Aktualne przepisy w zakresie przechowywania i użytkowania odczynników chemicznych w szkołach Lublin, dnia 08.12.2007r.

1. Aktualne przepisy w zakresie przechowywania i użytkowania odczynników chemicznych w szkołachLublin, dnia 08.12.2007r. Renata Gawron Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie

2. Substancje i preparaty chemiczne Podstawy prawne 1. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. z 2001r. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.) wraz z aktami wykonawczymi 2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks Pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 141; t.j. z 1998r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)

3. Substancje i preparaty chemiczne 3. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) 4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. z 2003r. Nr 173, poz. 1679 z późn. zm.)

4. Substancje i preparaty chemiczne 5. Rozporządzenie WE nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) , utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006r.

5. Substancje i preparaty chemiczne 6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2007r. w sprawie karty charakterystyki. 7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005r. wykaz substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem Załącznik do rozporządzenia (Dz. U. z 2005r. Nr 201, poz. 1674)

6. Substancje i preparaty chemiczne WAŻNE DEFINICJE Substancja chemiczna – są to pierwiastki chemiczne i ich związki w stanie, w jakim występują w przyrodzie lub zostają uzyskane za pomocą procesu produkcyjnego, ze wszystkimi dodatkami wymaganymi do zachowania ich trwałości, oprócz rozpuszczalników, które można oddzielić bez wpływu na stabilność i skład substancji, z wszystkimi zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku zastosowanego procesu produkcyjnego

7. Substancje i preparaty chemiczne WAŻNE DEFINICJE Preparat chemiczny – są to mieszaniny lub roztwory składające się z co najmniej dwóch substancji

8. Substancje i preparaty chemiczne SUBSTANCJA NIEBEZPIECZNA LUB PREPARAT NIEBEZPIECZNY – • substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych • substancje i preparaty o właściwościach utleniających • substancje i preparaty skrajnie łatwo palne • substancje i preparaty wysoce łatwo palne • substancje i preparaty łatwo palne • substancje i preparaty bardzo toksyczne W rozumieniu ustawy są to substancje i preparaty zaklasyfikowane, co najmniej do jednej z poniższych kategorii:

9. Substancje i preparaty chemiczne • substancje i preparaty toksyczne • substancje i preparaty żrące • substancje i preparaty szkodliwe • substancje i preparaty drażniące • substancje i preparaty uczulające • substancje i preparaty rakotwórcze • substancje i preparaty mutagenne • substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość • substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska

10. Substancje i preparaty chemiczne Art. 221 §1 Kodeks Pracy Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów chemicznych nie oznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację

11. Substancje i preparaty chemiczne Wzory znaków ostrzegawczych, symbole i napisy określające znaczenie znaku ostrzegawczego T+ Substancje/preparaty bardzo toksyczneT Substancje/preparaty toksyczne Xn Substancje/preparaty szkodliweXi Substancje/preparaty drażniące C Substancje/preparaty żrące

12. Substancje i preparaty chemiczne F+ Substancje/preparaty skrajnie łatwopalneF Substancje/preparaty wysoce łatwopalne O Substancje/preparaty utleniające E Substancje/preparaty wybuchowe N Substancje/preparaty niebezpieczne dla środowiska

13. Substancje i preparaty chemiczne Art. 221 §2 Kodeks Pracy Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem

14. Substancje i preparaty chemiczne Oznakowanie opakowania substancji niebezpiecznej • Nazwa substancji • Nazwa lub imię i nazwisko, adres i numer telefonu • Znak lub znaki ostrzegawcze i napisy określające ich znaczenie • Zwroty wskazujące rodzaj zagrożeń – tzw. zwroty R • Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania – tzw. zwroty S • Numer WE • „Oznakowanie WE”

15. Substancje i preparaty chemiczne • Każdy znak ostrzegawczy powinien pokrywać 1/10 pola powierzchni oznakowania opakowania, ale nie mniej niż 1 cm2 • Piktogramy powinny byćkoloru czarnego nażółto-pomarańczowym tle • Etykieta trwale przymocowana na powierzchni opakowania • Kolor i wygląd oznakowania opakowania tak dobrane, aby znak ostrzegawczy i jego tło wyraźnie się od siebie odróżniały • Oznakowanie powinno być sporządzone w języku polskim

