RENK KAVRAMI ve RENK MODELLERİ

1. RENK KAVRAMIve RENK MODELLERİ

2. RENK İnsan tarafından renklerin algılanması, ışığa, ışığın cisimler tarafından yansıtılışına ve öznenin göz yardımıyla beyne iletilmesi sayesinde gerçekleşir. Işık, aydınlattığı nesnenin algılanmasını sağlayan araç olarak da tanımlanır. Biz bir nesneyi ancak gözlerimiz nesnenin yansıttığı ışık tarafından uyarıldığı zaman görür ve bunu bir renk olarak algılarız.

3. RENK Beyaz ışığın bir prizmadan geçtiği esnada, ışık kırılır ve gökkuşağının yedi rengine ayrılır. Bu ışık bir cisimle karşılaştığında, bir bölümü cismin üstüne yansır. Bizim nesnenin rengi olarak algıladığımız şey de işte bu yansımadır.

4. Direkt renk ve yansıyan renk • İnsanlar iki çeşit rengi algılayabilirler. Işık yayan bir cismin rengi “direkt renk” ve aydınlatılmış bir cismin rengi “yansıyan renk” olarak adlandırılır. • Işık yayan bir cisim, güneş gibi doğal veya bilgisayar ekranı, ampulden oluşturulan yapay olabilir. • Yansıyan renk, aydınlatılmış bir cismin rengidir. Bu renk cismin yüzeyinden ve yüzeyinin iç kısmından yansıyan ışığın bir birleşimidir.

5. RGB renk modeli • Doğadaki tüm renkler yalnızca bu üç dalga boyunun farklı yoğunluklarda kullanılmasıyla elde edilebilir. Üçünün %100 oranında karışımından beyaz ışık elde edilir. Her bir eleman %0 oranına indirgendiğinde ise ışıksızlık, karanlık yani siyah elde edilecektir. • Üç RGB renginin farklı şekillerde ekleyerek değişik renkler elde etme sanatına birleşme karışımı denir. Bu teknik bilgisayar ekranında renk oluşturmak için kullanılır.

6. RGB renk modeli RGB modeli (kırmızı, yeşil, mavi) bilgisayar ekranları veya katodik televizyon tüpleri gibi, doğrudan emilimle çalışan tertibatlarda kullanılır. Üç birincil rengi, doğada mevcut her rengi elde edebilmek için karıştırır. Her renk %100 oranında karıştırıldığında beyaz ve %0 oranında karıştırıldığındaysa siyah elde edilir. RGB çok yaygın olarak kullanılmasına rağmen, tertibata çok bağımlıdır. Tertibatın değişmesiyle renk de değişir. Tarayıcı, monitör, yazıcı gibi aygıtlarla beraber kullanıma uygun değildir. Üç birincil ekleme rengini kullandığından dolayı, boya, boya, matbaacılıkta kullanılan pigment için, başka bir birincil renk seti (siyan, sarı, magenta) kullandıklarından, uygun değildir.

7. CMYK renk modeli Baskıda, eğer işte özel renkler yoksa, kullanılan 4 ana renk vardır. Belli açılara ve değerlere sahip tramların oluşturduğu bu renkler, üst üste basılır. Tüm renkler bu renklerin karışımıyla ortaya çıkar. Baskıdaki 4 ana renk, C : Cyan (Mavi), M: Magenta (Kırmızı), Y: Yellow (Sarı) ve K: Black (Siyah) tır. Örnek olarak ; Eğer bir işin içinde yeşil renk varsa, bu, C ve Y'nin tanımlanan teknikle üst üste basılmasından oluşur.

8. Baskı Öncesinde Kullanılacak İmajların Formatı Ne Olmalıdır ? Baskı için hazırlık aşamasında kullanılacak imajların formatları, TIF, JPEG veya EPS olmalıdır. Bu çalışmalar RGB (4 renge ayrılmamış mod) değil CMYK modunda çalışılmış olmalıdır.

9. Renk ve tonalite şemaları • Renkler aralarında görünüşlerine göre ayrılır. Ancak aralarındaki benzerlik ve farkları anlamak için itinalı tanımlayıcıların yardımına ihtiyaç duyarız. Renk şemaları renkler arasındaki ilişkileri tanımlamaya yararlar.  • Bazı renk şemaları, tonaliteye veya renklerin derecesine bağlıdır. Komşu renkler, renk dairesindeki komşu tonalitelerdir. Benzer renklerse birbirlerine yakın bulunan ancak renk dairesinde komşu olmayan renklerdir. Orta renkler, renk dairesinde, aralarında 90 derecelik bir açı bulunan renklerdir. Zıt renkler uyuşmayan ve komplementer renkler ise renk dairesinde birbirlerinin tam karşısında bulunan renklerdir. 

