Yaşlılık ve Sosyal Hizmet (Türkiye'de Yaşlı Bakımı)

1. Yaşlılık ve Sosyal Hizmet(Türkiye'de Yaşlı Bakımı) Taner Artan Sosyal Hizmet Uzmanı Şubat 2009

2. “Dünya; kötülük yapanlar değil seyirci kalıp hiçbir şey yapmayanlar yüzünden tehlikeli bir yerdir.” A.Einstein

3. Yaşlılık Sosyal Bir Sorun mudur? • Marjinalizasyon, • Geleneksel toplumlar hariç, yaşlılığın olumsuz olarak değerlendirilmesi, • Geniş ailenin azalmasıyla aile içindeki konumlarını kaybetmeleri, • Kırsal yaşamdan kentsel yaşama geçiş,

4. Yaşlılık Sosyal Bir Sorun mudur? • Yaşam süresinin uzaması, • Kuşaklar arası gerilim, • Kişilerin yalnızca yaşa göre sınıflandırılması,

5. Yaşlı İstismarı ve İhmali Var mı? • Çeşitli araştırmalar şiddetin toplumsal değişme hızına bağlı olduğunu göstermektedir. • Genel olarak toplumsal değişme, yeni beklentileri ve sonuç olarak şiddete yol açan yeni engelleri doğurabilmektedir. • Şiddetin bir türü olan yaşlı istismarı, aile içi şiddet olayları ile bağlantısı olan bir olgudur. • Türkiye'de yaşlılığın toplumsal ve ekonomik olaylarla ilgisi gittikçe artmaktadır.

6. Yaşlı İstismarı ve İhmali Var mı? • 1996 yılında huzurevine girmek için başvuran yaşlılar üzerinde yaptığımız bir araştırmada, • Araştırma kapsamındaki yaşlıların günlük aktivitelerini yerine getirebilecek nitelikte olduğu, • Yaşlılardan (%25.66) yaklaşık dörtte birinin fiziksel istismara maruz kaldığı,

7. Yaşlı İstismarı ve İhmali Var mı? • Yaşlılardan kendisini yalnız ve kötümser hissedenlerin oranının %84.95 olduğu görülmüştür.

8. Yaşlılıkta Karşılaşılan Sorunlarla Yoksulluk Arasında Doğru Orantı Var mıdır? Antalya valisi Yüksel, polis ekiplerinin her gün cami önünde sahipsiz ve bakıma muhtaç bir dede bulduğunu söyledi. www.haberler.com. 14 Şubat 2009,

9. Yaşlılıkta Karşılaşılan Sorunlarla Yoksulluk Arasında Doğru Orantı Var mıdır? Yaşlılar, Sokakta Yaşamaya Terk Ediliyor Sahip çıkılmayarak sokağa terk edilen yaşlılarımız, dilenci ve organ mafyasının tehdidi altında korku içinde yaşıyor. Adana www.medya73.com 19 şubat 2009

10. Mevcut Yapı Yeterli mi? Huzurevi Sayısı Kapasite SHÇEK 78 7962 www.shcek.gov.tr 05.02.2009 tarihi itibariyle

11. Mevcut Yapı Yeterli mi? • Dernek , Vakıf, Azınlıklar ve Gerçek Kişilere Ait (Özel) Kuruluşlar Huzurevi Sayısı Kapasite DERNEK VE VAKIFLAR 34 2675 AZINLIKLAR 7 991 ÖZEL 112 4736 TOPLAM 153 8411 www.shcek.gov.tr 05.02.2009 tarihi itibariyle

12. Mevcut Yapı Yeterli mi? Kamu Kurum Kuruluşlarına Bağlı Huzurevleri Huzurevi Sayısı Kapasite Diğer Bakanlıklar 6 2442 Belediyeler 22 2104 TOPLAM 28 4546 www.shcek.gov.tr 05.02.2009 tarihi itibariyle

13. Mevcut Yapı Yeterli mi? Yaşlı Danışma Merkezleri Ankara Emek 193 Ankara Mamak 90 Çanakkale 192 İzmir 361 Eskişehir 78 Toplam 914 www.shcek.gov.tr 05.02.2009 tarihi itibariyle

