Charakterystyka rynku kapitałowego

1. Charakterystyka rynku kapitałowego Opracowanie Piotr Koziński

2. Rynek finansowy a rynek kapitałowy (1) • Częścią systemu społecznego jest system ekonomiczny, a więc gospodarka jako zbiór zależności, procesów i mechanizmów. Nieodłącznym elementem systemu ekonomicznego jest system finansowy, który pozwala na świadczenie usług umożliwiających krążenie siły nabywczej w gospodarce. • Rynki finansowe to elementy systemu finansowego, miejsca, gdzie dokonuje się transakcji instrumentami finansowymi. To tu spotyka się sprzedający instrumenty finansowe z kupującym, tu następuje konfrontacja podaży z popytem, tu dochodzi do wymiany praw własności. Charakterystyka rynku kapitałowego

3. Rynek finansowy a rynek kapitałowy (2) W zależności od przedmiotu obrotu na danym rynku finansowym wyróżniamy: • Rynek pieniężny – miejsce obrotu instrumentami krótkoterminowymi, przy czym przyjmuje się, że krótki termin to okres od 1 dnia do roku; • Rynek kapitałowy – segment rynku finansowego, na którym dokonuje się operacji instrumentami o terminie zapadalności dłuższym niż rok, czyli jest to rynek średnio- i długoterminowych kapitałów. Charakterystyka rynku kapitałowego

4. rynek finansowy rynek pieniężny rynek kapitałowy rynekniezorganizowany rynekzorganizowany rynek regulowany rynek nieregulowany towarowy rynek* instrumentów finansowych poza- giełdowy ATS (MTF) giełdowy * Trwają prace legislacyjne, które w konsekwencji mogą doprowadzić do likwidacji wyodrębnienia tego segmentu. Struktura rynku finansowego Charakterystyka rynku kapitałowego

5. Funkcje rynku kapitałowego (1) Jednym z podstawowych filarów prężnego gospodarczo państwa jest prawidłowo i efektywnie działający rynek kapitałowy. Jego funkcje to w szczególności: • mobilizacja kapitału – stworzenie atrakcyjnego miejsca lokowania kapitału dla inwestorów, a więc transformacja oszczędności w inwestycje, • alokacja kapitału – zidentyfikowanie potrzeb finansowych, ukierunkowanie przepływów środków kapitałowych do chłonnych inwestycyjnie sektorów gospodarki, które zapewniają najefektowniejsze wykorzystanie funduszy, • wycena kapitału i ryzyka – rynkowa ocena wartości spółki oraz określenie ryzyka towarzyszącego jej działalności. Charakterystyka rynku kapitałowego

6. Funkcje rynku kapitałowego (2) Innymi słowy dobrze funkcjonujący rynek kapitałowy zapewnia: • optymalne lokowanie kapitału przez inwestorów, w tym oszczędności gospodarstw domowych, • niższą cenę kapitału dla przedsiębiorców, • wzrost przejrzystości obrotu gospodarczego. A także zapewnia pośrednio: • większą innowacyjność gospodarki, • większą elastyczność gospodarki w dostosowywaniu się do zmian. Charakterystyka rynku kapitałowego

7. Rynek kapitałowy – podstawowe pojęcia (1) • Akcjonariusz – właściciel akcji. • Bessa (rynek niedźwiedzia) – długotrwała, silna tendencja spadkowa na rynku. • Dom maklerski – podmiot posiadający zezwolenie między innymi na: oferowanie papierów wartościowych, nabywanie i sprzedaż papierów wartościowych na własny lub cudzy rachunek, a także na zarządzanie portfelem papierów wartościowych i doradztwo inwestycyjne dla swoich klientów. • Dywidenda –część zysku netto spółki, przyznana do wypłaty akcjonariuszom. • Emitent – podmiot emitujący (wystawiający) papiery wartościowe we własnym imieniu. Charakterystyka rynku kapitałowego

8. Rynek kapitałowy – podstawowe pojęcia (2) • Hossa (rynek byka) – długotrwała, silna tendencja wzrostowa na rynku, której zwykle towarzyszą wzmożone zakupy akcji. • Indeks giełdowy – wskaźnik kwantyfikujący wzrost lub spadek wartości określonej grupy spółek podobnych do siebie pod względem obszaru działalności, technologii, wielkości lub innych cech. • Kapitalizacja rynkowa – całkowita wartość wszystkich papierów wartościowych lub wybranej grupy papierów wartościowych notowanych na giełdzie, liczona według kursu giełdowego. Charakterystyka rynku kapitałowego

