270 likes | 717 Views
Psikologjia e zhvillimit. GENET DHE MJEDISI. Genet dhe mjedisi. Mjedis: cdo faktor jo gjenetik qe mund te nderveproje me gjenotipin e nje individi
E N D
Psikologjia e zhvillimit • GENET DHE MJEDISI
Genet dhe mjedisi • Mjedis: cdo faktor jo gjenetik qe mund te nderveproje me gjenotipin e nje individi • Mjedisi dhe faktoret me ndikim direkt: ushqimi, eksperiencat me natyre biologjike, kujdesi mjekesor, klima, niveli ekonomik i familjes, atmosfera e marredhenies familjare, cilesia e prinderimit, cilesia e shkollimit, atmosfera e lagjes ku banon etj.
Mjedisi • Mjedisi dhe faktoret me ndikim indirekt: gjendja politike, sociale, ekonomike e vendit ku jeton • Ndikim pozitiv dhe negativ
Ndikimet mjedisore • Ndikime mjedisore te perjetuara ne menyre te perbashket • Perjetohen nga indididet qe jetojne ne te njejtin mjedis. Individet ngjajne • Ndikime mjedisore qe nuk perjetohen bashkerisht • Fenotipi: rezultat i bashkeveprimit te gjeneve me mjedisin
Fenotipi • Kanalizim: percaktimi i tipareve me shume nga genet sesa nga mjedisi • Aftesite komplekse jane me shume te ndikuara nga mjedisi • Inteligjenca ka nje baze gjenetike • Rangu i reagimit: rangu i potencialeve qe permbahen ne gjene dhe qe mund te shfaqen ne fenotip ne varesi te ndikimeve mjedisore
Gjenet dhe mjedisi ne crregullimet • Alkolizmi • Skizofrenia • Depresioni
Zhvillimi prenatal • Periudha germinale • Periudha e embrionit • Periudha e fetusit
Fetusi • Qenie aktive, jo pasive • Ka zhvillime ne: • Te paret • Te degjuarit • Te shijuarit • Te nuhaturit • Te prekurit • Te levizurit • Te fjeturit • Te mesuarit
Zhvillim i fetusit • Rreziqet: • Defektet gjenetike • Teratogenet • Semundjet e nenes • Mosha e nenes
Gjendja emocionale • Lidhje nervore • Stresi
Te ushqyerit • Nena dhe femija
Lindja • Procesi i lindjes: 3 stade, zgjerimi, dalja, paslindja • Komplikimet e lindjes • Praktikat e lindjes
Eksperiencat stresuese te femijes • Ndricimi • Zhurmat • Prerja e shpejte e kordonit umbilikal • Ndarja nga nena
Femijet e parakohshem • Rreziqe: • Paaftesi per te mesuar • Zhvillim i vonuar fizik dhe mendor • Kontakti fizik dhe verbal
Femijet e lindur me vonese • Sindroma Kliford • Zhvillimi fizik • Zhvillimi anatomik • Perqindje e larte rreziku • Debati per nderhyrje
Periudha e paslindjes • Pershtatja • Ushtrimet fizike • Depresioni postpartum (10 dite) • Ndryshimet hormonale paslindjes • Ndryshimet sociale dhe psikologjike
Foshnjeria • 0-2 vjec • I sapolinduri (4 jave) • Pamja fizike • Qenie me kapacitete • Funksionimi fiziologjik • Pershtatje me funksionet themelore fiziologjike (frymemarrja, qarkullimi i gjakut, tretja, rregullimi i temperatures • Aftesite shqisore dhe sjelljet variojne (maten me shkallen Apgarvlereson shendetin dhe sjelljen e posalindurit)
Apgar • Maten ne pike: • Pulsi i zemres • Toni muskulor • Forca e frymemarrjes • Ngjyra e trupit • Reagimi reflektiv Matja behet dy here
Perceptimi i te posalindurit • Ideja deri ne vitet ‘60 • Eksperimenton gjendje te ndryshme • Gjume-zgjim ciklik (organizim i parelindur) • Gjendjet e foshnjes nivele te ndryshme te vetedijes qe perjetojne foshnjat gjate dites
Gjendjet e foshnjes • Gjume i rregullt • Gjume i parregullt • Gjendja e pergjumur • Kureshtje e theksuar pa aktivitet motorik • Zgjuar dhe aktiv nga pikepamja motorike • Te qaret
Reflekset • Reagime te parelindura automatike ndaj stimujve te vecante te botes se jashtme • Reflekse adaptive • Reflekse primitive • Tregojne aktivizim te sistemit nervor
Shkalla Brazelton • Sherben per matjen e zhvillimit nervor dhe sjelljes • Jep te dhena ne pike per: • Sjellje motorike • Sjellje interaktive • Reagim ndaj stresit • Kontroll fiziologjik
Sistemi i shqisave • Eshte i parelindur • Ndijimi • Perceptimi i te posalindurit
Tregues te perceptimit • Parapelqimi selektiv • Parapelqimi per forma • Parapelqimi per kontakt pamor me nenen • Imitimi i te rriturve
Tregues te pervojes ndijuese te foshnjes • Prezantimi i stimujve dhe matja e reagimeve fiziologjike • Teknika Fantz • Teknika e familjarizimit • Prezantimi i obejtkeve dhe vezhgimi i levizjes se kokes