680 likes | 2.25k Views
Palyatif Bakım Sağlık Bakanlığı Tanımları ve Planlamarı. A – Palyatif Bakıma Genel Bakış. A1- DSÖ’ne Göre Palyatif Bakım Nedir ?. Palyatif bakım; yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan problemler ile karşılaşan hastaların ve hasta yakınlarının
E N D
Palyatif Bakım Sağlık Bakanlığı Tanımları ve Planlamarı
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A1- DSÖ’ne Göre Palyatif Bakım Nedir? • Palyatif bakım; • yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan problemler ile karşılaşan • hastaların ve hasta yakınlarının • yaşam kalitesini, başta ağrı olmak üzere tüm fiziksel, psikososyal ve ruhsal problemlerin • erken tespit edilerek ve etkili değerlendirmeler yapılarak önlenmesi veya giderilmesi yolları ile arttıran bir yaklaşımdır
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A1- Palyatif Bakım Nedir? Ö L Ü M AKTİF TEDAVİ PALYATİF TEDAVİ Ö L Ü M KÜR / YAŞAM SÜRESİNİ UZATMA Y A S PALYATİF / HAYAT KALİTESİNİ ARTTIRMA
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A1- Palyatif Bakım Nedir? HASTA PROFİLİ KANSERLİ HASTALAR (%95) KANSERLİ HASTALAR (%45)
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A1- Palyatif Bakım Nedir? • Bakanlığımızın Palyatif Bakım Tanımı: • Önce kendi yaşadığı yerde bakım hizmeti • Kür şansı olan ya da olmayan • Sadece hastaları değil; yakınlarını da kapsayan • Teşhis ile başlayıp, ölümden sonra da devam eden • Akut/ Subakut/ Kronik • Fiziksel / Manevi (Dini-Psikososyal)/ Maddi
Primer hekim Algolog MEDİKAL Radyasyon onkolog Cerrah Medikal onkolog Diğer uzmanlar İnfüzyon ekibi Radyasyon hemşiresi Hemşire HASTA EV BAKIMI Diğer Bakıcı HEMŞİRELİK Onkoloji hemşiresi Klinik psikolog PSİKOSOSYAL Sosyal hizmet uzmanı Fizyoterapist REHABİLİTASYON Meşguliyet terapisti ECZANE Multidisipliner Ekip MANEVİ DESTEK UZMANLARI TAMAMLAYICI TIP UYGULAMALARI
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A1- Palyatif Bakım Nedir? • Palyatif Bakım Hizmet Modelleri • Palyatif bakım yatan hasta servisleri: • Akut, Subakut ve Kronik • Palyatif bakım poliklinik hizmetleri: • Palyatif bakım konsültasyon hizmeti: • Evde bakım (home care): • Gündüz bakım üniteleri (daycare): • NursingHome (3. Basamak Huzurevi): ?? • Destekevi(Hospis): ??
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A1– Hospis Nedir ? Terminal Dönemde Bakım: “Hospis = Destekevi” Model • Klasik Tanım • Yaşam sonu bakımının verildiği bağımsız bir yapı, bir hastaneye bağlı veya bakımevi • Modern Tanım • Son 6 ayda verilen her türlü palyatif bakım hizmeti A Ğ R I PSİKO- SOSYAL + MANEVİ DESTEK
A – Giriş A3 – Hospis Nedir ? • Bakanlığımız Hospis Tanımı (Destek Evi) • Kronik Bakımlar İçin Kullanılacak Destek Evi • Bakacak kimsesi yok, evi yok, kendi isteği ile • >15 günlük bakımlar • Yaşamın son aylarında yaşam kalitesini mümkün olduğunca artırmak • Mümkün olan ‘en iyi ölüm’ ün sağlanması • Yaşam sonu planları ve işlerin tamamlanması, andaç, vasiyetin planlanması, armağan verme (eşya, para, düşünceler…), vedalaşma • Etkin bir yas süreci ile hasta ve yakınlarının hastalık ve matem sürecinde kayıplarıyla başa çıkabilmeleri ve hayatlarını yeniden kurabilmeleri konusunda yardımcı olmak.
