Czego i jak nauczać - czy już zmiana paradygmatu?

1. Czego i jak nauczać - czy już zmiana paradygmatu? Wiesław Byrski 1)WSZiB, 2)UJK Kielce

2. Agenda • O niedopasowaniu systemów informacyjnych do systemów informatycznych • Co trzeba umieć i co to znaczy • O wiedzy • O wspomaganiu człowieka • Jak działa paradygmat? • Wiedza a AI ‏ • Definicja AI Turinga • Zmiana paradygmatu? • Wnioski

3. O niedopasowaniu systemów informacyjnych do systemów informatycznych • Konflikt informatyki z systemami informacyjnymi (procedurami, obsługą, podsystemami itp.) • W nauczaniu szczególnie ostro widać te objawy przy: • przekazywaniu wiedzy • sprawdzaniu efektów: • trudno a nawet bardzo trudno wymyśleć właściwe pytania • odpowiedź jest pewnym zdaniem, które łatwiej odszukać w niż wymyśleć • zatem odcinamy dostęp do zapisanej wiedzy - ale czy tak się pracuje? • dezorientacji dydaktyki - prawie nic nie wiadomo co jest warte • rozdawanie PC czy sadzanie przed internetem • e-podręcznik i inne • Jedziemy wozem drabiniastym wspomaganym informatyką • Nauczanie przypomina nudną gimnastykę szwedzką

4. Wiedza a AI (konieczność zdefiniowania i kłopot z definicją)‏ • Niezbędne jest posiadanie konstruktywnej definicji • Co to jest rzeczownik?a) część mowy umożliwiająca rozróżnianie przedmiotów, osób, zwierząt, pojęć itp. poprzez nadanie im nazw lub imionb) napis, który należy do zbioru „rzeczownik” • Wiedza jest tym co przekształca informację w nowa informację lub w nową wiedzę, czy nowe preferencje, a preferencje są tym co wskazuje jaką wiedzę użyć

5. wiedza a AI 2(podejście infologiczne)‏ • w := < I, C, D >, gdzie w oznacza wiedzę, I – infor-macja, C – kontekst, D – doświadczenie. Źródłem wiedzy odbiorcy jest informacja, na której odbiór ma wpływ kontekst sytuacyjny oraz posiadane przez odbiorcę doświadczenie. • wiedza jako zbiór zdań, które z informacji I pozwalają wyciągać wnioski V. w := { „jeżeli I (K, U, Q), to V”}, gdzie V oznacza wniosek, jaki doświadczony człowiek U jest gotów sformułować na podstawie informacji I (K) rozpatrywanej w kontekście problemu Q”

6. Definicja AI Turinga • W latach 50 po nieudanych próbach zdefiniowania inteligencji Turing zaproponował swoją „grę w udawanie” • Czyli nie wiemy czym jest inteligencja, ale wiemy jak ma działać • Czyż nie to samo jest z wiedzą? • Komputerowe dowody twierdzeń matematycznych

7. Co trzeba umieć i co to znaczy • W filmie „Człowiek, który wiedział za mało” Bill Murrey tańczy z Kozakami – nie znając ruchów próbuje naśladować sąsiadów, czyli nadążać za otoczeniem i to wystarcza • Czy można w ten sposób: • upiec tort? • naprawić rower? • wykonywać zabiegi medyczne? • sprawić zwierzę na obiad? • wylądować samolotem?

8. Co właściwie trzeba umieć 2 • Dzisiaj można zadać pytanie: co trzeba umieć, a co można ściągnąć w ostatniej chwili? • Czy wystarczy, że POWIEM właściwą odpowiedź, czy też muszę ja ZNAĆ? Ten dylemat rozwiązują wszyscy uczniowie (wszyscy zdający egzaminy). • Tego nie trzeba rozumieć, wystarczy znać, rozumienie samo przyjdzie - twierdził kiedyś Subieta • Właściwie już nie trzeba się uczyć faktów, czy trzeba się uczyć wnioskowania – jeszcze tak? • Historia dziecka wychowanego przez wilki • „Tego jeszcze nie przeczytałam ...”

