Słynni matematycy

1. Słynni matematycy Opracowała Anna Horak V c

2. Menu Pitagoras Śniadecki Jan Tales z Miletu Kartezjusz Euklides François Viète Archimedes Bartel Kazimierz Newton Isaac Sir Banach Stefan Kopernik Mikołaj Pierre de Fermat Muhammed Alchwarizmi Leonardo z Pizy Leonhard Euler Koniec

3. Pitagoras DALEJ

4. Informacje Pitagoras (ok. 572-497 p.n.e), matematyk i filozof grecki. Pochodził z wyspy Samos, czyli wschodniej kolonii jońskiej. Przebywał w Tracji, ostatecznie osiadł jednak w Wielkiej Grecji, gdzie w Krotonie założył szkołę filozoficzno-religijną i związek pitagorejski. Nie pozostawił po sobie żadnych dzieł, a te, które później rozpowszechniano w Grecji, były, jak podają historycy filozofii, apokryfami.Stworzył system poglądów naukowych, nazwanych jego imieniem. Był to prawdopodobnie rezultat pracy wielu uczonych, określanych powszechnie mianem pitagorejczyków. Z literatury filozoficznej Greków wynika, że Pitagoras jako pierwszy użył określenia filozofia w rozumieniu "miłość mądrości", dla zaznaczenia, że mądrość jest rzeczą boską, a jedynie umiłowanie jej dostępne jest dla ludzi.Pitagoras był kontynuatorem i reformatorem religii orfickiej, którą później zaczęto nazywać pitagoreizmem. Wprowadził pojęcie podobieństwa figur oraz ideę przeprowadzania systematycznych dowodów w geometrii. Przeprowadził dowód twierdzenia nazwanego twierdzeniem Pitagorasa (znanego wcześniej jako reguła bez dowodu), odkrył niewspółmierność boku i przekątnej kwadratu, przypisywał magiczne własności liczbom, wierzył w harmonię w Kosmosie. WRÓĆ DO MENU

5. Tales z Miletu DALEJ

6. Informacje Tales z Miletu uważany jest za jednego z "siedmiu mędrców" czasów antycznych i za ojca nauki greckiej. Te zaszczytne wyróżnienia świadczą, iż była to postać o wielostronnych zainteresowaniach i w dziedzinach, którymi się w swym życiu zajmował, dokonać musiał rzeczy znamiennych. I tak było w istocie. Tales był założycielem jońskiej szkoły filozofów przyrody, ponadto brał aktywny udział w życiu politycznym i gospodarczym swego miasta, które przez pewien okres pozostawało pod okupacją perską. Wbrew legendom mędrzec ów należał do ludzi praktycznych, utrzymywał ożywione stosunki handlowe z Egiptem, Fenicją i Babilonią, dokąd eksportowano cenione wówczas tkaniny miletańskie. To było powodem, iż do krajów tych odbywał częste podróże. I prawdopodobnie wtedy zapoznał się z osiągnięciami matematyki i astronomii Egiptu i Babilonii. Według przekazów pisarzy starożytnych Tales przewidział zaćmienie słońca na dzień 28.05.585 r. p.n.e., oraz pomierzył wysokość piramid za pomocą cienia, który one rzucały (na podstawie podobieństwa trójkątów). Jednym z twierdzeń geometrii elementarnej sformułowanym przez Talesa z Miletu, jest twierdzenie o proporcjonalności odcinków, na które podzielone zostały ramiona kąta przez dwie równoległe. Twierdzenie te popularnie zwiemy twierdzeniem Talesa. Poza tym najbardziej znanym twierdzeniem Talesowi przypisuje się autorstwo: • dowodu, że średnica dzieli koło na połowy; • odkrycia, że kąty przypodstawne w trójkącie równoramiennym są sobie równe; • twierdzenia o równości kątów wierzchołkowych; • twierdzenia o przystawaniu trójkątów o równym boku i przyległych dwu kątach; • twierdzenia, że średnica koła jest widoczna z punktu leżącego na okręgu pod kątem prostym. WRÓĆ DO MENU

