IŞIK YOKSA RENK YOKTUR!

1. IŞIK YOKSA RENK YOKTUR! • Cisimler üzerlerine düşen ışığı yansıttıkları zaman onları görür ve rengini söyleriz. Eğer ışık yoksa renk de yoktur

2. RENK NEDİR? Bir cisimden yansıyan ışınlar gözümüzün retina tabakasındaki koni hücrelerini uyarır. Bu uyarı renk olarak algılanır. Renk farkları yansıyan ışığın farkından dolayı oluşur.

3. RENK Bu sunuda size rengin ne olduğunu ve nasıl ölçüldüğünü anlatacağız. Bu kavram anlaşıldıktan sonra ikinci sunumuz olan “Diş Rengi, Alınması ve Laboratuvara Aktarılması” sunumuza geçilmesi konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.

4. İnsanlar bazı dalga boylarını renk olarak algılarlar Görünür ışık bir cam prizmadan geçirilirse kırılır ve farklı dalga boylarında ayrılır. Gözümüz bu farklı dalga boylarını farklı renkler olarak algılar. Gökkuşağı da ışığın yağmur damlaları tarafından kırılması ile oluşur. Radyo dalgaları Radar İnfrared Görünür ışık Ultraviole X-ışınları Gama ışınları Kozmik ışınlar

5. Cisimler üzerlerine düşen ışığın içindeki dalga boylarının bir kısmını emerken bir kısmını yansıtırlar. Renk olgusu yansıtılan dalga boyuna göre ortaya çıkar Örneğin elma 600-700 nm dalga boyundaki ışığı yansıttığı için kırmızı, limon 500-550 nm dalga boyundaki ışığı yansıttığı için sarı olarak algılanır. Elma Limon

6. ANCAK BİR DİZİ OLAY RENGİN FARKLI ALGILANMASINA YOL AÇAR! Bunlar: • Gözlemci farkları, • Işık kaynağı farkları, • Cismin büyüklüğündeki farklar, • Arka fon farklılığı, • Yönsel farklılıklardır.

7. ŞARAP KIRMIZISI BAYRAK KIRMIZISI BENCE KIRMIZI... PARLAK KIRMIZI ATEŞ KIRMIZISI Gözlemcinin görme yetisi, yaşa bağlı değişmeler gibi etkenler rengin farklı tanımlanmasına yolaçar. GÖZLEMCİ FARKI

8. Rengi farklı ışık kaynaklarında farklı algılarız.. IŞIK KAYNAĞI FARKI

9. Büyük cisimlerin rengini daha parlak algılarız Örneğin küçük bir parçasını görerek seçtiğimiz bir duvar kağıdının duvara yapıştırıldığı zaman daha parlak ve açık renkli olduğunu görürüz. BÜYÜKLÜK FARKI

10. Arka fon açıksa cisim daha mat ve koyu renkli, koyuysa parlak ve açık renkli algılanır.. ARKA FON FARKI

11. Rengi tanımlayabilmek için tüm bu şartları sabit tutmamız gerekir

12. Rengini ölçebilecek bir şey yok mu?

13. Rengi ölçebilmek için 3 adet parametremiz vardır: • Hue • Value • Chroma

14. Renk bu 3 parametrenin bileşimidir.. • Hue: Rengin adıdır. Kırmızı,sarı,yeşil,mavi.. • Value: Rengin parlaklığıdır. Örneğin limon ve greyfurtun ikisi de sarıdır ama limon daha parlak görünür. • Chroma: Rengin canlılığı yada yoğunluğu. Örneğin limon armuttan daha sarıdır yani daha yoğun bir rengi vardır.