14. Mevcut Yapıya En Son Yasal Düzenleme; Evde Yaşlı Bakımı • "Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım İle Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik" hazırlanmış olup, • 07.08.2008 tarih ve 26960 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

16. Özel Sektör Çözüm Olabilir mi? • Özel sektör üst ve orta sosyo-ekonomik yapıda bulunan yaşlılar için çözüm olabilir. • Alt orta ve en alt sosyo-ekonomik düzeydekiler için çözüm değildir. • Bir yaşlının ortalama maliyeti (kamu kurumlarında) 1300 ile 1500 TL arasındadır.

17. Aciliyet Arz Eden Durum Var mı? • Yaşlılara yönelik; fiziksel, psikolojik, ekonomik ihmal ve istismar vakalarında yaşanan artışlar, • SHÇEK huzurevleri ve rehabilitasyon merkezlerinin ihtiyaca cevap verememesi, • Alternatif bakım modeli yetersizliği, • Ve yerel yönetimlerin konuya duyarsızlığı,

18. Mevcut Huzurevleri ve Rehabilitasyon Merkezlerinin Yapısal ve Yönetimsel Sorunları • Sosyo-ekonomik fark gözetilmeksizin kamu kurumlarında yaşlılara hizmet verilmesi, • Akıl ve ruh sağlığı yerinde olmayanlarla sağlıklı yaşlıların aynı ortamda tutulması, • Ara kurumların bulunmaması, • Yaşlılara disiplin cezası uygulanması ve yaşlıların zorunlu nakili,

19. Mevcut Huzurevleri ve Rehabilitasyon Merkezlerinin Yapısal ve Yönetimsel Sorunları • Maliyetlerin yüksekliği, • Ayrıcalıklı bir grubun yaratılması, • Personelin nitelik sorunu, • İki ve daha fazla odalarda kışla tipi bakım,

20. Sosyo-Ekonomik Durumlarına Göre Alternatif Çözüm Önerileri Geliştirilmeli mi? • Mevcut kurumsal yapılanmada bu konu çok fazla dikkate alınmamakta, • Yaşlılar mevcut kurum bakımlarında da ihmal ve istismara maruz kalabilmektedirler.

21. Yaşlıların Sosyo-Ekonomik Durumlarına Göre Alternatif Çözüm Önerileri Geliştirilmeli mi? • Konutu olmayan, • Konutu olup evin iç ve dış işletme giderlerini karşılayamayan, • Konutu ve yeterli geliri olup, gereksinmelerini karşılayamayan, • Her yaşlı grubu için farklı hizmet modelleri oluşturulmalıdır.

22. Alternatif Hizmet Modelleri İçin Yerel Yönetimlerin Önemi • Yerel düzeyde sosyal hizmet örgütlenmesi için yasal düzenlemeler yeterlidir. • Belediyeler yasal sorumluluklarını yerine getirmekten uzaktır.(Bazı il ve ilçe belediyeleri hariç )

23. Alternatif Sosyal Hizmet Modelleri • Geriatrik Hastaneler, • Konutu dışında yaşlıya sunulabilecek hizmetler, • Konut içinde yaşlıya sunulabilecek hizmetler,

24. Çözüm Önerileri • Mevcut huzurevlerinin koşulları iyileştirilmeli, • STK ve üniversitelerle işbirliğine gidilmeli, • Huzurevlerinde mümkün olduğu ölçüde tek kişilik oda sistemine geçilmeli, • Rehabilitasyon merkezlerinin sayısı artırılmalı, • Huzurevi bakımının yerine farklı bakım modelleri geliştirilmeli, • Hizmetler yerel düzeyde örgütlenmeli,

25. Çözüm Önerileri • Huzurevleri ihtiyaç varsa açılmalı, • İl ve ilçeler düzeyinde yaşlıların demografik verileri elde edilmeli, • Ve hizmet modelleri bu veriler ışığında oluşturulmalı, • Meslek elemanları çalıştırılmalı, • Ve alanda uzmanlaşma sağlanmalıdır.