9. Jak działa paradygmat? • Notatki z wykładów: wbrew tradycji robią je pojedyncze osobniki, a i tak żądają gotowych materiałów: • lenistwo? • zdrowy rozsądek/niezrozumienie zasady: na pewno nie zapiszę więcej niż wykładowca, więc lepiej używać oryginału • ale może efektywność (wysiłek vs pożytki) już nie jest dodatnia? • Była kiedyś zasada uczenia programowania (i programo-wania) "na papierze”:oczywiste - pracowano offline. • Gdy pojawiła się możliwość pracy on line na terminalach dalej stosowano zasadę "najpierw wszystko sprawdź na papierze”, z inną motywacją: komputer dobro rzadkie. (Żeby nie było wątpliwości – sporo trzeba przemyśleć na papierze, ale inaczej niż kiedyś.)‏

10. Paradygmat Kuhna • W czasach nauki instytucjonalnej podstawowym zadaniem naukowców jest doprowadzenie uznanej teorii i faktów do najściślejszej zgodności. W konsekwencji naukowcy mają tendencję do ignorowania odkryć badawczych, które mogą zagrażać istniejącemu paradygmatowi i spowodować rozwój nowego, konkurencyjnego paradygmatu. • Pogląd Ptolemeusza, że Słońce obiega Ziemię był broniony przez stulecia nawet w obliczu obalających go dowodów. Jak zaobserwował Kuhn, w trakcie rozwoju nauki "nowości wprowadzane są z trudem i z towarzyszącym mu, zgodnym z oczekiwaniami, jawnym oporem". I tylko młodzi uczeni, nie tak głęboko indoktrynowani przez uznane teorie mogą dokonać odrzucenia starego paradygmatu.

11. Paradygmat w edukacji • Treść kierunków i programów nauczania muszą pokrywać przestrzeń aktualnej wiedzy i nowoczesnych technologii w wybranej dziedzinie, co pozwoli absolwentom znaleźć miejsce na rynku pracy i w życiu społecznym. • W tym celu potrzebne jest organizowanie odpowiednich procesów administracyjnych, dydaktycznych, naukowo-badawczych, które mocno powiązane między sobą, muszą być ujęte w zintegrowanym systemu zarządzania organizacją edukacyjną • W ramach tego systemu teoretyczne podstawy pedagogiki służą do opracowania systemu nauczania zgodnie ze istniejącymi standardami jakości. • System edukacyjny jest nadrzędnym w odniesieniu do systemu nauczania konkretnej organizacji edukacyjnej. To jest właśnie paradygmat: jasny cel i pewna droga do celu. Ale jak w płynnym otoczeniu określić te cele i drogi?

12. Wspomaganie człowieka • Zawsze sobie pomagaliśmy narzędziami: • tłuki pięściowe • maczugi • noże itd. • Pomagaliśmy sobie również w działalności intelektualnej: • liczydła : umieć liczyć vs znać zasady ()‏ • pismo : korektory ortograficze/gramatyczne • fotografie : notatki • nagrania • komputery • rozszerzona rzeczywistość ante portas!

13. Wspomaganie zdolności 2 • Informatyczne środowisko staje się naszym naturalnym środowiskiem • Na pewno w nim będziemy funkcjonować • Aż do przejęcia wszystkich naszych funkcji, które da się przejąć • Do życia w takim świecie trzeba uczyć • Tylko jak? • Signum temporis: „jeszcze nie przeczytałam”

14. Wnioski • Uczymy dla przyszłości, w której liczy się wiedza, ale również nie ma stałości, czyli (prawie) na pewno będzie-my zajmować się w ciągu życia wieloma dziedzinami, często różniącymi się diametralnie od siebie. A uczymy się według modelu opracowanego w XIX wieku. • Każdy projekt weryfikuje się, czyli kontroluje zgodność przebiegu z założeniami i waliduje, czyli bada sensowność powstającego produktu. • Projekt „edukacja” nie przechodzi walidacji • Różne są kryteria walidacji. Dzisiaj dominuje kryterium maksimum ekonomiczności przy dopuszczalnym minimum funkcjonalności.

15. Wnioski • Teza: Ani nie uczymy dobrze, ani właściwych rzeczy • Wątpliwość: Nie wiemy jak uczyć dobrze, nie wiemy co to są właściwe rzeczy • Pragmatyka: Zawsze jakoś było, więc i tym razem samo się rozwiąże

16. Dziękuję