7. Euklides DALEJ

8. Informacje Imię Euklidesa związało się na zawsze z jedną z gałęzi geometrii - zwanej geometrią euklidesową. Tak trwały pomnik zdobył on zasłużenie dzięki słynnej swej pracy "Elementy". Przez kilkanaście wieków na całym świecie uczono geometrii w szkołach według "Elementów" Euklidesa. Nawet do dziś w szkołach angielskich podręczniki geometrii przypominają swoim opracowaniem jego dzieło. Mimo tak dużej popularności Euklidesa jako autora "Elementów" sama jego postać jest mało znana. Historia nie przekazała żadnych pewnych wiadomości o jego życiu, nawet dokładna data urodzin i ścierci nie jest znana. Przypuszcza się, że okres działalności Euklidesa przypada na lata panowania Ptolemeusza Sotera I (305-282 p.n.e.). Za rządów tego władcy stolica Aleksandria stała się centrum życia naukowego i kulturalnego, ściągającym wielu wybitnych naukowców z różnych stron świata, między innymi z Grecji. Słynna ówcześnie Szkoła Aleksandryjska skupiała wielu matematyków. Euklides został jednym z pierwszych jej wykładowców. Euklides był bardzo płodnym artorem. Wiadomo, że napisał co namniej 10 traktatów, wśród których "Elementy", składające się z trzynastu ksiąg, uchodzą za największe wydarzenie w historii matematyki. Jest to pierwsze zachowane dzieło matematyczne, w którym metoda dedukcyjna została w pełni przedstawiona. W pracy tej, mającej charakter podręcznika, Euklides zawarł całą wiedzę matematyczną swoich poprzedników. Nie był więc samodzielnym twórcą jej treści, poza małymi wyjątkami, jak przekroje stożkowe, geometria sferyczna. Jednym z twierdzeń z "Elementów" przypisywanych samemu Euklidesowi jest znane twierdzenie. Wspaniała praca Euklidesa "Elementy" to dzieło, które miało fundamentalne znaczenie przez z górą 2000 lat. WRÓĆ DO MENU

9. Archimedes DALEJ

10. Informacje Archimedes (ok. 287-212 p.n.e.), najwybitniejszy fizyk i matematyk starożytnej Grecji, jeden z największych uczonych starożytności, pochodzący z Syrakuz na Sycylii. Opracował wzory na pole powierzchni i objętość walca, kuli i czaszy kulistej oraz rozważał objętości paraboloidy, hiperboloidy i elipsoidy obrotowej. Poprawnie oszacował wartość liczby π, którą oznaczył pierwszą literą greckiego wyrazu "perímetros" - obwód koła. Sformułował prawo Archimedesa. Wprowadził pojęcie siły, podał zasadę dźwigni. Wynalazł udoskonalony wielokrążek i tzw. śrubę Archimedesa. Był również konstruktorem machin wojennych, wykorzystanych do obrony Syrakuz przed Rzymianami w latach 214-212 p.n.e., podczas II wojny punickiej. Zginął po zdobyciu miasta, zabity przez rzymskiego żołnierza.Zachowane prace Archimedesa: O ciałach pływających, Elementy mechaniki, O kuli i walcu, O figurach obrotowych, O kwadraturze odcinka paraboli, O metodzie, O ślimacznicach, Liczba ziarnek piasku (przedstawił tu możliwość tworzenia dowolnie wielkich liczb na przykładzie wypełnienia piaskiem Wszechświata jako wydrążonej kuli). WRÓĆ DO MENU