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A2- Neden Palyatif Bakım ? Semptom % Ağrı 84 Yorgunluk 69 Anoreksi 66 Ağızda kuruma 57 Konstipasyon 52 Çabuk doyma hissi 51 Dispne 50 >10% kilo kaybı 50 Uyku problemleri 49 Depresyon 41 Öksürük 38 Bulantı 36 Ödem 28 Tad değişikliği 28 Anksiyete 24 Semptom % Kusma 23 Konfüzyon 21 Baş dönmesi 19 Dispepsi 19 Disfaji 18 Geğirme 18 Karın şişliği 18 Hafıza problemleri 12 Sedasyon 10 Hıçkırık 9 Kaşıntı 9 Diyare 6 Tremor 5 Bayılma 3 Kliniğe yatan hastaların %80’i Polikliniğe başvuran hastaların %50’si Palyatif bakıma ihtiyaç duymaktadır Ruçan Uslu ve ark., Ege Üniv.
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A2- Neden Palyatif Bakım ? Kanıta Dayalı Tıp Verileri İle Palyatif Bakım • Ucuz • Kolay • İnsanHakkı • Maliyetetkin • YaşamKalitesi • Yaşamsüresini de anlamlıarttırır
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A2- Neden Palyatif Bakım ? 4 Tip Ölüm Şekli
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A2- Neden Palyatif Bakım ? • Kendi Kendimize ve Hastalarımıza Soruyor Muyuz? • Yılda kaç hastam ölüyor? • Ölen bir hastaya neden bakıyoruz? • Yaşamımızın anlamını, değerini ve kalitesini en çok ne belirler? • Nasıl bir ölüm isterdik? • Evde mi? • Hastaların büyük çoğunluğu evde ölmek isterken, %80’i hastanede ölüyor. • En çok korktuğumuz şey ne? Ölüm mü yoksa Ölüm Şekli Mi? • Önümüzdeki 1-2 haftada ne yapsak kendimizi daha mutlu hissederdik?
A – Palyatif Bakıma Genel Bakış BUDAPEŞTE HOSPİS EVİ: Açmamak olmaz ölüm kapıyı çalınca Jean De La Fontaine
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B1 – Mevcut Durum • Yıllarca üzerinde durulmamış • Kültürel/ İnsan Kaynakları/ Hekimlerin farkındalığı (Geleneksel Türk Aile Yapısı) • Palyatif Bakım merkezimiz çok sınırlı • Bir kaç adet (7-8) destek tedavisi merkezi • Ağrı merkezi sayısı yüksek ancak çoğu büyük şehirlerde yerleşik
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B1 – Mevcut Durum • Opioidlereulaşım • Tümdünyadakullanılantıbbiopioidlerinhammadesinin %50’si Türkiye’deüretiliyor. • Kişibaşı opioid kullanımıgerilerde • ABD’dekişibaşı opioid kullanımıülkemizdekinin 650 misli • Morfinreçetelendirmesibürokratikengellerilezorlaşmış • Dilaltı/ hızlısalınımya da yavaşsalınımlı, palyatifbakımınolmazsaolmazıolanmorfintürevleriülkemizdeyok • Türkiyeçokazkullanmasınarağmen, etkisizancakpahalıolan opioid türevlerinikullanıyor. • Morfinlerinucuzluğunedeniileilaçfirmalarındanilgiyok • DSÖ Önerisi: Yerliya da bölgeselüretimplanlamaları
Türkiye’de KİŞİ BAŞINA DÜŞEN OpİoİdKullanImI B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B2 – Palya-Türk Projesi
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B2 – Palya-Türk Projesi PAYDAŞLAR • Sağlık Bakanlığı • Türkiye Halk Sağlığı Kurumu • Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu • Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü • Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu • Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı • Diyanet İşleri Başkanlığı • STK’lar • Gönüllüler
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B2 – Palya-Türk Projesi • Birinci Seviye: Toplum Temelli • Aile hekimleri • Evde Bakım • Hastane Merkezleri • Akut Bakım Merkezleri: • Birinci, İkinci Seviye, Üçüncü Seviye • Kronik Bakım Merkezleri • Hospis(Destek Evi): • Gönüllüler ve STK’lar Her Seviyede
B – Türkiye’de Palyatif Bakım Destekevi (HOSPİS)
