190 likes | 443 Views
BİLGİ ÖZGÜRLÜĞÜ Kuramsal Çerçeve – İlkeler ve Politikalar. Özgür Uçkan – Yasin Beceni. www.ivhp.org.tr. Kuramsal Çerçeve. Neden Bilgi Özgürlüğü ? Hak ve Özgürlükler Temelinde Bir Bakış Hak, yetkili otorite, yükümlülük ve sınırlandırma arasındaki ilişki
E N D
BİLGİ ÖZGÜRLÜĞÜ Kuramsal Çerçeve – İlkeler ve Politikalar Özgür Uçkan – Yasin Beceni www.ivhp.org.tr
Kuramsal Çerçeve • Neden Bilgi Özgürlüğü ? • Hak ve Özgürlükler Temelinde Bir Bakış • Hak, yetkili otorite, yükümlülük ve sınırlandırma arasındaki ilişki • Özgürlük, evrensellik ve kuramsal çerçeve
Geleneksel Yaklaşım • Hak ve Özgürlük kavramlarının birlikte ele alınması (İçerik, tanım, yöntem ve yaklaşım) • Sınırlandırma standartlarının belirlenmesi Fiili durum: Zorunluluk Gerekçe : Kamu düzeni, kamu sağlığı, kamu güvenliği Yöntem : Yasa, Anayasa, Hakkın Özü (objektif ve subjektif)
Yeni Yaklaşım • Bilgi Özgürlüğü; Özgürlük anlayışında bir paradigma dönüşümü • Çerçeveyi çizmek : Gelişim yönünü belirlemek • İçerik belirleme ve sınıflandırma çelişkisi.... Bilginin sınır tanımadan ERİŞİMİ, YAYIMI, KULLANIMI, PAYLAŞIMI, ÜRETİMİ....
Yeni Yaklaşım • Devletlerin Rolü : POZİTİF REGÜLASYON ve FAALİYET • Bilginin belirleyicilik işlevinin artması : Toplumsal, bireysel ve ekonomik ilişkilerin temelinde ve yönlendiciliğinde bilginin rolü ve etkileri • Bilişim - İletişim Teknolojilerinin Rolü • Toplumsal dönüşüm ve zaman ilişkisi • SÜRECİN SONU.... BİLGİ ÖZGÜRLÜĞÜ EVRENSEL BİR ÖZGÜRLÜKTÜR
Bilgi Özgürlüğünün Çerçevesi BİLGİ EDİNME HAKKI YASASI ANAYASA KİŞİSEL MAHREMİYETİ KORUYAN YASALAR BİLGİ ÖZGÜRLÜĞÜ DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜ KORUYAN YASALAR
İnsan Hakları Özelinde Bilgi Özgürlüğü “Her insanın düşüncelerini özgürce açıklama hakkı vardır, bu hak her türlü düşünce ve bilginin sorgulanmasının, erişilmesinin, yayılmasının sözlü, yazılı veya belirlenen değişik usullerde sınır tanımaksızın kişinin seçimine bağlı olarak belirlediği her türlü iletişim aracıyla kullanıldığı bir özgürlüğü içerir.” Birleşmiş Milletler Sivil ve Politik Haklar SözleşmesiMadde 19/2 16 Aralık 1966
Öncelikli Temel Politika Yaklaşımı Kamu yönetiminde şeffaflığın ve katılımın sağlanması, bilgi temelli ekonomiye işlerlik kazandırılması, yargı sürecinin şeffaf ve adaletli bir biçimde işleyebilmesi için, temel insan hak ve özgürlüğü olarak kabul edilen “bilgiye erişim özgürlüğü”, anayasayla ve özel bir bilgi edinme hak ve özgürlüğü yasasıyla hukuki güvence altına alınmalıdır.
Yeni Paradigma BİLGİNİN PAYLAŞIMI İKTİDARIN PAYLAŞIMIDIR
İktidarın Paylaşımına Uzanan Yol:Kamusal Bilgilere Erişim Hakkı Yasası İdeal Olan : Yasa ve Anayasa Temelinde Konumlamakİşlevsel Olan : Yasayla Konumlamak
Kamusal Bilgilere Erişim Hakkı Yasası:Temel İlkeler • Geniş Açıklama • Yayınlama Yükümlülüğü • Açık Devlet İşleyişini Sağlama • Yasanın Kapsamına Sınırlı İstisnalar Getirme • Erişim Süreçlerinin Kolaylaştırılması
Kamusal Bilgilere Erişim Hakkı Yasası:Temel İlkeler • Prensip olarak bilgiye ücretsiz erişim - Makul fiyat • Açık Görüşmeler • Yasanın başka yasalarla işlerliliğinin ve yürürlülük alanının daraltılmaması • Bireylerin yanlış bilgilendirmeye karşı korunması
Yasanın Getirecekleri • Katılımcı, yolsuzluk ilişkilerine kapalı, etkin, sorgulanabilir şeffaf bir kamu yönetimi • Vatandaşların hak arama, bilgiye erişme süreçlerinin kısalması • Vatandaşların karar alma, uygulama ve denetim süreçlerine katılımı • Bilgi tabanlı ekonominin gelişimini sağlayacak itici güç
Yasaya Karşı Direnç • Yasaya işlerlik kazandıracak mekanizmaların oluşturulması için gerekli olan harcamaların kısıtlanarak sürecin yavaş işlenmesinin sağlanması • Kamusal bilgileri kamusal olmayan kuruluşlara aktararak, buralardan erişilen kamusal bilgilerin yasa kapsamından çıkarılmaya çalışılması • Kamusal bilgilere vatandaşların erişimini engelleyecek ölçüde maliyetli bir hale getirilmesi • Bazı kamusal otoritelerin, bilgiye erişimi engeller şekilde bürokratik süreçler getirmesi (İdarenin iç direnci)
Türkiye: Stratejik Yaklaşım Ülkemiz bir an önce uluslararası standartlarda bir Bilgiye Erişim Hakkı Yasasına kavuşturulmalıdır. Bu yolda ilgili tüm tarafların biraraya geldiği ve etkileşim içerisine girdiği bir kanunlaştırma ve politika oluşturma süreci yaratılmalıdır.
Türkiye: Stratejik Yaklaşım Meclis Adalet ve Anayasa Komisyonunda Bekleyen İdari Usul ve Bilgi Edinme Hakkı Kanun tasarısı teklifi, bilgi özgürlüğü kavramının toplumsal, ekonomik ve hukuksal etkilerinin açıklandığı yoğun bilgilendirme çalışmalarıyla eşzamanlı olarak geniş bir katılım temelinde tartışmaya açılmalıdır. Yasanın uygulanmasının denetlenmesinin sivil insiyatif kanalıyla da gerçekleştirilmesi için uygun mekanizmaların yaratılması gerekmektedir.
TEŞEKKÜRLER Özgür UÇKAN ozgur@ivhp.org.tr Yasin BECENİ yasin@ivhp.org.tr