9. Rynek kapitałowy – podstawowe pojęcia (3) • Prospekt emisyjny – dokument zawierający szczegółoweinformacje o sytuacji prawnej i finansowej emitenta oraz o oferowanych papierach wartościowych, związany z ich wprowadzeniem do obrotu na rynku regulowanym lub przeprowadzeniem oferty publicznej. • Spółka giełdowa – spółka publiczna, której akcje chociaż jednej emisji są dopuszczone do obrotu giełdowego. • Spółka publiczna – spółka, której przynajmniej jedna akcja podlega dematerializacji. • System notowań– system zawierania transakcji, w którym wszystkie transakcje giełdowe dla danego papieruwartościowego zawierane są na danej sesji,w danym momencie po tej samej cenie. Charakterystyka rynku kapitałowego

10. Rynek kapitałowy – podstawowe pojęcia (4) • Wartość obrotów – łączna wartość wszystkich transakcji zawartych dla danego papieru wartościowego lub na danym rynku, często liczona podwójnie(kupno i sprzedaż). • Wolumen obrotów – łączna liczba papierów wartościowych, które zmieniły właściciela, liczona dla danego papieru wartościowego lub rynku. • Zarządzanie portfelem papierów wartościowych– licencjonowana usługa świadczona przez dom maklerski lub firmę inwestycyjną, polegająca na podejmowaniu w imieniu klienta decyzji w zakresie inwestowania w papiery wartościowe. Charakterystyka rynku kapitałowego

11. Podstawowe instrumenty finansowe rynku kapitałowego • Akcja – papier wartościowy, dokument świadczący o udziale jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej, uprawniający go do otrzymywania dywidend i uczestnictwa w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy. • Obligacja – papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (płacenia obligatariuszowi określonej sumy pieniędzy – zazwyczaj w określonych przedziałach czasu oraz do wypłacenia pełnej kwoty pożyczki w terminie wykupu). • Prawa pochodne (tzw. derywaty) – instrumenty, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentu bazowego (np. akcji). Charakterystyka rynku kapitałowego

12. Finansowanie działalności poprzez rynek kapitałowy • Pozyskanie kapitału poprzez emisję akcji – akcja jest udziałowym papierem wartościowym, co oznacza, że potwierdza ona udział akcjonariusza w spółce. Innymi słowy, akcja stanowi odpowiednik części kapitału spółki-emitenta i daje prawo do udziału w jej zyskach. Na emitencie nie ciąży obowiązek odkupu akcji, czyli w pewnym sensie jest to pożyczka bezzwrotna. Pociąga to jednak za sobą prawo akcjonariusza do współudziału w kierowaniu spółką. • Pozyskanie kapitału poprzez emisję obligacji – obligacja jest dłużnym papierem wartościowym, co oznacza, że potwierdza zaciągnięcie przez emitenta określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje do jej zwrotu obligatariuszowi w określonym terminie. Emitent nie traci więc kontroli nad spółką, zaciąga jedynie swoisty kredyt, którego kosztem jest koszt emisji oraz odsetki wypłacane obligatariuszom. Charakterystyka rynku kapitałowego

13. Podstawowe zasady funkcjonowania polskiego rynku kapitałowego • Dematerializacja papierów wartościowych: usprawnienie procesu kupna/sprzedaży, mniejsze koszty związane z transakcją (jeżeli papiery wartościowe nie będą podlegać dopuszczeniu do obrotu na rynku regulowanym, albo będą wprowadzone wyłącznie do ATS, to mogą mieć one formę dokumentu, jeżeli emitent lub wprowadzający tak postanowi). • Elektroniczny obrót: przejrzystość rynku, mniejsze możliwości nadużyć, sprawny i bezpieczny obrót, mniejsze koszty. • Równy dostęp do informacji. • Silny nadzór nad rynkiem. Charakterystyka rynku kapitałowego

14. Ramy prawne polskiego rynku kapitałowego (1) Ustawy oraz rozporządzenia wykonawcze do ustaw: • ustawa o obrocie instrumentami finansowymi– definiuje zasady obrotu instrumentami finansowymi, • ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych – reguluje m.in. zasady przeprowadzania ofert publicznych i definiuje obowiązki emitentów, • ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym – określa rolę organu nadzoru. Charakterystyka rynku kapitałowego