11. RENE DESCARTES (Kartezjusz) DALEJ

12. Informacje Kartezjusz jest właściwie bardziej znany jako wielki filozof niż matematyk. Niemniej był pionierem nowoczesnej matematyki i zasługi jego w tej dziedzinie są znaczne. Urodził się on we Francji Mając 22 lata Kartezjusz opuszcza Francję i służy jako oficer-ochotnik w wojskach różnych europejskich wodzów, biorących udział w wojnie trzydziestoletniej. W ten sposób przemierza Węgry, Czechy i Austrię. Kartezjusz głosił racjonalistyczne idee o potędze rozumu ludzkiego i z tego względu spotkał się z prześladowaniem ze strony kościoła katolickiego. W Holandii Kartezjusz napisał wszystkie swoje prace z filozofii, matematyki, fizyki, kosmologii i fizjologii. Swój dorobek w dziedzinie matematyki zebrał w jednym dziele "Geometria" (1637). Przedstawił w nim podstawy geometrii analitycznej i algebry. Po raz pierwszy wprowadził pojęcia zmiennej oraz funkcji. Zauważył przy tym, że linie krzywe na płaszczyźnie można opisać za pomocą równania wiążącego współrzędne punktu na tej krzywej. Linie krzywe dające opisać się równaniami algebraicznymi podzielił na klasy, w zależności od najwyższej potęgi zmiennej występującej w równaniu. Wprowadził znak "+" i "-" dla oznaczenia liczb dodatnich i ujemnych, oznaczenie potęgi x · x = x², oraz symbol oznaczający wielkość nieskończenie dużą. Dla wielkości niewiadomych i zmiennych przyjął oznaczenia x, y, z,..., zaś dla znanych i stałych a, b, c,..., co zostało ogólnie przyjęte aż do dziś. Descartes rozpoczął również badania nad równaniami algebraicznymi. Podał między innymi twierdzenie, że liczba rzeczywistych i zespolonych pierwiastków równania algebraicznego równa jest jego stopniowi. Znana również jest tzw. reguła Kartezjusza dotycząca liczby pierwiastków dodatnich równania algebraicznego o współczynnikach rzeczywistych. W oparciu o dorobek Kartezjusza rozwinął się później (dzięki Newtonowi i Leibnizowi) rachunek różniczkowy. W dziedzinie fizyki odkrył prawa odbicia i załamania się fal, a także wyjaśnił tworzenie się tęczy. Kartezjusz umarł w Sztokholmie, spędziwszy tam ostatni rok swego życia. Chociaż nie posunął się daleko w dziedzinie geometrii analitycznej, jednakże dzieło jego wywarło decydujący wpływ na dalszy rozwój matematyki. W ciągu 150 lat algebra i geometria analityczna rozwijały się w kierunku wskazanym przez niego. WRÓĆ DO MENU

13. François Viète DALEJ

14. Informacje François Viète (ur. w roku 1540 w Fontenay-le-Comte - zm. 23 lutego 1603 w Paryżu), francuski matematyk i astronom. Studiował i praktykował prawo, następnie pracował jako nauczyciel przedmiotów ścisłych w domach szlacheckich oraz radca królewski i parlamentarny (parlamentu Bretanii). Zajmował się m.in. algebrą i trygonometrią, sformułował wzory algebraiczne pozwalające rozwiązywać równania kwadratowe, zwane dziś wzorami Viete'a. Wprowadził notację literową dla stałych w równaniach. Uczony ten nazywany jest ojcem współczesnej algebry. Literowe oznaczenia stosowane były w starożytności przez myśliciela Diofantosa. François Viete jako pierwszy wprowadził oznaczenia literowe dla niewidomych i współczynników. Podczas wojny francusko-hiszpańskiej Viete znalazł klucz do sszyfru używanego przez Hiszpanów. Król Hiszpanii nie uwierzył, że człowiek potrafi złamać szyfr składający się ponad 500 symboli i złożył skargę do papieża o używanie przez Francuzów czarnej magii. WRÓĆ DO MENU