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar Yönetmelik • Palyatif Bakım Hizmetleri ve Merkezlerin Tanımı • Hasta Odaları • Hasta Yakınlarına Odalar • Mutfak • Masaj ve Fizyoterapi Odası • Psikoterapi Odası • İnternet ve Oyun Odası • Kişisel Bakım Odası • Toplantı Odası • İbadet Odaları ve Din Görevlileri • Meşgale (Hobi) Odası Planlama • Merkez Özellikleri • Yurt genelinde KPBM, PBM ve PBHB Planlamaları (2013-2016) • SB Merkezleri asgari ihtiyaçları kapsayacak şekilde planlanmıştır. Planlama • Çalışan personel ayrıcalıklı tanımlanmalı • Her merkezin sorumlu onkoloğu olmalı ya da merkezlerin hepsi onkoloji merkezlerine entegre çalışmalı • En az 2. basamak yoğun bakım kadar geri ödeme almalı, SGK Görüşmeleri Yapıldı
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar I. Seviye: Palyatif Bakım Birimini (PBB); • Palyatif bakım ayaktan poliklinik hizmetleri ve yine planlaması daha üst merkezlerce yapılmış kemoterapileri uygulanmalarının da verildiği daha perifer bölgelere kurulumu önerilen birimlerdir • Aile hekimleri ve evde sağlık hizmetlerince refere edilen hastaları değerlendiren ilk basamak palyatif bakım birimlerindendir. Hedef: 216 (SB)+ 7 (Üniversite) PBB kurulması Yıl: 2015 / 2023
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar II. Seviye Palyatif Bakım Merkezi (PBM) • Multidisipliner bir ekip olmalı • Hizmet hastaneleri ile üst role sahip sağlık tesislerine kurulması önerildi • Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince devamını sağlamaktır Hedef: 38 (SB) + 22 (Üniversite) PBHB kurulması Yıl: 2015 / 2023
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar III. Seviye Kapsamlı Palyatif Bakım Merkezi (KPBM) • Üniversite/ Eğitim ve Araştırma hastaneleri bünyesinde kurulması önerildi. • Alt tedavi gruplarına palyatif bakım konusunda hizmet-içi eğitim, sürekli eğitim ve sertifikasyon eğitim programlarını verebilecek düzeyde bilgi birikimine sahip olmalı • Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince devamını sağlamaktır • KPBM’nin ihtiyaca göre 10-20 yatak planlaması önerilmiştir. Hedef: 19 (SB) + 17 (Üniversite) + 13 (Kampüs) KPBM kurulması Yıl: 2015-2023 19’un 6 ‘sı Aynı Zamanda Pediatrik, 2’sinde sadece Pediatrik KPBM (SB) 17 Üniversite’nin 13’ünde aynı zamanda pediatrik KPBM (Üniversite)
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar Destek Evi (Hospis) • Sağlık Bakanlığı ve Üniversite sağlık tesislerinde küratif tedaviye daha fazla yanıt vermeyen son dönem hastalar ile ilerlemiş kronik hastalığı olan hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev ortamına sahip mekanlardır • Detaylı bakımdan ziyade son günlerinde hasta semptomlarının kontrol edildiği, hasta ve ailelerine kronik hastalıkla baş etme yöntemleri konusunda her türlü desteği verildiği sağlık tesisidir • Kapsamlı palyatif bakım merkezlerinin bulunduğu hastaneye bağlı olmakla birlikte, kuruluşa çok uzak olmayan bağımsız yerlerde kurulmalı Hedef: Pilot (3 İl) Yıl ya da 2023’e Kadar 54 Adet Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ???
B – Türkiye’de Palyatif Bakım • Türkiye’de aktif çalışan 20 PBM • 6 üniversite, 13 Devlet hastanesi,1 özel merkez • Gaziantep’te 2 Devlet Hastanesi müracat aşamasında • Devlet hastanelerimizden 3 fiziki düzenleme,6 tefrişat, 1 tanesi personel alımı düzeyinde
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B4 – Eğitimler • Aile Hekimleri ve Evde Sağlık • Ağrı ve semptom yönetimi • YBÜ Uzaktan Eğitim • İl Koordinatörleri • Uzman Hekimler • Onkologlar, anestezi uzmanları, ağrı uzmanları elektif • Diğer uzman hekimler için mecburi • Periferik illerden 2 Dahiliye, 2 Pediatri Uzmanı Mecburi • HÜTF ve STK, 45 günlük uygulamalı eğitim • Hemşireler • Periferikillerden 4 Hemşire Mecburi • HÜTF ve STK, 45 günlük uygulamalı eğitim • Palyatif Bakım Koordinatörleri ve Uzmanları • Yurt dışı eğitimler (6 -12aylık) • Manevi Bakım Uzmanı • SB Koordinasyonunda, üniversiteler ve Diyanet İşleri Vakfı, PASHİDER