Elazığ İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği

1. Elazığ İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği www.elazigkhb.gov.tr

2. HASTANE TEMİZLİĞİ Kaynak Uzm.Dr.Emine SEVGİCAN

3. Hastane Temizliği Amaç: Hastane ortamından kaynaklanabilecek enfeksiyonları önlemek, hasta, hasta yakını ve hastane çalışanları için sağlıklı bir ortam oluşturmak amacıyla uyulması gereken temizlik kurallarını belirlemek ve uygulanmasını sağlamak.

4. Hastane Temizliği Hasta çevresi hastanın florası ile hızla kontamine olur. Bu alanlar hasta yatarken ve taburcu olduktan sonra mutlaka düzenli olarak temizlenmelidir.

5. Hastane Temizliği Tartışmalı konular • Temizliğin değerlendirilmesi için kullanılan yöntemler standardize edilememiştir ve çevre üzerindeki etkileri tam olarak aydınlatılamamıştır. • Kullanılacak bez ve malzemeler konusundaki tartışmalar hala devam etmektedir. • Estetik kaygılar temizliğin değerlendirilmesini zorlaştırmaktadır • Mikroorganizmalar gözle görülememektedir • Mali boyutu uygulamalara kısıtlama getirmektedir.

6. Hastane Temizliği Zorlu işgalciler • Clostridium difficile • Norovirus • Asinetobakter türleri • Vankomisin dirençli enterokok (VRE) • Metisilin dirençli stafilokoklar (MRSA) Hastane temizliği açısından bu mikroorganizmalar neden bu kadar önemli?

7. Hastane Temizliği Patojenlerin çevresel yüzeylerde yaşama süreleri

8. Hastane Temizliği Hastane yüzeyleri ne kadar temiz? • % 82 - 91 Görsel olarak temiz, • % 30 – 45 Mikrobiyolojik olarak temiz Temiz nasıldır ? Kime göre temizdir ? Nasıl ölçülür ?

9. Hastane Temizliği Hastanelerde Yüzey Temizliği İçin Önerilen Mikrobiyolojik Standartlar • Spesifik mikroorganizma* esas alındığında klinik çevrenin 1 cm2 sinde < 1 kob bulunmalıdır. • * MRSA dahil stafilokoklar, • * C difficile, • * VRE, • * Çoklu ilaca dirençli gram negatif basiller, • * Salmonella spp, • * E coli 0157, Dancer S, J Hosp Infect, 2004

10. Hastane Temizliği Elle sık temas edilen yüzeyler yüksek riskli alanlardır; *Kapı kolları, *Klozet kapakları, *Çöp kutusu kapakları, *Telefon ahizesi, *İnfüzyon pompası düğmeleri, *Klavyeler,…. Biotrace, 2003

11. Hastane Temizliği Elle temas olmayan yer var mı?

12. Hastane Temizliği Ellerimizi yıkıyor muyuz ? • Hastanemizde el hijyenine uyum oranlarımızı biliyor muyuz? • El hijyenine uyumun en düşük olduğu meslek grubunu biliyor muyuz?

13. Hastane Temizliği Daha temiz bir hastane için henüz keşfedilmemiş müthiş temizlik malzemelerine ihtiyacımız yok. Su ve sabuna dokunun yeter !

14. Hastane Temizliği • MRSA hastane temizliğinden daha güçlü değildir,…. MRSA’yı kontrol altına alırsanız diğer tüm mikroorganizmaları da kontrol altına alırsınız” • “Hastane hijyeninin en iyi göstergelerinden biri MRSA’dır” • Wagenvoort J, Eurosurveillance, 2000

15. Hastane Temizliği El hijyeni – Çevre Temizliği • El hijyenine uyum kritik öneme sahip ama başarmak (nedense?!!) zor, • Çevredeki MRSA, VRE ve C difficile kaynaklarını azaltmak sağlık bakımı ile ilişkili enfeksiyonları ve kolonizasyonu azaltır. Boyce J, J Hosp Infect, 2007

16. Hastane Temizliği Çevresel Temizlik • Görsel olarak temiz ancak yeterli mi ? • Uygun dezenfektan, uygun miktarda kullanılıyor mu ? • Yapılan temizlik kontrol ediliyor mu ?

17. Hastane Temizliği Temel İlkeler • Tüy bırakmayan temizlik bezleri tercih edilmelidir,bez ve kova renkleri kullanım alanına göre belirlenmelidir. • Kirli bezle temizliğe devam edilmemeli, sık bez değiştirilmelidir. • Kirlenen bezler sıcak su ve deterjanla yıkanıp kurutulduktan sonra kullanılmalıdır.