15. Newton Isaac Sir DALEJ

16. Informacje Newton Isaac Sir (1643-1727), fizyk, matematyk, filozof i astronom angielski. Profesor fizyki i matematyki uniwersytetu w Cambridge 1669-1701, członek Royal Society od 1672 i jego prezes od 1703, członek paryskiej AN od 1699. W 1705 otrzymał tytuł szlachecki.W 1687 opublikował pracę Philosophiae naturalis principia mathematica, w której sformułował podstawy fizyki klasycznej (Newtona zasady dynamiki) i przedstawił ich zastosowanie w zagadnieniach mechaniki, astronomii i fizyki. Sformułował prawo powszechnego ciążenia (Newtona prawo grawitacji), wyjaśnił precesję osi Ziemi i pływy morza, uzasadnił prawa Keplera.W optyce opracował korpuskularną teorię budowy światła (spór z Ch. Huygensem), określił zasady optyki geometrycznej oraz odkrył interferencję światła (Newtona pierścienie). Dał początek badaniom nad ciepłem (wprowadził skalę stopni ciepła, podał prawo stygnięcia ciał).Niezależnie od G.W. Leibniza odkrył rachunek różniczkowy i całkowy, podał metodę przybliżonego rozwiązywania równań (tzw. metoda stycznych), podał wzór interpolacyjny dla wielomianu n- tego stopnia określonego w n-punktach, badał własności krzywych. W filozofii twórca mechanicyzmu. WRÓĆ DO MENU

17. Kopernik Mikołaj DALEJ

18. Informacje Kopernik Mikołaj (1473-1543) wybitny polski astronom, matematyk, lekarz, prawnik, tłumacz poezji włoskiej i ekonomista, pochodził z rodziny wywodzącej się z mieszczan krakowskich. Urodzony w Toruniu studiował w Krakowie (1491-95), następnie w Bolonii, Padwie i Ferrarze, gdzie w 1503 doktoryzował się z prawa kanonicznego. Po powrocie do Polski zamieszkał w Lidzbarku Warmińskim jako lekarz i sekretarz swojego wuja, Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego.W 1510 został kanonikiem warmińskim i zamieszkał we Fromborku, prowadził tam obserwacje astronomiczne i pisał swe główne dzieło. W czasie wojny polsko-krzyżackiej był zaangażowany w obronę Olsztyna (1520-1521). W latach 1517-1526 publikował prace o reformie moneternej, sformułował w nich prawo wypierania lepszego pieniądza przez gorszy (nazywane prawem Greshama- Kopernika).Kopernik jako pierwszy w czasach nowożytnych opracował heliocentryczny model Układu Słonecznego (heliocentryczna teoria), model ten oparty był na trzech założeniach: planety biegną po torach kolistych dookoła Słońca, Ziemia jest jedną z planet oraz Ziemia obraca się wokół własnej osi. Heliocentryczny model Kopernika opublikowany drukiem w dziele De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach ciał niebieskich) w Norymberdze w roku jego śmierci, opracowany był ok. 20 lat wcześniej i pojawiał się w odpisach rękopisów lub skrótach już przed 1543.Teoria Kopernika stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych w okresie renesansu jej zwolennikami byli m.in. J. Kepler i Galileusz, jej idee w dziedzinie kosmologii rozszerzyli Thomas Digges (w Anglii) i Giordano Bruno (we Włoszech).Pomimo że dzieło Kopernika było dedykowane papieżowi Pawłowi III, zwolennicy idei Kopernikańskich popadali w konflikty z Kościołem, a samo dzieło w 1616 znalazło się na indeksie ksiąg zakazanych, skąd zostało usunięte w 1828. Doświadczalne potwierdzenie ruchu orbitalnego Ziemi uzyskano dopiero w latach 20. XVIII w., po odkryciu przez J. Bradleya aberracji astronomicznej. WRÓĆ DO MENU

