Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: Liceum Ogólnokształcące nr 1. im. Noblistów Polskich w Pyrzycach Zespół Szkół w Opalenicy • ID grupy: • 97/30_P_g1, 97/71_P_g1 • Kompetencja: • Wiedza o społeczeństwie i przedsiębiorczość. • Temat projektowy: • Osobowość a rozwój człowieka. • Semestr/rok szkolny: • Rok szkolny 2011/2012 semestr V

3. W psychologii, odczuwany przez jednostkę brak czegoś. Liczba potrzeb człowieka jest nieograniczona, stanowią one źródło aktywności każdej jednostki, która dąży do ich relatywnie szerokiego zaspokojenia. Potrzeba

4. Brak możliwości zaspokojenia potrzeb prowadzi do frustracji. Istotne znaczenie dla zrozumienia motywacji człowieka wywarła teoria potrzeby opracowana przez  A.H. Maslowa. Wg niego najbardziej wymagają zaspokojenia potrzeby fizjologiczne i potrzeby wyższego stopnia, tj. bezpieczeństwa, przynależności i miłości, szacunku. Kolejne miejsca w hierarchii potrzeb zajmują: potrzeba wiedzy oraz potrzeby estetyczne.

5. Piramida Maslowa

6. Osobowość 1) zbiór względnie stałych, charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych;

7. 2) zespół warunków wewnętrznych wpływających na sposób, w jaki człowiek przystosowuje się do otoczenia;

8. 3) zespół psychologicznych mechanizmów: np. tożsamość, mentalność, potrzeby, postawy, inteligencja, uznawane wartości, które powodują, że człowiek jest zdolny do kierowania własnym życiem, a jego zachowania są zorganizowane i względnie stałe.

9. Najnowsze ujęcia dotyczące osobowości akcentują, że wprawdzie cechy biofizyczne człowieka i zewnętrzne oddziaływanie są podstawą osobowości, ale jej nie determinują. Natomiast decydujący wpływ na kształtowanie się osobowości ma aktywność samej jednostki.

10. Teorie osobowości • Teorie pola– traktują organizm jako całość, kładąc nacisk na dążenie jednostki do zaspokojenia podstawowego popędu jakim jest popęd samorealizacji. Przedstawiciele: Kurt Goldstein; • Teorie czynnikowe – przedstawiają osobowość jako zbiór cech lub charakterystycznych sposobów zachowania, odczuwania, reagowania. Przedstawiciele: Joy Paul Guilford, Raymond Cattell, Hans Eysenck; • Teorie uczenia się – podkreślają czynniki sytuacyjne wywołujące określone zachowania oraz warunki wzmacniające owe zachowania. Przedstawiciele: Iwan Pawłow, Burrhus Skinner, Edward Thorndike, John Watson, John Dollard, Neal Miller, Leonard Berkowitz.

11. Teoria uczenia się społecznego – zwraca uwagę na społeczny aspekt kształtowania się osobowości, tj. bodźce i wzmocnienia społeczne. Przedstawiciele: Albert Bandura, Julian Rotte2r. • Teorie humanistyczne – Abraham Maslow, Carl Rogers, Frederick Perls, Kazimierz Dąbrowski; • Teorie systemowe – Milton Erickson, Oscar Ichazo, Virginia Satir, Marian Mazur, (zobacz systemowa teoria osobowości).

12. temperament postawy zainteresowania OSOBOWOŚĆ cechy fizjologiczne potrzeby cechy morfologiczne zdolności Cechy osobowości

13. Asertywność Umiejętność otwartego i bezpośredniego wyrażania swoich myśli, uczuć, przekonań lub pragnień, ale w sposób respektujący uczucia, poglądy i opinie drugiego człowieka (rozmówcy).

14. Asertywność jest ważna w sytuacjach konfliktowych, pozwala osiągnąć kompromis, bez rezygnacji z uznawanych wartości. Przydatna szczególnie w sytuacji, gdy trzeba komuś odmówić. Odmowa staje się wtedy zwięzłym i stanowczym komunikatem, zawierającym słowo “nie” i krótkie wyjaśnienie przyczyn odmowy, ale bez agresji, złości czy usprawiedliwień. Asertywność pomaga oprzeć się naciskom.

15. Kreatywność potencjał twórczy, pomysłowość Słowa kreatywność i kreatywny  odnoszą się zatem do potencjału, do otwierania nowych perspektyw i do stwarzania nowych możliwości.

16. Temperament • 1. Podstawowe, względnie stałe czasowo cechy osobowości, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowania.