18. Hastane Temizliği

19. Hastane Temizliği • Toz alma dışında her tür temizlik işlemi sırasında uygun eldiven giyilmeli, işlem bitiminde eldiven çıkarılıp el hijyeni sağlanmalıdır. • Ellerinde yara, çizik, vb. bulunan temizlik personeli toz alma işlemi sırasında steril olmayan temiz eldiven giymelidir. • Eldivenli ellerle kapı kolu, telefon, masa, vb. yüzeylere temas edilmemelidir. • Tuvalet temizliği için kullanılan eldivenler diğer alanların temizliğinde kesinlikle kullanılmamalıdır.

20. Hastane Temizliği Hastane Temizliğinde Eldiven Kullanımı

21. Hastane Temizliği Mop Seçimi ve Kullanımı

22. Hastane Temizliği • Kuru süpürme ve bakım amaçlı moplama esnasında mop önünde kontrol edilemeyecek kadar fazla kir/materyal birikimi var ise çekçek ve faraş ile alınmalıdır. • Mop, temiz alanda “S” şeklinde, kirli alanda düz hat üzerinde hareket ettirilerek temizlik yapılmalıdır. • Mop ile temizlik yapılarak ilerlenirken temizlenmemiş alan bırakılmamalıdır.

23. Hastane Temizliği • Kirli mop ile temizlik yapılmamalı, kirlenen moplar sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanıp kurutularak saklanmalıdır. • Gün sonunda tüm moplar mutlaka sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanıp kurutularak saklanmalıdır. • Saçaklı mop kullanımında zemin ıslak bırakılmamalı, kurulama işlemi yapılmalı ve kirlenme, kayma ve düşmeleri önlemek için uyarı levhaları konulmalıdır.

24. Hastane Temizliği Çift Kovalı-Presli Paspas Arabası Kullanımı • Paspas ilk kez kullanılıyor ise sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanarak havlarından arındırılmalıdır. • Paspaslama için kullanılacak su ılık olmalıdır. • Temiz su için mavi kova, kirli su için kırmızı kova kullanılmalıdır. Mavi kovaya uygun konsantrasyonda (Üretici Firma önerisine uygun olarak), kırmızı kovaya ise bunun yarısı kadar sıvı deterjan konulmalıdır. • Paspas S şeklinde hareket ettirilmeli, zeminden mümkün olduğunca uzaklaştırılmadan temizlik yapılmalıdır.

25. Hastane Temizliği • Kirli paspasla temizlik yapılmamalı, kirlenen paspas önce kırmızı kovada kirinden arındırılmalı, sonra mavi kovada yıkanmalı, sıkma presi kırmızı kova üzerine çevrilerek sıkma işlemi yapılmalıdır. Bu işlemi takiben paspas sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar kullanıma sokulmalıdır. • Gün içinde kullanılan tüm paspaslar, gün sonunda sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar kullanıma sokulmalıdır. • Islak paspasla silinen alanlar kuru mop ile hemen kurulanmalı, paspaslama işlemi sırasında kirlenme, kayma ve düşmeleri önlemek için uyarı levhaları konulmalıdır.

26. Hastane Temizliği Hastane Temizliğinde Risk Sınıflaması ve Farklı Alanların Temizliği • Yüksek riskli alanlar: • Ameliyathane, yoğun bakım üniteleri, hemodiyaliz, enfeksiyon kontrol komitesi tarafından belirlenen özel alanlar (allojeneik / otolog kemik iliği nakli yapılan hastaların odaları, izolasyon odaları, nötropenik hasta odaları, solid organ nakli yapılan hastaların odaları, otopsi salonu, doğumhane vb.)

27. Hastane Temizliği • Orta riskli alanlar: • Laboratuarlar, hasta odaları, mutfak • Düşük riskli alanlar: • Hemşire, doktor odaları, ofisler, kafeterya, koridorlar ve depolar

28. Hastane Temizliği *Yüzeylerin vücut sıvı ve salgıları ile kirlenmesi durumunda temizliğe ek olarak dezenfeksiyon sağlanmalı

29. Hastane Temizliği • Kat arabasında gerekli tüm temizlik malzemelerinin bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir (kuru temizlik mopları ve dispanser’leri, sıvı deterjan, ovma amaçlı temizlik maddesi, yeterli miktarda temiz sarı, kırmızı ve mavi temizlik bezleri, tuvalet fırçası, çekçek, faraş, kova, eldiven vb.). • Eksik malzeme varsa temizliğe başlamadan önce tamamlanmalıdır. • Odadaki (banyo/tuvalet dahil) çöp kovalarının içinde bulunan çöp poşetleri oda dışına çıkarılarak ağzı bağlandıktan sonra servise ait büyük çöp bidonuna taşınmalıdır.