16. Substancje i preparaty chemiczne

17. Substancje i preparaty chemiczne Art. 221 §3 Kodeks Pracy Stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych jest dopuszczalne pod warunkiem zastosowania środków zapewniających pracownikom ochronę ich zdrowia i życia

18. Substancje i preparaty chemiczne § 29.1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) Substancje i preparaty chemiczne umieszcza się w odpowiednich pojemnikach opatrzonych napisami zawierającymi nazwę substancji i preparatu oraz informującymi o ich niebezpieczeństwie lub szkodliwości dla zdrowia

19. Substancje i preparaty chemiczne § 29.2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) Substancje i preparaty niebezpieczne w rozumieniu przepisów o substancjach i preparatach chemicznych przechowuje się w zamkniętych pomieszczeniach specjalnie przystosowanych do tego celu.

20. Substancje i preparaty chemiczne § 29.3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) Dyrektor zapewnia udostępnienie kart charakterystyk niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych zgromadzonych w szkole osobom prowadzącym zajęcia z użyciem tych substancji i preparatów

21. Substancje i preparaty chemiczne • Zbiór informacji o niebezpiecznych właściwościach substancji lub preparatu oraz o zasadach i zaleceniach ich bezpiecznego stosowania. • Jest przeznaczona przede wszystkim dla użytkowników prowadzących działalność zawodową w celu umożliwienia im podjęcia w miejscu pracy środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia człowieka i środowiska. Karta charakterystyki

22. Substancje i preparaty chemiczne § 29.4 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) Uczniów zaznajamia się z kartami charakterystyk substancji i preparatów, jeżeli substancje te są używane w czasie zajęć

23. Substancje i preparaty chemiczne § 26 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) W warsztacie, laboratorium i pracowni wywiesza się w widocznym i łatwo dostępnym miejscu regulamin określający zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

24. Substancje i preparaty chemiczne § 28 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69) Uczniów pracujących w warsztatach, laboratoriach i pracowniach szkolnych w celu zabezpieczenia przed działaniem niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia czynników, a także ze względu na wymagania sanitarno-higieniczne, zaopatruje się w niezbędne środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.

25. Substancje i preparaty chemiczne Co to jest odpad? Zgodnie z definicją odpadów zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (t.j. z 2007r. Nr 39, poz. 251) odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w zał. nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest obowiązany.

26. Substancje i preparaty chemiczne Jedną z kategorii, jakie zostały określone w zał. nr 1 do ustawy o odpadach jest kategoria Q3 – są to produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął.

27. Substancje i preparaty chemiczne Termin przydatności do użycia określa producent danego odczynnika chemicznego, zapewniając tym samym, że odczynnik ten będzie w czasie tego terminu zachowywał określone parametry.

28. Substancje i preparaty chemiczne Po upływie terminu ważności producent nie odpowiada za jakość produktu.

29. Substancje i preparaty chemiczne Przeterminowane odczynniki chemiczne (odpady) powinny zostać zagospodarowane zgodnie z przepisami ustawy o odpadach.

30. Substancje i preparaty chemiczne Biorąc pod uwagę kwestie bezpieczeństwa, w laboratoriach, szkolnych pracowniach chemicznych nie powinny być stosowane przeterminowane odczynniki chemiczne. Oznacza to, że posiadacz powinien się ich pozbyć!!!

31. Substancje i preparaty chemiczne Państwowi Inspektorzy Sanitarni kierując się troską o zdrowie i bezpieczeństwo uczniów, zalecają usuwanie przeterminowanych odczynników chemicznych, stwierdzonych w trakcie kontroli pracowni chemicznych.

32. Substancje i preparaty chemiczne Decyzje, wystąpienia, zalecenia wydane przez PSSE w latach 2005-2007

33. Substancje i preparaty chemiczne • Karty charakterystyki • Oznakowanie opakowań • Spis substancji i preparatów niebezpiecznych • Szkolenia bhp • Przeterminowane substancje/preparaty chemiczne traktujemy jako odpady Podsumowanie

34. Substancje i preparaty chemiczne Dziękuję za uwagę Lublin, dnia 08.12.2007r.