Participatie: samenspel raad & samenleving

1. Participatie: samenspel raad & samenleving ZomerRaad, 22 juli 2014 ProDemos Jasper Loots onderzoek | advies | debat

2. Vragen • Wat betekent burgerparticipatie voor je rol als raadslid? • Hoe maak je afspraken met het college over burgerparticipatie? • Hoeveel ruimte kun je als raad geven aan burgers? • Hoe moet je als raad loslaten? • Wat doe je met verzoeken direct aan jou gesteld? • Moet je inwoners met een probleem helpen of doorverwijzen naar ambtenaar? • Problemen van burgers in de raad brengen? Hoe en wanneer?

4. De staat van de raad • Complexiteit: technocratie-volksambtenaren • Macht van het verlengd lokaal bestuur • De drie D’s & de nationale gelijkheidsfuik • Gemeentelijke uitvoeringskantoren • Geen significante verschillen in bezuinigingspatronen • De macht van ‘de anderen’ • Failliet van het dualisme • Instituut voor restverweking: de samenleving doet het zelf!

7. Coalitieakkoorden: burger aan zet! • Amsterdam is van iedereen • Vertrouwen op Haagse kracht • Utrecht maken we samen • Samen krachtig (Súdwest-Fryslân) • Samen krachtig verder (Heiloo) • Samen werken aan een betrokken gemeente (Leek) • Samen doen! (Haarlem) • Samen verantwoordelijk (Gemert-Bakel) • Veranderen in kracht (Ridderkerk) • Wij(k) voor elkaar (Wijk bij Duurstede) Bron: NRC 10 juli 2014

8. Uit jullie akkoorden …. • ‘nieuwe arrangementen en verhoudingen met bewoners, ondernemers en instellingen’ • ‘ruimte geven aan initiatieven van anderen en deze ondersteunen’ • ‘gemeente vaker niet dan wel de hoofdrol’ • ‘ruimte geven betekent vertrouwen hebben in de kwaliteiten van anderen’ • ‘een beroep doen op eigen kracht van bewoners’ • ‘zelf- en samenredzaamheid’ • ‘gemeente is betrokken partner die luistert’ • ‘bewoners krijgen meer zeggenschap (beheer openbare ruimte, veiligheid en handhaving)’

9. De markt

10. De marktwerking

11. ‘Burgerwerking’: klassieke rollen raad passé • Raad besluit niet - raad beïnvloedt, in een open besluitvormingsproces • Raad vertegenwoordigt niet - raad verbindt • Raad vertelt niet - raad luistert • Raad gaat niet over de gemeenschap - raad staat in de gemeenschap • Raad controleert het college én de corporatie- én de onderwijs- én de zorgbestuurders

12. Raadslid van de toekomst • Plasterk: ‘debatleider en procesarchitect’ • Raad van de toekomst: ‘volksverbinder en volksverleider’ • Beïnvloeden, stimuleren en faciliteren door onder veel meer: • in de schijnwerpers te zetten • samen te brengen • financieel te ondersteunen • los te laten / niets te doen

13. 10 adviezen nieuwe raadslid • Treed op als tolk (vertaal wat er leeft en vertel welke lastige keuzes voorliggen) • Berijd stokpaardjes (maak keuzes, kies één dossier, en agendeer dat met regelmaat) • Durft te kiezen en los te laten (prioriteer, vermijd waan van de dag) • Stimuleer & verbind kracht van de samenleving • Bouw aan themagebonden netwerken • Wees beslisser van de stad (en geen besluitmachine van het college) • Voer functioneringsgesprekken met stad of dorp Te vinden via www.griffiers.nl

17. College plaatst hek op middenstip

18. bestuur organisatie & representatie regisseren faciliteren stimuleren agenderen verbinden burgers corporaties zorg- & onderwijs- bestuurders wijkraden verenigingen participeren

19. Overheidsparticipatie & Bestuursparticipatie • Stadslandbouw • Zorgcoöperaties • Boodschappenbus • Zelfredzaamheid • Overheid die dereguleert, faciliteert, verbindt, sponsort, etc. • Burgerbegroting • Burgervisitaties • (I)DOP’s • Samenspraak: burgers die meedenken & meepraten • Nieuwe balans: deliber-atie & representatie LOSLATEN BETREKKEN

20. Overheidsparticipatie & Bestuursparticipatie • De samenleving is er van. • De samenleving is er van met ondersteuning van de gemeente (bestuur en ambtenaren). • De overheid is er van met betrokkenheid van de samenleving. • De overheid is er van. Samen Slim. Stakeholdersparticipatie anno 20nu. Een andere route van lokale besluitvorming (2013).

21. raad college regisseren faciliteren stimuleren agenderen verbinden participeren partners burgers ambtenaren

22. bestuur organisatie & representatie regisseren faciliteren stimuleren agenderen verbinden burgers corporaties zorg- & onderwijs- bestuurders wijkraden verenigingen participeren

23. Aan de slag • A4 met vragen en toelichting • Zie dia nieuwe speelveld: nieuwe rollen, nieuwe regels, nieuwe werkwijzen • In groepjes van twee of drie • Daarna terugkoppelen • Rol en dilemma’s • Inspiratie: de Brusselse methode

24. Dilemma: maatwerk en diversiteit • Maatwerk en diversiteit = nieuwe norm • Klacht van burger: ‘ik heb ook recht op een scootmobiel!’ • Wat doe je dan als raadslid?

25. Cultuuromslag: beslisboom • Begin elk collegevoorstel met vragen of beslisboom • loslaten ja of nee? • zo niet, welke rol voor de overheid, welke rol voor anderen? • wie is aan zet binnen overheid (raad, college, ambtenaren) • Rollen, taken en werkwijze(n) beschrijven in collegevoorstel • dus afstemming met raad over procesaanpak • raad is procesarchitect en stelt vooral ook democratische kaders • Risico’s en handelswijze benoemen per dossier • ontstaan verschillen • ontstaan discontinuïteiten • precedentwerking • enzovoort

26. Risico’s ofwel dilemma’s • ‘Concurrentie’ of strijd om de burger tussen bestuur, ambtenaren, politieke partijen, …. • Raad als beschimpte scheidsrechter in de ketendemocratie • Representatiereflex en zendreflex • Ik-weet-het-beter-reflex • Voortgaande marginalisering raad • Ontstaan verschillen: ‘rechtsongelijkheid’ • Precedentwerking

27. Brusselse methode Samen Slim. Stakeholdersparticipatie anno 20nu.

28. BM: de stappen • Open call of interest: alle stakeholders welkom • Procesregie: van bestuur naar ambtenaar en van inhoud naar proces • Belangendialoog (geen standpunten, maar argumenten / overtuigingen / informatie) • Van ambtenaar naar veldexpert • Kaderstelling alleen aan de voorkant! • Eerst groenboek (problemen & opgaven) dan pas oplossingen in een witboek

29. Dus … • Niet eerst zelf een probleemanalyse maken en oplossingen formuleren • Niet om de beurt aan tafel bij de wethouder.(maar betrokkenen tegelijk) • Niet de bestuurder leidend maken in het proces • Niet zelf de inhoudelijke kennis inbrengen of interveniëren op inhoud • Niet tussentijds of aan het eind de kaders (laten) herformuleren (door raad of college)