15. Renk parametreleri birlikte gösterilirse Munsell diagramı

16. Renk Tanımlamanın Tarihçesi Rengin parametreleri ilk defa Amerikalı bir sanatçı Munsell tarafından tanımlanmıştır. Daha sonra kurulan bir uluslararası organizasyon (CIE) XYZ ve L*a*b diye adlandırılan renk tanımlamasını yapmışlardır. Dünyada artık renk bilgisi iletişiminde bu sistemler kullanılmaktadır. Rengin tanımlanmasında colorimetre ve spektrometre adlı cihazlardan yararlanılmaktadır.

17. Colorimetre Colorimetre ile eşitlenmiş şartlarda parametreler ölçülür 001 X 21.21 Y 13.37 Z 9.32 001 L 21.21 A+13.3 b+ 9.32

18. L*a*b* renk alanı Bugün en çok kullanılan renk sistemi L*a*b* sistemidir. Sarı Value +b* Örneğin elmanın rengi ölçüldüğü zaman parametreleri belirlenir Hue +a* Kırmızı Yeşil • L 43.31 • A+47.63 b+14.12 Mavi

19. Renk Uzayı: Renkler ayrı ayrı değil, akışkandır. Bu bileşimden renk uzayı ortaya çıkar BEYAZ SARI YEŞİL KIRMIZI YEŞİL SİYAH

20. Calorimetre ile renk farkları da ölçülebilir E 5.16 L +4.03 a –3.05 b +1.04 İki rengin arasındaki fark ölçülebilir. Bu fark bir formül ile hesaplanır E 5.16 L +4.03 a –2.595 b +1.92 Renk Farkı: E= ( L*)2+( a*)2+( b*)2

21. Renk ölçümünde daha gelişmiş bir araç ise SPECTROPHOTOMETRE’dir Colorimetrede 3 adet renk sensorü ile ölçüm yapılırken spectrophotometrede spektral sensor ile çok sayıda ölçüm yapılarak veriler bir mikrokomputere aktarılır.

22. Spectrophotometre ile hem L*a*b değerleri hem de spektral dağılım eğrisi elde edilir E 5.16 L +4.03 a –3.05 b +1.04 Yansıma Yüzdesi • 500 600 700 • Dalga boyu

23. Cisimler üzerlerine düşen ışığın içindeki dalga boylarının bir kısmını emerken bir kısmını yansıtırlar. Renk olgusu yansıtılan dalga boyuna göre ortaya çıkar Elma Limon

24. Spektral dağılım eğrileri hangi dalga boyunun ne miktarda yansıtıldığını gösterir. Aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi kırmızı diye algıladığımız elma her dalga boyunu ama özellikle kırmızı olarak algılanan 600-700 nm dalga boyunu en çok yansıtır. elma limon

25. Farklı ışık kaynaklarının spektral dağılımı farklıdır

26. Floresan lambaların spektral dağılımı çok karmaşıktır.

27. Gün ışığında gözlenen elma akkor lamba altında gözlenen elmaya göre daha az kırmızı görünür. X Elma = X = Elma Işığın spektral dağılımı Cismin spektral dağılımı Algılanan spektral dağılım X =

28. Metamerism: İki cismin belli bir ışık kaynağı altında renkleri aynı iken farklı bir ışık kaynağı altında farklı renkte görünmesidir. Çantalarımız şimdi farklı renk Çantalarımız aynı renk

29. Metamerism colorimetre ile anlaşılamaz. Spectrophotometre ile anlaşılır. Çantaların spektral dağılımları Çanta B Çanta A L*=50.93 A*=4.54 B*=-5.12 L*=50.93 A*=4.54 B*=-5.12 E*ab=0 Çanta A Çanta B E*ab=8.7 L*=50.94 A*=3.42 B*=-5.60 L*=53.95 A*=10.80 B*=-2.00

30. Spektral dağılım eğrisi En belirgin dalga boyu Enerji Chroma= En belirgin dalga boyu-En düşük dalga boyu Value= Çizginin altındaki alan En düşük dalga boyu Dalga boyu 400 nm 700 nm Hue Mor Kırmızı