780 likes | 1.38k Views
PREMENOPOZAL VE POSTMENOPOZAL ADNEKSİAL KİTLE. Dr.M .Hakan YETİMALAR TJOD,2014,Antalya. A dneksial kitle her yaştaki kadınları etkileyebilen yaygın bir sorundur. ABD’de bir kadının ömürboyu adneksial kitle tanısı ile ameliyat edilme oranı % 5–10 olup
E N D
PREMENOPOZAL VE POSTMENOPOZAL ADNEKSİAL KİTLE Dr.M.Hakan YETİMALAR TJOD,2014,Antalya
Adneksial kitle her yaştaki kadınları etkileyebilen yaygın bir sorundur. ABD’de bir kadının ömürboyuadneksial kitle tanısı ile ameliyat edilme oranı % 5–10 olup ameliyat edilen olguların % 13–21 inde son tanı over kanseri olarak bildirilmektedir. National Institutes of Health Consensus DevelopmentConference Statement. Ovarian cancer: screening, treatment,and follow-up. GynecolOncol 1994;55:S4–14. (Level III)
2 temel soruya yanıt gereklidir: 1- Hangi adneksial kitle ameliyat edilmelidir ? 2- Ameliyat kararı verilen olgularda malignite olasılığı ne kadar yüksektir ? ( Burada amaç gereken durumlarda onkolojik yani sitoredüktif cerrahinin yapılabilmesi için ön hazırlıkların yapılabilmesidir ! )
Overtorsiyonu Acil vakalar ( yoğun ağrı,kanama,defans,rebound vb) en hızlı ve uygun şekilde ameliyat edilmelidirler .
Over kanser tedavisi Multidisipliner :JinOnk, Cerrah,Ürolog,KD Cerrahı,Anestezi Uz.MedOnk,RadOnk, Jin Patolog,vd
Sitoredüksiyon : Orta ve alt batın Üst batın • Diaphragmstripping • Splenektomi • DistalPankreatektomi • Karaciğer rez. • PortaHepatisrez. • Peritonektomi • Diğer • Histerektomi • Ooferektomi • Barsak rezeksiyonu • Appendektomi • LND (Pelvik,p.aortik) VATS
Sitoredüksiyondaki her %10 artış sürveyde%5,5 uzama sağlar. Gynecol Oncol 1992 Am J Obstet Gynecol 1986
Fonksiyonel kistler BenignTümörler MalignTümörler
Adneksial kitleler : Jinekolojik Benign: Fonksiyonel kistler Myom Endometrioma Tuboovarianabse Dış gebelik Matürteratom Kistadenomalar(seröz-müsinöz) Hidrosalpenks Malign: Malignover tümörleri Non-jinekolojik Benign: Appendiksabsesi veya mukosel Divertikülerabse Ureteraldivertikül Pelvik böbrek Sinir kılıfı tümörleri Paratubal kistler Mesane divertilulumu Malign : GİS kanserleri Retroperitonealmaligniteler Metastatik kitleler
Benign-Malign Ayırımı 1- Yaş ,kişisel anamnez ve aile anamnezi 2- Pelvik muayene 3-USG ( konvansiyonel,doppler,3D,4D ) 4-Diğer görüntüleme yöntemleri ( BT,MRI,PET-CT ) 5-CA-125 6-Diğer tm markerleri 7-Cerrahi eksplorasyon ve gerekirse frozen patoloji
Risk faktörü: Yaş Adneksial kitlede maligniteinsidansı menopoz ile beraber şiddetle artar. Adneksiyel kitleleri değerlendirirken primerover tümörlerinin yaşamın dekadlarına göre dağılımı bilinmelidir. (Koonings PP. Obstet Gynecol1989;74:921-26 ) Malignite riski yönünden hastanın yaşı en önemli belirleyici faktördür. Over kanseri tanısı esnasında ortalama yaş 63 tür. Premenopozalover tümörlerinde malignite oranı : % 24 Postmenopozal “ “ “ “ : % 60 Gillis CR, Hole DJ, Still RM, Davis J, Kaye SB. Medicalaudit, cancerregistration, and survival in ovarian cancer. Lancet 1991;337:611–2. Vasilev SA, Schlaerth JB, Campeau J, Morrow CP. Serum CA 125 levels in preoperative evaluation of pelvic masses. ObstetGynecol 1988;71:751–6.
