440 likes | 558 Views
Źródła poznania. Sceptycyzm. Sceptycyzm przeciw dogmatyzmowi, szkole akademickiej (agnostycyzmowi) skeptikos = poszukujący Pirron z Elidy (ok. 365-275 pne). Argumenty sceptyczne przeciw możliwości poznania: przeciw wiarygodności zmysłów argument ze względności postrzeżeń
E N D
Sceptycyzm • Sceptycyzm przeciw • dogmatyzmowi, • szkole akademickiej (agnostycyzmowi) • skeptikos = poszukujący • Pirron z Elidy (ok. 365-275 pne) Źródła poznania
Argumenty sceptyczne przeciw możliwości poznania: przeciw wiarygodności zmysłów argument ze względności postrzeżeń argument ze złudzeń, halucynacji argument ze snu (Kartezjusz) Sceptycyzm www.ciolki2.friko.pl/ Źródła poznania
Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; Źródła poznania
Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; • te przesłanki • albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, Źródła poznania
Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; • te przesłanki • albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, • albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; Źródła poznania
Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; • te przesłanki • albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, • albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; • te inne przesłanki albo nie są udowodnione, • albo są udowodnione na podstawie jeszcze innych przesłanek, itd. Źródła poznania
Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; Źródła poznania
Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; • żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; Źródła poznania
Sceptycyzm • Argument przeciw wiarygodności rozumowania (regres w nieskończoność) • Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; • żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; • żeby wiedzieć, że dowód kryterium jest poprawny, trzeba mieć kryterium, itd. Źródła poznania
Sceptycyzm • Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia. Źródła poznania
Sceptycyzm • Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia. • Argument felicytologiczny: • zawieszenie sądu uwalnia od obawy przed popełnieniem błędu, • przez co zapewnia spokój ducha. Źródła poznania
Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania Ale mamy jakieś poznanie Irracjonalizm Źródła poznania
Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania Ale mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja Irracjonalizm Źródła poznania
Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania Ale mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja intuicja (Bergson) Irracjonalizm Źródła poznania
Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego Irracjonalizm/racjonalizm http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html Źródła poznania
Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Irracjonalizm/racjonalizm http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html Źródła poznania
Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Racjonalizm zakłada egalitaryzm poznawczy Irracjonalizm/racjonalizm http://astro.eco.pl/irracjonalizm.html Źródła poznania
Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. • Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny: • Odrzucić wszystko, w co można wątpić. • Zmysły mogą mnie łudzić. • Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. • Cogito ergo sum. René Descartes 1596-1650) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania
Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). Źródła poznania
Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Źródła poznania
Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. Źródła poznania
Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. Źródła poznania
Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. • Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. Źródła poznania
Dowód ontologiczny Kartezjusza • Jestem rzeczą myślącą (duszą). • Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. • Mam ideę doskonałości. • Nie mogę być jej autorem. • Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. • Bóg istnieje. Źródła poznania
Błąd kategorialny • Nie mogę być autorem idei doskonałości, bo nic doskonałego nie może pochodzić od czegoś mniej doskonałego. • Ukryte założenie: idea doskonałości jest doskonała • Przesunięcie kategorialne Źródła poznania
I dalej… • Bóg jest dobry, zatem nie może mnie łudzić. • Błędy poznawcze są skutkiem mojej niedoskonałości • Świat istnieje. Istnieją dusze i ciała. Źródła poznania
Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Źródła poznania
Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone • Natywizm Platona: teoria anamnezy: • Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. • Zapomina o nich pod wpływem ciała. Źródła poznania
Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone • Natywizm Platona: teoria anamnezy: • Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. • Zapomina o nich pod wpływem ciała. • Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. • Ciało jest więzieniem duszy. Źródła poznania
Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone • Natywizm Platona: teoria anamnezy: • Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. • Zapomina o nich pod wpływem ciała. • Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. • Ciało jest więzieniem duszy. • Natywizm jako forma aprioryzmu: • Jest jakieś poznanie a priori, tj. niezależne od doświadczenia. Źródła poznania
Empiryzm genetyczny • Krytyka teorii idei wrodzonych. • Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. John Locke (1632-1704) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania
Empiryzm genetyczny • Krytyka teorii idei wrodzonych. • Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. • Źródła idei: • zmysły • refleksja John Locke (1632-1704) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania
Empiryzm genetyczny • Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. George Berkeley (1685-1753) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania
Empiryzm genetyczny • Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. • Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. George Berkeley (1685-1753) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania
Empiryzm genetyczny • Skrajny nominalizm. • Esse est percipi. • Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. • Tzw. przedmioty materialne są tylko zespołami idei. • Rzeczy materialne nie mają żadnego substancjalnego podłoża. George Berkeley (1685-1753) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania
Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. Źródła poznania
Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Źródła poznania
Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Źródła poznania
Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. • Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. Źródła poznania
Argument przeciw solipsyzmowi • Nad niektórymi ideami nie mam władzy. • Idee nie działają przyczynowo. • Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. • Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. • Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. • O istnieniu innych umysłów wnioskuję na zasadzie analogii. Źródła poznania