19. Banach Stefan DALEJ

20. Informacje Banach Stefan (1892-1945), jeden z najwybitniejszych matematyków polskich, samouk, wykładowca Instytutu Technologicznego we Lwowie (od 1919) i Uniwersytetu Lwowskiego (od 1922), od 1927 prof. zwyczajny matematyki na Uniwersytecie Lwowskim, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Akademii Nauk Ukraińskiej SSR. Jeden z twórców tzw. lwowskiej szkoły matematycznej. Laureat Wielkiej Nagrody PAU w 1939.Zapoczątkował współczesną analizę funkcjonalną, wniósł istotny wkład w rozwój teorii topologicznych przestrzeni wektorowych, zajmował się ponadto teorią liczb rzeczywistych i szeregów ortogonalnych.W czasie okupacji niemieckiej był karmicielem wszy w lwowskim Instytucie Badań nad Durem Plamistym R. Weigla. Zmarł przed repatriacją.Za najważniejszą pracę Banacha uważa się Théorie des opérations linéaires (Teoria operacji liniowych, 1932). Był jednym z inicjatorów wydawnictw Studia Mathematica i Monografie Matematyczne. WRÓĆ DO MENU

21. Bartel Kazimierz DALEJ

22. Informacje Bartel Kazimierz (1882-1941), matematyk, polityk. Profesor geometrii wykreślnej Politechniki Lwowskiej od 1913. W czasie I wojny światowej 1914-1918 w wojsku austriackim.1919 uczestnik obrony Lwowa, 1919-1920 minister kolei żelaznych. Poseł na sejm 1922-1930 - do 1925 z ramienia PSL “Wyzwolenie”,kiedy to opuścił szeregi stronnictwa z grupą innych posłów przeciwnych zbyt radykalnym tezom głoszonym przez kierownictwo partii w sprawie reformy rolnej. Stanął w sejmie na czele Klubu Pracy, który poparł przewrót majowy 1926 J. Piłsudskiego.1926-1930 trzykrotnie premier i w okresie pełnienia tej funkcji przez Piłsudskiego 1926-1928 wicepremier. Przeprowadził w sejmie w VIII 1926 nowelę konstytucyjną, znacznie powiększającą rolę prezydenta w państwie. 1930 odsunięty od władzy zrezygnował także z mandatu poselskiego i poświęcił się pracy naukowej. 1937-1939 senator. Po IX 1939 przebywał we Lwowie, gdzie nawiązał kontakty z radzieckimi władzami okupacyjnymi. Rozstrzelany przez Niemców. WRÓĆ DO MENU

23. Śniadecki Jan DALEJ

24. Informacje Śniadecki Jan (1756-1830), polski astronom, matematyk, geograf i filozof, brat J. Śniadeckiego. Jeden z najwybitniejszych uczonych okresu oświecenia. Kształcił się w Akademii Krakowskiej, a także w Getyndze i Paryżu. Od 1781 profesor Akademii Krakowskiej, założyciel Obserwatorium Astronomicznego i Stacji Klimatologicznej w Krakowie (1792-1803). W 1806-1825 profesor, w 1807-1815 rektor uniwersytetu w Wilnie, a także dyrektor obserwatorium astronomicznego. W 1801 członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w 1808 członek Petersburskiej Akademii Nauk.Opublikował Geografię, czyli opisanie matematyczne i fizyczne Ziemi (1804). Jako jeden z pierwszych uczonych polskich przeciwstawił się filozofii spekulatywnej, oderwanej od empirycznych podstaw. Filozofię rozumiał jako psychologiczne badanie struktury umysłu. Twórca polskiej terminologii matematycznej i astronomicznej. Odkrył (niezależnie od H.W. Olbersa) planetoidę Pallas. Pionier rachunku prawdopodobieństwa w Polsce. Zwolennik uniezależnienia moralności i nauki od religii. Przeciwnik romantyzmu, zwolennik klasycyzmu (O pismach klasycznych i romantycznych, w Dzienniku Wileńskim 1819). Główne dzieła: Filozofia umysłu ludzkiego (1821) oraz wydany na podstawie rękopisu Ród ludzki (1959). WRÓĆ DO MENU

