym państwie członkowskim nie powinny powodować pogorszenia stanu środowiska w innym.

13. JEDENAŚCIE EKOLOGICZNYCH ZASAD UNII EUROPEJSKIEJ 7. Polityka ekologiczna państw członkowskich w zakresie ochrony środowiska musi uwzględniać interesy państw rozwijających się. 8. Państwa Unii Europejskiej powinny wspierać ochronę środowiska w skali międzynarodowej i globalnej. 9. Ochrona środowiska jest obowiązkiem każdego, zatem konieczna jest edukacja w tym zakresie. 10. Środki ochrony środowiska powinny być stosowane odpowiednio do rodzaju zanieczyszczenia, potrzebnegodziałania oraz obszaru geograficznego, który mają chronić. Zasada ta znana jest jako zasada subsydiarności. 11. Krajowe programy dotyczące środowiska powinny być koordynowane na podstawie wspólnych długoterminowych programów, a krajowa polityka ekologiczna – harmonizowanaw ramach Wspólnot Europejskich.

14. BAT - Best AvailableTechnology Najlepsza dostępna technologia TECHNOLOGIE A WYMAGANIA EKOLOGICZNE UE Wprowadzony przez EWG w 1984 roku Są to takie metod działania, takie rozwiązania organizacyjne, a przede wszystkim takie urządzenia techniczne, które najlepiej redukują i unieszkodliwiają zanieczyszczenia.

15. CERTYFIKAT ISO 14000 Zakłada dobrowolny udział podmiotów gospodarczych w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Firma posiadająca ten „zielony" certyfikat jest pewniejszym partnerem dla firm ubezpieczeniowych na Zachodzie i dobrym sąsiadem dla lokalnego społeczeństwa. W Polsce do wydania certyfikatu ISO 14000 uprawnione jest Polskie Centrum Badań i Certyfikacji oraz akredytowane w kraju zachodnie firmy certyfikujące. Certyfikat ISO 14000

16. Blue Angel, Blaue Engel, Niebieski Anioł Znak ten jest umieszczony na wyrobach bezpieczniejszych od innych wyrobów tego samego rodzaju, uznanych w danej grupie wyrobów za liderów środowiskowych. Podczas kwalifikowania wyrobów ocenia się: oszczędność surowca, oszczędność zanieczyszczeń, ograniczenie hałasu, eliminację lub ograniczenie ilość odpadów i możliwość ponownego ich użycia.

17. BIO - produkt ekologiczny Oznacza produkty pochodzące z kontrolowanej produkcji ekologicznej, certyfikowany zgodnie z normami Unii Europejskiej przez jednostki certyfikacyjne.

18. The EU Flower Europejska Stokrotka Jest wielobranżowym oznaczeniem unijnym. O przyznanie europejskiego ekoznaku mogą wystąpić: producent, importer, usługodawca i dystrybutor produktu na dowolnym rynku europejskim. Wszystkie wyroby posiadające “Stokrotkę” zostały sprawdzone przez niezależne jednostki w zakresie spełnienia rygorystycznych kryteriów ekologicznych i użytkowych.

19. WSPÓŁPRACA WIELOSTRONNA • Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) • Agenda ONZ ds. Ochrony Środowiska (UNEP) • Europejska Komisja Gospodarcza (EKG) • Rada Europy • Inicjatywa Środkowoeuropejska • Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) • INTEROCEANMETAL • Bank Światowy • Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju Przynależność Polski do organizacji międzynarodowych zajmujących się stanem środowiska naturalnego

20. WSPÓŁPRACA WIELOSTRONNA • rejon Morza Bałtyckiego • rejon „Zielonych Płuc Europy" • rejon Karpat Wschodnich • rejon Karkonoszy • rejon Dolnej Odry • rejon „Czarnego Trójkąta” Udział Polski w pracach na rzecz ochrony środowiska na szczeblu regionalnym

21. PROGRAM ISPA • Przedakcesyjny instrument pomocy UE dla 10 państw kandydujących • Polska w latach 2000-2003 otrzymała 1,480 mld • Koszt przedsięwzięcia nie mógł być niższy niż 5 mln euro • Wkład finansowy UE – 75% lub 85% • Od 1 maja 2004 r. Polska przestała być beneficjentem funduszu ISPA

22. PROGRAM ISPA Priorytety programu ISPA ochrona środowiska: • zwalczanie problemów spowodowanych zanieczyszczeniem wód i powietrza • pomoc w utylizacji odpadów • wsparcie wprowadzania porządku prawnego w zakresie ochrony środowiska

23. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej Cel programu:

24. Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko : PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO • transport • środowisko • energetyka • szkolnictwo wyższe • kultura • zdrowie