10. Tonalite kontrastı ve komplementer (tamamlayıcı) kontrast Tonalite kontrastıAynı renk etrafındaki renklere bağlı olarak, bize farklı görünür. Örneğin, turuncu, kırmızı bir zemin üzerinde daha sarı gözükürken, sarı bir zeminde daha kırmızı görünecektir. Normal koşullarda biz bir rengi tek başına (izole) görmeyiz. Bir renk yakınındaki renklere göre bizim üzerimizde farklı bir etki bırakır.

11. Tonalite kontrastı ve komplementer (tamamlayıcı) kontrast Komplementer kontrastKomplementer (tamamlayıcı) renkler, boyalar belli oranlarda karıştırıldığında nötr bir renk veren, renk çiftleridir. Bir önceki mantığı kullanarak, nötr bir griyi özel bir zemine koyduğumuzda, bu rengin kendi komplementer rengine doğru kaydığını gözlemleriz. Örneğin, aynı gri ölçeğini mavi bir zemine koyduğumuzda, gri turuncuya yakınlaşacak, turuncu bir zemin üzerindeyse maviye yakınlaşacaktır.

12. Işıklı kontrast ve kromatik kontrast Işıklı kontrastDoğal bir gri önce parlak gri bir zemin, daha sonra siyah bir zemin üzerinde, ilkinde ikincisinden daha açık duracaktır.

13. Renk Üretimi Renk üretim serisi (gamması) Görünen ışık içinde birkaç milyon renk barındırır, ancak bu renklerin her biri bilgisayar veya basım mürekkebi tarafından üretilemez.Üç birincil RGB rengini kullanan bilgisayarlar ve tarayıcılar, renkli yazıcılar ve CMY birincil renklerini kullanan diğer baskı aletlerinin her birinin farklı bir renk serisi vardır.En düşük üretim kapasitesi CMY’nindir. Bir bilgisayar ekranında mükemmel görünen RGB renkleri, CMY’ye çevrildiklerinde çok daha karanlık görünürler. Bunun nedeni ekrandaki görüntünün CMYK’de üretilemeyecek renkler kapsamasındandır. Her tertibatın renk serisi (gamması)(CIE krom yapı şeması) A: İnsan gözünün renk alanıB: Renkli filmin renk alanıC: Bilgisayar ekranının renk alanıD: Baskı renk alanı

14. Baskı renklerinin üretimi Bir fotoğrafın veya bir resmin renklerindeki veya grideki küçük değişimlere sürekli ton denir. Baskıda bu etki, yazıcılarda üç birincil çıkartma renkli mürekkep setine yani çalışılmış renkli mürekkepler de denen, (C) Siyan, (M) magenta ve (Y) sarı) reklerine (S) siyah mürekkep eklenmesiyle taklit edilir.

15. Baskı renklerinin üretimi Çalışılmış renkli mürekkepler yarı saydam olduklarından, yarı boyalı siyan bir nokta üzerine basılan yarı boyalı sarı bir nokta yeşil görünecektir. Yoğun renk bulunan bölgelerde böyle çok nokta vardır, az renkli bölgelerdeyse az nokta vardır. Bu şekilde değişik derecelerde renkler elde edilebilir.

16. Çalışılmış renkler ve spot renkler Dört CMYK mürekkebi, siyan (C), magenta (M), sarı (Y) ve siyah (K), çoğu baskı işleminde doğadaki renkleri üretebilmek için kullanılır. Bu teknik çalışılmış renk baskısı adını alır.Bazı durumlarda, spot renkli baskı (kişileştirilmiş renkler de denen) kullanılır. Spot renkler üretici tarafından özel mürekkeple hazırlanan renklerdir.Spot renkler, kusursuz üretilmesi gereken veya CMYK ile üretilmesi zor olan renkler, firma logoları veya özel efektler için kullanılır. Pantona ve FocolTOne renk sistemleri spot renkleri seçmenin mümkün olduğu örnekleri seçerler. Spot renkler programları tarafından doğrudan ayırt edilebilirler. 

17. Çalışılmış renkler ve renklerin ayrıştırılması Teorik olarak, üç çıkartma rengi siyan (C), sarı(Y) ve magenta (M), %100 oranında karıştırıldığında, elde edilen renk siyah olur. Buna rağmen, Mürekkebin saf olmayışı saf bir siyah elde edilmesine izin vermez. Bu yüzden, basım sektörü ayrıca bir siyah (K) ekleyerek dört renkli bir sistem oluşturur. Sürekli renk geçişleri olan doğal görüntüler elde edebilmek için, renkli bir görüntü, her CMYK rengi için bir levha olmak üzere, dört baskı levhasına ayrılır. Renklerin ayrıştırılması prensibi, RGB ekleme ve CMYK çıkartma renkleri arasındaki tamamlayıcı ilişkiyi kullanır. Örneğin fotoğraf çekerken, bir görüntünün içindeki sarı öğeyi çıkartmak için, objektif mavi bir filtre ile kullanılır. (mavi sarının tamamlayıcı rengidir.)