Yaş Gruplarında Görülme Sıklığına Göre Adneksiyel Kitle Nedenleri Hillard PJA. in: Novak’sGynecology. 2001. p. 354
Risk faktörü:Yaş Over kanseri oranı yaş ile beraber yükselir . ACOG, PracticeBulletinManagement of adnexalmasses, 2007
Diğer risk faktörleri Muto M, 2013
Pelvik muayene Pelvik muayene (rektal tuşe dahil ) anestezi altında yapılsa bile özellikle BMI 30 ve üzerinde olan kadınlarda adneksial kitlenin tanısında ve tanımlanmasında düşük değere sahiptir. (Sensitivite : % 45 CLIN OBSTET GYNECOL 2009 ) Malignite kriterleri : solid ve düzensiz yapılanma ,kitlenin fikse olması , nodülarite , bilateralite ve asit varlığı Ayni kriterler endometriozis,kronik pelvik enfeksiyon, korpusluteumhemorajikum ve subserözmyomlarda’da görülür.
Ultrasonografi: Konvansiyonel ultrason adneksial kitle tanı ve ayırıcı tanısında en sık kullanılan yöntemdir.Yüksek frekanslı transvaginalprobların geliştirilmesiyle değeri artmıştır. TVS, özellikle postmenopozal olgularda jinekolojik muayenenin rutin bir parçası olmalıdır. Kullanıcaya bağlı yorum farklılıkları en belirgin dezavantajıdır. Bunu giderebilmek için ve tekrarlanabilir standardize edilebilen morfolojik skorlama sistemleri geliştirilmiştir.
Doppler Ultrason Doppler ultrason ile tümör vaskülaritesi değerlendirilebilinir. Malignneoplazmlar aktif yeni damar oluşturma yeteneğine sahiptirler(angiogenesis). Malignitelerde artmış vaskülarite ,azalmış periferik akım rezistansı ve yine artmış kan akımı velozitesi saptanır. Doppler ultrason bu değişimlerin ölçülebilmesini sağlar. Tümörün merkezindeki “kaotik “ vasküler yapılanma yüksek malignite şüphesi doğurur !
DOPPLER USG VE ADNEKSİYAL KİTLE • Tümör içi kan akımın değerlendirilmesi Spesifite% 97 PPD % 91 • 3D PowerDopplerile yeni hemodinamik indeksler ve bilgisayar destekli analiz Akım İndeksi Vaskülarizasyon İndeksi • Akım Vaskülarizasyon indeksi
Adneksial kitlelerin nonhistolojik tanılarında farklı yöntemlerin güvenirlilikleri ACOG practice bulletin. Obstet & Gynecol 2007 Agency for Healthcare Research and Quality. AHRQ Publication No. 06-E004.2006 CLIN OBSTET GYNECOL 2009
Görüntüleme: USG (özellikle vaginal USG) avantajları: Yaygın ulaşılabilirlik Yüksek hasta tolerabilitesi Düşük maliyet Pelvik kitlesi bulunan pre ve postmenopozal kadınlarda transvaginalultrason ilk tercih edilecek görüntüleme yöntemidir. Alternatif görüntüleme yöntemleri ultrasona kıyasla rutin kullanımı haklı çıkaracak derecede üstün değildirler.Özellikle medikolegal kaygılarla ve USG’yi tamamlamak amacıyla kullanılabilirler.