15. Ramy prawne polskiego rynku kapitałowego (2) Ustawy oraz rozporządzenia wykonawcze do ustaw: • ustawa o funduszach inwestycyjnych – określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych, • ustawa o giełdach towarowych – reguluje zasady funkcjonowania regulowanego rynku towarowego, • ustawa o obligacjach – określa zasady emisji, zbywania, nabywania obligacji, – reguluje tworzenie, organizację i funkcjonowanie wykupu obligacji. Charakterystyka rynku kapitałowego

16. Ramy prawne polskiego rynku kapitałowego (3) Ustawy oraz rozporządzenia wykonawcze do ustaw: • kodeks spółek handlowych – reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych, • ustawa o rachunkowości – określa zasady rachunkowości spółek. Charakterystyka rynku kapitałowego

17. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) • Miejsce zawierania transakcji papierami wartościowymi. • Na GPW można dokonywać transakcji: akcjami, obligacjami, prawami poboru, prawami do akcji, kontraktami terminowymi, warrantami, opcjami, certyfikatami inwestycyjnymi. • Na GPW wyodrębnione są rynki: podstawowy i równoległy – różnią się wymogami dopuszczeniowymi. • WARSET – system operacyjny GPW wzorowany na systemie działającym m.in. na giełdzie w Paryżu. Charakterystyka rynku kapitałowego

18. GPW – zasady i systemy notowań (1) GPW jest rynkiem kierowanym zleceniami, co oznacza, że o cenie (kursie) papieru wartościowego decydują zlecenia kupna i sprzedaży składane przez inwestorów. Warszawska giełda posługuje się dwoma systemami określania kursów: • system notowań ciągłych – kurs ustalany jest w sposób ciągły, transakcje na danej sesji zawierane są po różnych cenach, Charakterystyka rynku kapitałowego

19. GPW – zasady i systemy notowań (2) • system kursu jednolitego – kurs papieru wartościowego ustalany jest podczas sesji, na podstawie złożonych (przed rozpoczęciem notowań) przez inwestorów zleceń kupna i zleceń sprzedaży (na GPW odbywa się to dwa razy dziennie). Zasady przy ustalaniu kursu jednolitego to: • maksymalizacja obrotu, • minimalizacja różnicy między liczbą papierów możliwych do kupienia a liczbą papierów możliwych do sprzedania po danej cenie, • minimalizacja różnicy między kursem określanym a kursem odniesienia (ostatnim kursem jednolitym danego papieru). Charakterystyka rynku kapitałowego

20. GPW – indeksy • WIG – Warszawski Indeks Giełdowy– obejmuje wszystkie spółki notowane na rynku podstawowym. • WIG20 – obejmuje 20 największych spółek na GPW. • mWIG40 – obejmuje 40 średnichspółek notowanych na rynku podstawowym. • TechWIG– odnosi się do spółek z segmentu tzw. nowych technologii. • sWIG80 – obejmuje 80 małych spółek, jest indeksem ciągłym, jego wartość jest publikowana co minutę. Charakterystyka rynku kapitałowego

21. MTS-CeTO MTS-CeTO – spółka prowadząca rynek regulowany i nieregulowany. • Na rynku regulowanym można dokonywać transakcji: • akcjami, certyfikatami inwestycyjnymi, • obligacjami skarbowymi, korporacyjnymi, • innymi instrumentami, np. hipotecznymi listami zastawnymi. • Na rynku nieregulowanym odbywa się hurtowy obrót obligacjami Skarbu Państwa oraz bonami skarbowymi – podstawowy sektor działalności MTS-CeTO. Charakterystyka rynku kapitałowego

22. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) KDPW jest instytucją prowadzącą i nadzorującą system depozytowo-rozliczeniowy w zakresie obrotu papierami wartościowymi. • KDPW odpowiada m.in. za: • rozliczanie transakcji zawartych na publicznym rynku papierów wartościowych, • wypłatę środków zgromadzonych na rachunkach do określonej wysokości i prowadzenie kont depozytowych, na których zapisywane są papiery wartościowe uczestników systemu depozytowego, • nadzór nad zgodnością wielkości emisji papierów wartościowych znajdujących się w obrocie. Charakterystyka rynku kapitałowego

23. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) • Sprawuje m.in. nadzór nad rynkiem kapitałowym. • Odpowiada m.in. za: • zatwierdzanie prospektów emisyjnych i nadzór nad wypełnianiem przez emitentów obowiązków informacyjnych, • licencjonowanie i nadzór nad domami maklerskimi, • licencjonowanie i nadzór nad funduszami inwestycyjnymi, • podejmowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych i ochronę inwestorów, • przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych, • udzielanie zezwoleń na prowadzenie giełdy towarowej. Charakterystyka rynku kapitałowego