30. Hastane Temizliği • Çöp kovası kirlenmiş ise yıkanarak temizlenmeli ve kurulanmalıdır. • Oda temizliği toz kalkmayacak şekilde yapılmalıdır. • Temizlik her zaman temiz alandan kirli alana doğru yapılmalıdır.

31. Hastane Temizliği • Oda zemini çekçek ve faraş ile kaba kirlerden arındırılmalı, kesinlikle fırça veya süpürge kullanılmamalıdır. • Odadaki tüm yüzeylerin (pencere önleri, radyatörler, yemek masası, etajer, vb.) tozu alınmalıdır. • Oda zemini temiz alandan başlayarak yatak altları dahil olacak şekilde kapıya doğru paspaslanmalı ve hemen kuru mop ile kurulanmalıdır.

32. Hastane Temizliği • Kan ve vücut sıvıları ile kirlenme olmadığı sürece temizlik su ve sıvı deterjanla yapılmalıdır. • Kapı kolları sıvı deterjanla yıkanmış bez ile silinmeli ve kurulanmalıdır. • Banyo ve tuvaletlerin temizliği en sona bırakılır. • Kirli mop kat arabasındaki kirli bölümüne konulur ve temiz bir mopla banyo/tuvalet zeminindeki atıklar uzaklaştırılır.

33. Hastane Temizliği • Duş ve küvet temizliğinden önce fayanslar, ardından musluk, duş teknesi ve duşa kabin veya duş perdesi sıvı deterjan veya ovma maddesi ile silinmelidir. • Lavabo ve kenarları su ve sıvı deterjan veya ovma maddesi ile temizlenir. • Aynı bez yıkandıktan sonra lavabo arkasındaki duvar silinir. • Lavabo aynası mavi bez kullanılarak cam temizleme maddesi ile silinmelidir.

34. Hastane Temizliği • Silinen tüm yüzeyler önce durulanıp ardından kurulanmalı kesinlikle ıslak bırakılmamalıdır. • Tuvalet temizliği için önce sifon çekilmeli, klozet içerisi sıvı deterjan veya ovma maddesi dökülerek tuvalet fırçası ile fırçalanmalı, klozet çevresi ayrı bir temizlik bezi ile sıvı deterjan veya ovma maddesi kullanılarak silinmelidir. Silme işlemi bitince durulama yapılmalı ve ıslak alanlar kurulanmalıdır.

35. Hastane Temizliği • Yer süzgeci su tutularak kaba kirlerinden arındırılır. • Tüm zemin oda temizliğinde kullanılandan farklı bir paspas ile kapıya doğru silinir ve kurulanır. • Sıvı sabun kaplarının üstüne ekleme yapılmamalıdır. Boşalan sabunluk yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar doldurulmalıdır. • Tuvalet temizliğinde kullanılan bezler (mop, paspas dahil) gün sonunda sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanmadan ve kurutulmadan kesinlikle başka bir alanda kullanılmamalıdır.

36. Hastane Temizliği • Oda/Ofis temizliği tamamlandıktan sonra çekçek ve faraş ile koridorda bulunan kaba kirler uzaklaştırılır, tüm eşyaların (sekreter masası, oturma grubu, duvar bandı, tablolar, vb.) tozu alınır, su ve sıvı deterjan ile zemin paspaslanır ve kurulanır. Koridor temizliğinde hasta odası ve ofislerde kullanılandan farklı paspas ve kuru mop kullanılmalıdır. • Eksitus veya taburcu olan ya da başka bir servise devrolan hastanın ardından günlük temizlik işleminin tüm basamakları uygulanmadan yeni hasta kabul edilmez.

37. Hastane Temizliği • Ameliyathane dışındaki yüksek riskli alanlarda [Yoğun Bakım Üniteleri (YBÜ), hemodiyaliz, izolasyon odaları, nötropenik hasta odaları, vb.] günlük temizliğe ek olarak yerler ve elle sık teması olan tüm yüzeyler (etajer, monitör ve ventilatöryüzeyleri, yemek masası, desk, musluk başı, kapı kolu, yatak kenarları, vb.) dezenfekte edilir. • Temizlik + dezenfeksiyon işlemi sabah saatlerinde bir kez yapılır, her kirlenme olduğunda ve her hasta değişiminde tekrarlanır.