18. Renk Üretimi Bütün resimler baskı levhaları üzerindeki noktalardan oluşmaktadır ve üst üste geldikleri takdirde, moirè efekti denen bir interferans (birbirine karışma) yaratırlar. Moirè retinaları, levhalar doğru açıda olduklarında veya resmin öznesi, kendisi doğru bir retinaya sahipken de meydana gelebilir(Hareketli bir kumaş veya tuğla bir duvar gibi). Bunu engelleyebilmek için, bütün levhalar hafifçe döndürülür.

19. Kağıt ve renkler Matbaa basımlarında ve renkli basılımlarda değişik türde yazılım destekleyen malzemeler kullanılabilinir normal beyaz kağıt hariçinde, şeffaf asetatlar, patine edilmiş kağıt veya renkli kağıtlar. Beyaz kağıt üzerine yazılım hariçinde, ayarlar, yoğunluk(delikler), veya kağıt rengi sayesinde değişik efektler elde edilebilinir. Fotoğraf kağıdı üzerine yazılım örneği

20. Kağıt ve renkler Ayrıca yüksek kaliteli, pürüzsüz veya beyaz kağıtlar sayesinde fotoğraf kalitesinde yazılımlar elde etmek mümkündür. Kalın kağıt aletlere fazla yük binmesine neden olabilir. İnk jet için olan özel kağıtları lazer yazıcıları için kullanılamaz (yada tersi), aksi takdirde takılmalara,sıkışmalara neden olabilir. Yazıcınızın dökümantasyonu ve kağıt paketlerinde kullanım için gerekli olan bilgiler sunulmaktadır. Normal kağıt üzerine yazılım örneği

21. Bilgisayar yardımıyla düzenlenebilen görüntüler Fotoğraflar ve görüntüler bilgisayar ekranına aktarılmadan evvel, numaralandırma ve örnekleme denen yöntemlerle dijital olarak kodlanırlar (sıfır ve bir rakamları kullanılarak). Dijital bir görüntünün en kücük parçasına piksel (''picture element'' kısaltması) denir. Dijital bir görüntü, piksellerin birleşimidir.Diğer bir bilgisayar ile grafik sistemi vektöryel grafiktir ve rakamsal formüllere dayanır. 

22. Bilgisayar yardımıyla düzenlenebilen görüntüler Ekrana veya yazıcıya gönderilen bir vektöryel görüntü , girilen görüntünün boyutuna göre piksellere dönüştürülürler.

23. Netlik Görüntüyü alan ve gönderen her makine (yazıcı, tarayıcı, ekran) kendine ait bir netliğe sahiptir.Profesyonel yazıcılar ve tarayıcılar diğerlerine oranla daha yüksek bir netlik kapasitesine sahiptirler. Bu netlik dpi (dots per inch = inçe göre nokta) veya ppi (pixel per inch = inçe göre piksel) ile ölçülür. 

24. Netlik Bir bilgisayarın ekran netliği yaklaşık 72 dpi, bir yazıcıda ise bu değer 150 ile 1440 dpi arasında değişir, bir tarayıcının netliği 300 veya daha fazla dpi'dir. PostScript yazıcılarda ve diğer baskı aletleri lpi (lines per inch, yani inçe göre satır- inç yaklaşık 2,5 cm'dır) isimli bir netlik ayarı kullanırlar. Bu ölçü, herbir inçlik alana çizilmiş satır sayısını temel alır. Fotoğraflarda olduğu gibi, yarı boyalı bir görüntünün bölünebilmesi için kullanılan retinaya bağlıdır. Tahrihe göre, bu yarı boyalı satırlar retinaları değişken kalınlıklı düz çizgilerden oluşuyorlardı. 1900’lerin başında retinalar, görüntüyü parçalara ayıran bir çeşit ızgaraya dönüştü, ancak inç (eski parmak) ölçüsü terimleri kaldı. Gazeteler 60 lpi'lik bir netliğe sahipken, dergilerde bu değer 133-175 lpi'ye kadar çıkabilir. Yüksek kaliteli bir baskıda bu ölçü 200 lpi'yi geçebilir.

25. Netlik 20dpi'lik bir netlik 72 dpi'lik netlik 160 dpi'lik netlik

26. Bazı Resim Dosyası Türleri (Formatları) • PSD • BMP • JPG • GIF • PNG • EPS • PCX • TIFF