25. Pierre de Fermat DALEJ

26. Informacje Pierre de Fermat (ur. 17 sierpnia 1601 w Beaumont-de-Lomagne, zm. 12 stycznia 1665 w Castres) – matematyk (samouk) francuski, z wykształcenia prawnik i lingwista, od 1631 radca parlamentu (ówczesna nazwa sądu) w Tuluzie. Większość jego prac opublikował dopiero po jego śmierci syn (1679). Dokonał wielu odkryć w teorii liczb, m.in. sformułował słynne wielkie twierdzenie Fermata i jeszcze przed Kartezjuszem opracował i stosował metodę współrzędnych w geometrii. Wykazał, że wszystkie krzywe drugiego stopnia da się uzyskać przez odpowiednie przecinanie płaszczyzną powierzchni stożka; podał metodę znajdowania ekstremum funkcji. Jego prace stworzyły też podstawy pod późniejszy rozwój rachunku prawdopodobieństwa. WRÓĆ DO MENU

27. Muhammed Alchwarizmi DALEJ

28. Informacje Muhammed Alchwarizmi - perski matematyk, astronom, geograf i kartograf pochodzenia uzbeckiego żyjący w IX wieku (prawdopodobnie ok. 780 - ok. 850). Urodzony w Chiwie, w latach 813 - 833 żył w Bagdadzie. Wszystkie jego dzieła zostały napisane po arabsku. Nosił przydomek "pana tablic". Dzięki jego pracom na Bliskim Wschodzie zaczęto stosować pochodzące z Indii dziesiętny system liczenia i pozycyjny system zapisu liczb, które wkrótce dotarły do Europy. Dzięki jego pracom w Europie cyfry arabskie wyparły cyfry rzymskie. Jego prace pozwoliły też wprowadzić i wyjaśnić pojęcia zera, ułamków i funkcję sinus i tangens. Jako pierwszy ułożył tablice funkcji sinus i tangens, wprowadził elementy algebry. Słowo algebra pochodzi od tytułu jednego z jego dzieł a algorytm od jego nazwiska, przez łacinśkiej wersję algoritmi. WRÓĆ DO MENU

29. Leonardo z Pizy DALEJ

30. Informacje Fibonacci (Leonardo z Pizy; ur. około 1175 r. - zm. 1250 r.) - włoski matematyk. Znany jako: Leonardo Fibonacci, Filius Bonacci (syn Bonacciego), Leonardo Pisano (z Pizy). Pierwsze lekcje matematyki pobierał od arabskiego nauczyciela w mieście Boużia (dziś algierska Beżaja). W poszukiwaniu wiedzy odwiedził takie miejsca jak Egipt, Syria, Prowansja, Grecja i Sycylia. W czasie swych podróży po Europie wraz z ojcem i następnie samodzielnie po krajach Wschodu miał okazję poznać osiągnięcia matematyków arabskich i hinduskich, a między innymi system dziesiętny. Po powrocie do kraju opublikował w 1202 Liber Abaci gdzie opisał system pozycyjny liczb i wyłożył podstawy arytmetyki. W 1220 wydał Practica geometriae będące połączeniem algebry i geometrii. WRÓĆ DO MENU

31. Leonhard Euler DALEJ

32. Informacje Leonhard Euler (ur. 15 kwietnia 1707 w Bazylei, zm. 1 września 1783 w Petersburgu) – szwajcarski matematyk i fizyk; był pionierem w wielu obszarach obu tych nauk. Większą część życia spędził w Rosji i Prusach. Żaden inny matematyk w historii nie opublikował tylu prac z dziedziny matematyki, co Euler. Dokonał licznych odkryć w tak różnych gałęziach matematyki jak rachunek różniczkowy i całkowy i teoria grafów. Wniósł duży wkład do terminologii i notacji matematycznej obowiązujących do dzisiaj, szczególnie w dziedzinie analizy matematycznej. Dla przykładu: jako pierwszy w historii użył pojęcia i oznaczenia funkcji. Znany jest z prac w dziedzinach mechaniki, optyki i astronomii. WRÓĆ DO MENU

33. Koniec Dziękuję za obejrzenie mojej pracy pt. „Słynni matematycy”