17. 2. Zespół dziedziczonych cech osobowości, zdeterminowanych genetycznie i ujawniających się już w pierwszym roku życia człowieka. Tak rozumiany temperament stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości. (Buss i Plomin)

18. Typy temperamentów Hipokratesa-Galena • choleryczny – (chole – żółć) porywczy, niewyrozumiały, energiczny, urodzony przywódca, człowiek czynu • sangwiniczny – (sanquis – krew) wesoły, pogodny, towarzyski, gadatliwy, niezorganizowany, zapominalski • flegmatyczny – (phlegma – śluz) powolny, zrównoważony, dowcipny, pogodny, obserwator • melancholiczny – (melas chole – czarna żółć) perfekcjonista, uczuciowy, wrażliwy, wierny przyjaciel, podatny na depresje

19. Kombinacje właściwości układu nerwowego

20. Inteligencja • Inteligencja to konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków wewnętrznych człowieka, determinujących efektywność działań, wymagających procesów poznawczych. Warunki te kształtują się w wyniku interakcji genotypu, środowiska i własnej aktywności człowieka. (Strelau) • Inteligencja to ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i wykonywania nowych zadań przez wykorzystanie środków myślenia. (Stern)

21. Inteligencja to właściwość psychiczna, która przejawia się we względnie stałej, charakterystycznej dla jednostki efektywności wykonywania zadań (Tiepłow) • Inteligencja to zdolność rozwiązywania problemów (Piaget) • Inteligencja to dostrzeganie zależności (edukacja relacji), relacji i wyciągania wniosków (edukacja korelacji). (Spearman) • Inteligencja to zdolność uczenia się (G. Ferguson)

22. Inteligencja to zdolność do aktywnego przetwarzania informacji, przekształcania ich z jednej formy w inną poprzez operacje logiczne - w tym sensie inteligentne są komputery, a nawet zwykłe kalkulatory. • Inteligencja to zdolność do aktywnego przetwarzania informacji w celu lepszego przystosowywania się do zmiennego środowiska. Tak rozumianej inteligencji nie posiadają komputery (bo nie przetwarzają informacji na własne potrzeby) ale posiadają ją zwierzęta, np. owady. Taką inteligencją wykazywałaby się maszyna, która np. w lesie albo na ulicy potrafiłaby samodzielnie przetrwać i zdobywać źródła energii. • Inteligencja to zdolność do przetwarzania informacji na poziomie abstrakcyjnych idei (np. umiejętność dokonywania obliczeń matematycznych lub gry w szachy). Taką inteligencję również posiadają komputery (sztuczna inteligencja).

23. Inteligencja to zdolność do twórczego, a nie tylko mechanicznego przetwarzania informacji, czyli tworzenia zupełnie nowych pojęć i ich nieoczekiwanych połączeń. Tę umiejętność posiadają a rzadziej wykorzystują tylko niektórzy ludzie. • Inteligencja to zespół zdolności umysłowych umożliwiających jednostce sprawne korzystanie z nabytej wiedzy oraz skuteczne zachowanie się wobec nowych zadań i sytuacji. • Inteligencja to zdolność ogólna do celowego działania, racjonalnego myślenia i skutecznego radzenia sobie z trudnościami. [D. Wechsler] • Inteligencja to umiejętność adaptacji do warunków środowiska, dopasowania środowiska do potrzeb jednostki i wyboru kontekstu najbardziej odpowiedniego dla satysfakcjonującego działania. [Sternberg] • Inteligencja to zdolność przystosowania się do okoliczności, dzięki dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli nad własnymi procesami poznawczymi. [Nęcka, 2004]

24. W latach 80. XX wieku inteligencję sprowadzano do zdolności czysto intelektualnych. Obecnie uważa się, że tak rozumiana inteligencja współdziała ze zdolnościami w sferze emocjonalnej, motywacyjnej, interpersonalnej i współdziałanie różnych zdolności z różnych sfer ludzkiej psychiki pozwala na wykorzystanie potencjału intelektualnego. Dlatego współcześnie termin "inteligencja" stosuje się szerzej

25. Typy inteligencji • inteligencja kognitywna (albo abstrakcyjna) - to hipotetyczna esencja inteligencji i dotyczy systemów naturalnych i sztucznych, sprowadza się do takich sprawności umysłowych, jak umiejętności analizowania i syntezy informacji które da się zawrzeć w formie znaków, oraz wykorzystania posiadanej wiedzy do własnych celów które może też modyfikować. Jak dotychczas, w praktyce, obejmuje ona zdolność kojarzenia faktów, przeprowadzania operacji prostych przekształceń językowych, dokonywania operacji logicznych. Inteligencję tę można programować, rozbudowywać i także mierzyć za pomocą specjalnych testów. • inteligencja werbalna - zdolność formułowania wypowiedzi, szybkiego i adekwatnego znajdowania słów, dobrego rozumienia tekstu wypowiadanego lub pisanego. Bardzo wysoką inteligencją werbalną charakteryzują się na przykład poeci, potrafiący improwizować wiersze.

26. inteligencja emocjonalna- polega przede wszystkim na umiejętności radzenia sobie ze swoimiemocjami, nazywania ich oraz zauważania i wpływania naemocjeinnych. Wiążą się z nią takie umiejętności umysłowe jakempatiaiasertywność. • inteligencja społeczna- pokrewna inteligencji emocjonalnej zdolność przystosowania się i wpływania na środowisko społeczne człowieka. • inteligencja twórcza- czyli zdolność do generowania nowych pojęć lub ich nieoczekiwanych połączeń. Inteligencji twórczej nie da się mierzyć, nie ulega jednak wątpliwości, że ludzie posiadają różny jej poziom.