25. 6 priorytetów dotyczących ochrony środowiska: PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO • Gospodarka wodno-ściekowa • 2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi • 3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska

26. 6 priorytetów dotyczących ochrony środowiska: PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska 5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych 6. Transport przyjazny środowisku

27. Instytucjami odpowiedzialnymi za wdrażanie poszczególnych priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko są: PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO • Ministerstwo Środowiska (priorytety I-V); • Ministerstwo Infrastruktury (priorytety VI-VIII);

28. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTURKTURA I ŚRODOWISKO Jak przygotowano Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko? • Prace przygotowawcze styczeń 2006 rok • Opracowanie przez grupy robocze wsparcia Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności • Przygotowanie tekstu programu przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego • 1 styczeń 2006 rok akceptacja programu przez Radę Ministrów i skierowanie do konsultacji społecznej

29. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Oczekiwane efekty programu • 9 tys. km kanalizacji sanitarnej, w wyniku czego 810 tys. osób zostanie podłączonych do sieci; • 318 oczyszczalni ścieków; •  20 nowych ponadregionalnych zakładów zagospodarowania odpadów; • 5,5 mln osób zostanie dodatkowo objętych systemem gospodarowania odpadami komunalnymi; • z 79% do 50% zmniejszy się poziom składowania odpadów; • 400 obiektów małej retencji;

30. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Oczekiwane efekty programu • 500 stanowisk do analizowania i reagowania na zagrożenia katastrofami naturalnymi; • 135 dużych przedsiębiorstw wspartych w zakresie systemów zarządzania środowiskowego; • 1550 ha, którym przywrócono ochronę właściwego stanu ekosystemów; • 270 km zmodernizowanych dróg wodnych; • z 2% do 7,5% powinien wzrosnąć udział energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii elektrycznej brutto; • 1 mln ton rocznej produkcji biopaliw

31. Finansowanie POIŚ

34. PORADNIK BENEFICJENTA Czyli jak przygotować projekt, który będzie wpływał pozytywnie na środowisko

36. PRZED ROZPOCZĘCIEM INWESTYCJI: • Zastanów się jaki będzie jej wpływ na środowisko • Zaplanuj odpowiednie rozwiązania, które nie będą szkodzić środowisku • Przygotuj Raport Ochrony Środowiska i złóż go w odpowiedniej Instytucji Zarządzającej projektem ( Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego)

37. SPRAWA OBWODNICYAUGUSTOWA PRZEZ DOLINĘ ROZPUDY • Teren Doliny Rozpudy należy do chronionego unijnym prawem obszaru Natura 2000 • Ze względu na unikalny ekosystem, zagrożone gatunki roślin i zwierzęta objęte ochroną nie wolną prowadzić tam żadnych inwestycji, które szkodzą środowisku

38. KONSEKWENCJE DLA POLSKI • Proces przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości i nakaz natychmiastowego wstrzymania prac • Polska musiałaby pokryć sama koszty obwodnicy i mogłaby zostać zmuszona do zapłacenia kar finansowych nałożonych przez UE • KE mogłaby nakazać rozebrać zbudowane odcinki drogi • Polska mogłaby utracić inne dotacje

40. JAK PRZYGOTOWAĆ PROJEKT Z ZAKRESU OCHONY ŚRODOWISKA? • Beneficjent przed rozpoczęciem projektu powinien zastanowić się do jakiej kategorii jego projekt należy, aby wiedzieć z jakiego funduszu może uzyskać dofinansowanie. • W zakresie ochrony środowiska są to : - dostosowanie do wymogów ochrony środowiska - odnawialne źródła energii - wytwarzanie energii

44. CYKL ŻYCIA PROJEKTU

45. PREZENTACJA PRZYKŁADU Jak dostosować projekt do wymogów ochrony środowiska • Wsparcie dla MŚP finansowane z 16 RPO Typy projektów: • Wprowadzanie nowych rozwiązań technologicznych, które służą zmniejszeniu oddziaływania na środowisko naturalne • Dostosowanie przedsiębiorstwa do wymogów prawa w zakresie ochrony środowiska • Uzyskanie certyfikatu środowiskowego dla produktów i usług

46. PREZENTACJA PRZYKŁADU Typy kosztów kwalifikowanych: środki trwałe oraz grunty i budynki, wartości niematerialne i prawne, analizy przygotowawcze i usługi doradcze (MŚP), szkolenia, niezbędne do realizacji projektu. Największe szanse mają firmy: ograniczające energochłonność i materiałochłonność procesów produkcyjnych, redukujące ilości wytwarzanych odpadów, wprowadzające proekologiczne technologie.

47. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000

49. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.