JAN JACEK SZTAUDYNGER Uniwersytet Łódzki

1. Społeczne aspekty ładu gospodarczego – analiza ekonometrycznaPTE oraz EBEN-PolskaWarszawa, 22 lutego 2007 JAN JACEK SZTAUDYNGER Uniwersytet Łódzki

2. Wzrost gospodarczy- inwestycje, zatrudnienie gdzie: X - produkcja (PKB); L - zatrudnienie; I - inwestycje; I / X - stopa inwestycji; A - łączna produktywność czynników produkcji; β - elastyczność wydajności pracy względem stopy inwestycji; kropki oznaczają stopy wzrostu

3. Wzrost gospodarczy + kapitał społeczny gdzie: X - produkcja (PKB); L - zatrudnienie; I - inwestycje; I / X - stopa inwestycji; KS - miara nierówności dochodów, zaufania, przestępczość, bezrobocie - mierniki ładu społeczno- gospodarczego A - łączna produktywność czynników produkcji; β - elastyczność wydajności pracy względem stopy inwestycji; kropki oznaczają stopy wzrostu

4. Zagadnienia • Zróżnicowanie dochodów --> wzrost (w tym inwestycje) • Zaufanie a wzrost • przestępczość -->wzrost

5. Nierówność dochodów + - - + Wzrost gospodarczy 1. Współzależność nierówności dochodów (płac) i wzrostu gospodarczego • Persson, Tabellini [1994]; Ferreira [1999]; • Morrissey, Mbabazi, Milner [2002].

6. PYTANIA • Pozytywny czy negatywny? • czynieliniowy - z maksimum?

7. Wzrost gospodarczy jako funkcja nierówności dochodów

8. Wzrost gospodarczy jako funkcja nierówności dochodów [J.J Sztaudynger 2003]

9. Wpływ nierówności płac na wzrost gospodarczy (1986-2004) [Kumor, Sztaudynger 2007]

10. Optymalne zróżnicowanie dochodów (płac) wstępne wyniki • Polska 28,8 wspólczynnik Lorenza, 1986-2004 Kumor • UK 27.5 - 29 współczynnik Gini, 1964-2003, Pawlak, kalibrowanie • Szwecja 22 - 26 współczynnik Gini, 1964-2003, Pawlak • USA 46 - 48 j.w.

11. Jak interpretować WLopt W latach 1986-2004 w Polsce średnio WLopt = 28,8% był optymalny dla tempa wzrostu gospodarczego – bo, jak sądzimy, najlepiej odpowiadał społecznemu poczuciu różnic płac uzasadnionych różnicami wysiłku i wkładu (wykształcenia, kwalifikacje) w tworzenie PKB. Czy efektywność (wzrost PKB/L) może wyznaczać sprawiedliwe (optymalne) nierówności płac?

12. Nierówność płac (dochodów) a wzrost - • wstępnie potwierdzona hipoteza o parabolicznym wpływie • znaczne różnice optymalnego zróżnicowania płac (dochodów) • kolejno: Szwecja, Polska i Wielka Brytania, USA • pytanie: czy w takiej sytuacji można stosować • próby przekrojowo - czasowe? • Polska od 1990 roku wzrost nierówności płac • w ostatnich 5 latach spowolnienie wzrostu wydajności pracy o ok. 0,3 p.%, • - spowolnienie oszacowane dla wzrostu PKB ok. 1 p.%. • - nierówności płac działają negatywnie na zatrudnienie

13. Zróżnicowanie dochodów a inwestycje R2=0,51 43 krajów średnia 1960-1985 • WL udział dochodów osobistych bogatszych 40% ludności • PSCHOOL udział dzieci uczęszczających do szkoły podstawowej w 1960 roku Persson i G. Tabellini [1994]

14. Współzależność nierówności dochodów i wzrostu gospodarczego - Inwestycje Nierówności dochodów - + + Wzrost gospodarczy Zróżnicowanie dochodów (kapitał społeczny) a wzrost gospodarczy: Persson Tabellini [1994]

15. Zaufanie a wzrost34 kraje, średnia 1970-1992, Zak Knack [2001] dyskryminacja a zaufanie

16. Współzależność nierówności dochodów, zaufania i wzrostu gospodarczego - Inwestycje Nierówności dochodów - + + - + Zaufanie Wzrost gospodarczy + Zaufanie a wzrost gospodarczy: Zak Knack [2001] Zróżnicowanie dochodów (kapitał społeczny) a wzrost gospodarczy: Persson Tabellini [1994]

17. przestępczość -->wzrost Polska 1967-2001 wzrost stopy przestępczości o 10 pp powodował spowolnienie wzrostu o ok. 2.5% (w danym roku i 4 następnych)

18. Współzależność nierówności dochodów, zaufania i wzrostu gospodarczego - Inwestycje Przestępczość, korupcja - + - - + + Zaufanie Wzrost gospodarczy +

19. Zagadnienia • Zróżnicowanie dochodów --> wzrost (w tym inwestycje) • Zaufanie a wzrost • przestępczość -->wzrost ============================== • zróżnicowanie dochodów --> przestępczość bezrobocie --> przestępczość • Zróżnicowanie dochodów (dyskryminacja) a zaufanie

20. Nie uwzględniamy skutków wieloletnich • dziedziczenie ubóstwa • dziedziczenie bezrobocia • dziedziczenia przestępczości nie uwzględniamy efektów zniszczenia środowiska społecznego

21. Współzależność przestępczości, bezrobocia i wzrostu gospodarczego - Inwestycje Przestępczość - + - - + - Zaufanie / bezrobocie Wzrost gospodarczy -

22. Funkcja zatrudnienia

23. Wpływ stopy inwestycji na tempo spadku zatrudnienia

24. Nieliniowy wpływ nierówności płac na wzrost gospodarczy (1985-2004) = − 76,35 + 0,756 *+ 0,274 *I/PKB-1− 0,092 *WL-12+ 5,29 *WL-1 (-2,49) (4,89) (1,48) (-2,14) (2,25) R 2= 0,820 DW = 1,98 Se = 2,17 gdzie: − stopa wzrostu produktu krajowego brutto (ceny stałe; wyrażona w %), − stopa zatrudnienia na podstawie stosunku pracy (dynamika zmian do roku poprzedniego, wyrażona w %), I/PKB-1 − stopa inwestycji (relacja inwestycji do PKB w cenach bieżących, wyrażona w %), opóźniona o 1 rok, WL-1− współczynnik koncentracji Lorenza (miano w %), opóźniony o 1 rok; w nawiasach podano statystyki t-Studenta.

25. - Nierówność dochodów Inwestycje + - + - - + + Zaufanie Wzrost gospodarczy + Współzależność nierówności dochodów, zaufania i wzrostu gospodarczego Zaufanie a wzrost gospodarczy: Zak Knack [2001] Zróżnicowanie dochodów (kapitał społeczny) a wzrost gospodarczy: Persson Tabellini [1994]