27. Koncepcje rozwoju człowieka

28. Co różnicuje poszczególne koncepcje? Natura zjawiska, Mechanizm powstawania zmiany rozwojowej.

29. Natura rozwoju psychicznego według Helen Bee – pięć typów teorii • Teorie typu A – stadia rozwoju, zmiana ukierunkowana; • Teorie typu B – stadia rozwoju, zmiana nieukierunkowana; • Teorie typu C – brak stadiów, zmiana ukierunkowana; • Teorie typu D – brak stadiów, zmiana nieukierunkowana; • Teorie typu E – mieszane.

30. Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda Stadia (fazy) rozwoju osobowości: • Faza oralna, • Faza analna, • Faza falliczna, • Faza latencji, • Faza genitalna.

31. Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona Okresy (stadia) życia wg Eriksona: • Niemowlęctwo – od 0 do 1 r.ż. – konflikt: ufność-nieufność, osiągnięcie zaufania do matki lub innego opiekuna, • Wczesne dzieciństwo – od 2 do 3 r.ż. – konflikt: autonomia-wstyd i zwątpienie, osiągnięcie samokontroli i poczucia własnej odrębności,

32. Wiek zabaw – od 4 do 5 r.ż. – konflikt: inicjatywa-poczucie winy, ukształtowanie orientacji na cele i inicjatywność w działaniu, • Wiek szkolny – od 6 do 12 r.ż. – konflikt: pracowitość-poczucie niższości, osiągnięcie poczucia własnych kompetencji, • Adolescencja – od 13 do 18 r.ż. – konflikt: tożsamość-rozproszenie tożsamości, osiągnięcie odpowiedzi na pytanie „kim jestem?” i „kim mogę być?” oraz wierność sobie, • Wczesna dorosłość – od 19 do 25 r.ż. – konflikt: intymność-izolacja, osiągnięcie zdolności do miłości bez utraty poczucia własnej tożsamości

33. Dorosłość – od 26 do 40 r.ż. – konflikt: generatywność-stagnacja, potrzeba opiekowania się młodymi ludźmi i troska o los młodszej generacji, • Dojrzałość – powyżej 41 r.ż. – konflikt: integralność ego-rozpacz, osiągnięcie mądrości życiowej w wyniku pozytywnego bilansu życia.

34. Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta Stadia rozwoju poznawczego: • Inteligencja sensomotoryczna – od 0 do 2 r.ż. – ćwiczenie ruchów i manipulacji podtrzymujących lub powtarzających interesujące dziecko doznania (główne osiągnięcie – stałość przedmiotu),

35. Inteligencja przedoperacyjna – od 2 do 6 r.ż. – celowe eksperymentowanie na przedmiotach, coraz bardziej świadome planowanie działań oparte na reprezentacjach przedmiotów (główne osiągnięcia – czynności symboliczne wraz z mową, zdolność do zachowywania stałości cech takich jak barwa, kształt a także rozumowanie transdukcyjne), • Operacje konkretne – od 6 do 12 r.ż. – coraz bardziej odwracalne manipulacje na reprezentacjach konkretnych przedmiotów, decentracja umożliwiająca uwzględnienie w rozważaniach wielu własności przedmiotu w tym samym czasie (główne osiągnięcia – zdolność do zachowania ilości, np.. Masy, czy objętości, a także rozumowanie sylogistyczne),

36. Operacje formalne – od 12 do 15 r.ż. – w pełni odwracalne operacje umysłowe (główne osiągnięcia – myślenie abstrakcyjne i hipotetyczno-dedukcyjne, rozumowanie logiczne, logika zdań).

37. Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga I Poziom moralności przedkonwencjonalnej • Moralność unikania kary – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia irracjonalnego strachu przed karą. • Moralność własnego interesu – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia nagród i przewidywanych korzyści osobistych. • II Poziom moralności konwencjonalnej • Moralność harmonii interpersonalnej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia przewidywanego braku aprobaty ze strony osób pozostających w bezpośrednich relacjach oraz na podstawie wyobrażeń o „znaczących” i „grzecznych” osobach.

38. Moralność prawa i porządku – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia uznanych autorytetów, obowiązujących norm i pełnionych ról społecznych. • III Poziom moralności pokonwencjonalnej • Moralność umowy społecznej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ogólnych norm, które są uznane i zweryfikowane przez ogół członków społeczeństwa przy uwzględnieniu relatywnej wartości osobistych opinii jednostki.

39. Moralność uniwersalnych zasad etycznych – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ustalonych i uogólnionych przez siebie zasad etycznych.

40. Teoria społecznego uczenia się Alberta Bandury Założenie, że człowiek, a szczególnie dziecko, uczy się za pomocą imitowania zachowań innych. I tak, Bandura wyróżnił trzy rezultaty uczenia się przez imitowanie: • Efekt facylitacji, • Wzmocnienia zastępcze, hamujące lub odhamowujące reakcję, • Uczenie się obserwacyjne.