38. Hastane Temizliği • Yüksek riskli alanlar için kullanılan tüm temizlik bezleri (paspas, mop, toz bezi, vb.) alana/odaya özel olmalıdır. • Su ve deterjanla temizlik yapılan alanlarda her üç odada bir temizlik solüsyonu değiştirilmelidir. Yoğun kirlenme meydana gelmişse daha sık solüsyon değişimi yapılmalıdır. • Tüm temizlik bezleri (paspas, mop, toz bezi, vb.) kirlendikçe değiştirilmeli, kirli bezle temizlik işlemine devam edilmemelidir. • Kirlenen temizlik bezleri bekletilmeden çamaşır makinesinde sıcak su (>60C) ile yıkanarak kurutulmalıdır.

39. Hastane Temizliği Hastane Ortamında Bulunan Diğer Yüzeylerin Periyodik Temizliği

40. Hastane Temizliği

41. Hastane Temizliği

42. Hastane Temizliği • Gerekli görülen durumlarda periyot beklenmeden temizlik yapılır. • Yüzeylerde kan ve vücut sıvıları ile kirlenme var ise temizliğe ek olarak dezenfeksiyon yapılır. • Kirli çamaşır arabaları günde en az bir kez temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

43. Hastane Temizliği Ameliyathane Temizliği

44. Hastane Temizliği Günün ilk ameliyatı alınmadan önce kullanılacak olan her odada aşağıda belirtilen şekilde temizlik yapılmalıdır: Tüm aletlerin, eşyaların ve lambaların tüy bırakmayan nemli bezle tozu alınmalıdır. Lambaların reflektör alanlarının tozu alınmalıdır Oda zemini su ve deterjanla yıkanmış paspasla temizlenmeli ve kurulanmalıdır.

45. Hastane Temizliği Ameliyat odasının temizliği, temiz alandan kirli alana doğru yapılmalıdır. Tıbbi atıklar uygun şekilde ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Kirli kompreslerin araları toz kaldırılmadan kontrol edilerek çamaşır sepetine atılmalıdır. Çöp kovalarının torbaları her ameliyattan sonra değiştirilmeli, ağzı bağlanarak ana çöp bidonuna taşınmalıdır.

46. Hastane Temizliği Vaka Aralarında Oda Temizliği • Öncelikle kan ve vücut sıvıları ile kirlenmiş yüzeyler organik materyalden arındırılıp dezenfekte edilmelidir. • Yerde kalan diğer atıklar çek çek ve faraş ile uzaklaştırılmalı, fırça ve süpürge kullanılmamalıdır. • Oda zemini uygun dezenfektan solüsyonla paspaslanmalı ve kurulanmalıdır.

47. Hastane Temizliği Vaka Aralarında Oda Temizliği • Temizlik ve dezenfeksiyon için kullanılan solüsyonlar her ameliyattan sonra değiştirilmelidir. • Son olarak yeni vaka başlamadan önce odada bulunan monitör, anestezi cihazı, hasta masası gibi yüzeyler dezenfekte edilmelidir.

48. Hastane Temizliği Gün Sonunda Temizlik • Her bölümün ameliyatları farklı saatlerde bittiği için gün sonunda her ameliyat odası için aynı şekilde temizlik yapılması gerektiği unutulmamalıdır. • Ameliyat odasındaki tüm taşınabilir aletler tekerlekleri silinerek dışarı çıkarılmalı, lambalar, dolaplar vb. dezenfektan solüsyonla silinmeli ve kurulanmalıdır.

49. Hastane Temizliği • Oda zeminine dezenfektan solüsyonla ıslak vakum uygulanmalıdır. • Oda dışına çıkarılan tüm malzemelerin yüzey ve tekerleri temizlenip dezenfekte edilerek odaya yerleştirilmelidir. • Cerrahi el yıkama lavaboları önce sıvı deterjan veya ovma maddesi ile temizlenmeli, ardından dezenfekte edilmelidir.

50. Hastane Temizliği • Vücut sıvı/salgılarının döküldüğü lavabolar önce sıvı deterjan veya ovma maddesi ile temizlenmeli, ardından dezenfekte edilmelidir. • Ameliyathane koridorlarına dezenfektan solüsyonla ıslak vakum uygulanmalıdır. • Cerrahi Yara Sınıflaması’na göre “Kontamine” veya “Kirli-İnfekte” sınıfına giren ameliyatlardan (gazlı gangren dahil) ve Hepatit B, Hepatit C veya HIV ile infekte hastaların ameliyatlarından sonra ameliyathanede diğer ameliyatlardakinden farklı özel bir temizlik yapılmamalı, ameliyat odası veya ameliyathane kapatılmamalıdır.