TV-USG’debenignadneksiyel kitlelerin özellikleri Düşük Ekojenite İnce Duvar Unilokülarite İnce septalar İnternalpapilla ya da solidkomponent yokluğu: Malignite : % 1
Toboovarianabse • Yoğun pürülan materyal • Düzensiz iç yapı • Belirgin sıvı-sıvı görünümü
TV-USG’deMaligniteİçin Morfolojik Özellikler Kalın düzensiz duvarlar ve septalar Papiller projeksiyonlar Solidkomponent Artmış ekojenisite Tümör çapı
Ultrasonografikmalignite belirteçleri: komplike alanlar içeren adneksiyel kitle, düzensiz sınırlarkitle içinde solidpatterndensmultiplseptalar
Benign bir kistte papiller projeksiyonlar Borderline bir tümörde papiller projeksiyonlar Primerinvazivover kanserinde papiller projeksiyonlar
Tümör Belirteçleri: • *CA-125 • •TAG 72 • •CA 15-3 • •NB/70K • •OVX1 • •M-CSF • •AFP • •HE-4 • •Beta-hCG • •CA 54/61 • •Siayl-Tn • •OSA • •CASA • •TPA • •Inhibin • •CA 19-9 • •CEA
Tümör Belirteçleri:CA-125 Yüzey glikoproteini olup yüksek moleküler ağırlığa sahip (220->1000 kDa). Karbonhidrat içeriği %24. Fizyolojik fonksiyonu bilinmiyor ! Erişkinlerde fallop tüplerini, endometriumu, endoserviksi, peritonu, plevrayı, perikardı ve bronkusları döşeyen yüzey hücrelerinde saptanabilir. Ancak normal overepitelinde bulunması nadirdir!
CA-125 yükselmesi nedenleri : • Epitelialover ca • Endometrium ca • Cvx adenokarsinom • Adenomyozis • Endometriozis • Leiomyom • Gebelik • PID • KC hast.- Siroz • Kolit • Kalp hast. • Divertikülit • Lupus • Perikardit • Postop devre • Renal hast. • TBC • Assit • Pleural efüzyon • Pankreas ca • Kolon ca
Tümör Belirteçleri:CA-125 İleri evre epitelyalover kanserli hastaların % 80 kadarında yüksektir. FIGO evre I hastaların sadece % 50’sinde, evre II hastaların % 60’ında normalin değerin üzerindedir. Doğurganlık yaşı, gebelik dışında myomauteri, endometriozis, pelvikinflamatuvar hastalıkta da yükselebilir.Spesifitesi düşük bir testtir. Stage I overca. için sensitivitesi sadece % 50.
Premenopozal CA-125 USG’deadneksial şüpheli kitle Moore RG et al.,GynecolOncol, 2008
Malignite Risk İndeksi Malignite Risk İndeksi (Risk of Malignancy Index –RMI) jinekolojik onkoloji merkezlerine yönlendirilmesi gereken olguları yüksek spesifite ile belirler. Klinikte uygulanması kolaydır ve özel deneyim ya da eğitim gerektirmez.
Malignite Risk İndeksi (Risk of Malignancy Index [RMI]) RMI=CA125düzeyixMenopozaldurumxUltrasonskoru RMI=SerumCA125xMxU SerumCA125düzeyi(U/ml) Hastanın menopozal durumu(M) Premenopoz:1 Postmenopoz:3 Ultrason skoru(U) Multiloküler kist:1 Skor=0 → U=1 Skor=1 → U=1 Skor2 → U=3 Solid alanların varlığı:1 Metastaz lehine bulgular:1 Ascite varlığı:1 Bilateralite:1 Tinguistad S,et al.BJOG 1999;93:448-52
Malignite Risk İndeksi RMI,cut-off 200 olarak seçildiğinde en iyi tanısal performansı gösterir. Spesifite:%90 Sensitivite:%89 PPD:%96 NPD:%78 Obeidat BR,et al.Int J GynaecolObstet 2004;85:255-58