Onderzoeksgeïnformeerd Studiemateriaal

1. Liesbeth Spanjers (Groep T) Ria De Sadeleer (HUB) Hans Pluym (Thomas More) Nele Vandamme (KHLeuven) Danny Robben en Carina Ramaekers (CVO Limlo) Onderzoeksgeïnformeerd Studiemateriaal

2. 1. Tool • 2. Zelf aan de slag • 3. Handleiding voor gebruik en implementatie

3. Tool 1. Onderzoeksgeïnformeerdheid Onderscheid • Informatiegebaseerd : elk bronnengebruik • Onderzoeksgeïnformeerd (evidence-based) : wetenschappelijk verifieerbare bronnen Onafhankelijk van medium (TV, krant, tijdschrift, internet, boek, ... ) Vb. Opiniestuk versus artikel met enquête www.annettelubbers.nl

4. Tool 2. Studiemateriaal • Zelf ontwikkeld schriftelijk studiemateriaal • Externe handboeken en publicaties • Aanvullende presentaties met extra inhoudelijk aanbod

5. Tool 3. Doel van de tool • Graad van onderzoeksgeïnformeerdheid bepalen • Bewustwording, geen waardeoordeel • Gepersonaliseerde, situerende feedback • Gericht op lerarenopleidingen communicatebetterblog.com

6. Tool 4. Vragenlijst Graad van onderzoeksgeïnformeerdheid ahv 5 categorieën: • Gebruik van wetenschappelijke bronnen • Toelichting van onderzoek in de cursus • Verscheidenheid van (onderzoeks-)bronnen • Gebruik van referenties • Gebruik van (vak-)didactisch onderzoek bij cursusopbouw

7. Tool 5. Gebruik

8. Zelf aan de slag www.onderzoeksgeïnformeerd.be

9. Handleiding voor gebruik en implementatie 1. Toelichting AIP-model • Percepties en opvattingen van de docenten en het beleid • De acties die docenten en teams al ondernemen • De acties van het beleid ter ondersteuning

10. Handleiding voor gebruik en implementatie 2. Vragenlijsten • Hoe belangrijk vind je dat cursusmateriaal onderzoeksgeïnformeerd is? (perceptie) • Hoeveel faciliteiten krijg je van het beleid? (acties beleid) • Wat doe je zelf al? (acties docenten) • Voor- en nadelen screeningstool? (perceptie) • Hoe belangrijk vinden je collega’s het thema? (perceptie) • Initiatieven van het team? (acties docenten) • Beoordeling screeningstool door collega’s? (perceptie) • Hoe hoog schat je de graad van OG in? (beleid, perceptie)

11. Handleiding voor gebruik en implementatie 3. Eerste aanbeveling: onderzoeksgeïnformeerdheid op het menu plaatsen én warm houden a) Een duidelijke visie ontwikkelen met aanwijzingen en richtlijnen, samen met het team. b) De screeningstool op transparante wijze inzetten c) Onderzoeksgeïnformeerd leiding geven

12. Handleiding voor gebruik en implementatie a) Een visie met aanwijzingen en richtlijnen ontwikkelen • WHY • Wat betekent onderzoeksgeïnformeerdheid in je opleiding? • Wat is het doel ervan ifv de opleiding en waar wil je dus klemtonen leggen? • HOW • Is éénzelfde graad van onderzoeksgeïnformeerdheid nodig in alle opleidingsonderdelen en in alle opleidingsfasen? • Wat is de minimale graad van onderzoeksgeïnformeerdheid in alle opleidingsonderdelen en in alle opleidingsfasen? • In welke mate is éénduidigheid van belang over de opleidingsonderdelen ivm referentiewijze, ivm wijze waarop onderzoek beschreven wordt in het cursusmateriaal, ivm de wijze waarop het format van cursusmateriaal bepaald wordt door onderzoek, …? • WHAT • de wijze van refereren en het gebruik van bibliografieën • de graad van onderzoeksgeïnformeerdheid in (een keuze) van opleidingsonderdelen en opleidingsfasen

13. Handleiding voor gebruik en implementatie b) De toolop transparante wijze inzetten • Een kader over onderzoeksgeïnformeerdheid in de opleiding (zie hoger) geeft de docent een transparanter beeld over de verwachtingen en dus een rustiger gevoel bij het gebruiken van de screeningstool. • Stimuleer docenten om de screeningstool als vakgroep te gebruiken. • Een eenvoudige (en niet bedreigende) opstap om de screeningstool te gebruiken is de doorlichting van gebruikte handboeken. • Vraag niet naar resultaten maar naar concrete, door de docent geformuleerde, verbetertips. Verzamel de verbetertips van een team, zodat docenten mekaar inspireren. • Plan het gebruik van de screeningstool in een visiebespreking en/of professionaliseringstraject over het thema ‘onderzoek’.

14. Handleiding voor gebruik en implementatie c) Onderzoeksgeïnformeerd leiding geven • Teach as you preach: congruentie • Beslissingen onderbouwen vanuit literatuur en onderzoek • ‘onderzoeksgeïnformeerdheid’ levend houden

15. Handleiding voor gebruik en implementatie 4. Tweede aanbeveling:beleidsondersteunende acties voor individuele docenten • OG bewaken als expliciete taak van de docent b) Professionaliseren van het team c) Docenten en het bibliotheekaanbod

16. Handleiding voor gebruik en implementatie a) Onderzoeksgeïnformeerdheid bewaken als expliciete taak van de docent • Niet enkel bij de aanvang van de loopbaan in een taakinvulling de uitwerking van studiemateriaal opnemen, maar dit op regelmatige basis hernemen (om de twee of drie jaar). • De wijze/mate waarop de docent zich informeert over onderzoek in zijn vakgebied opnemen in functionerings- en evaluatierichtlijnen. • Het delen en uitwisselen van expertise rond onderzoeksresultaten stimuleren door ‘leesgroepen’ te integreren in het takenpakket van de docent. Deze leesgroepen functioneren als een vorm van professionele leergemeenschap. Regelmatige opvolging van hun werk via briefing op vergadering of via functioneringsgesprekken beklemtoont het belang van dit thema in het functioneren van de docent.

17. Handleiding voor gebruik en implementatie b) Professionaliserenvan het team • De verwijzing naar de screeningstool bij de selectie van nieuwe handboeken of bij nieuwe of herwerkte studiematerialen. • Het uitwisselen van verbetertips in het team naar aanleiding van het gebruik van de screeningstool (zie hoger). • Een eenvoudige suggestie is het op regelmatige basis doorgeven van literatuursuggesties aan een team van of aan individuele docenten. Telkens weer vormt dit een aansporing om ook zelf met nieuwe input aan de slag te gaan, maar ook om literatuursuggesties onderling te delen.

18. Handleiding voor gebruik en implementatie c) Docenten en het bib-aanbod • In het begeleidingstraject voor startende docenten expliciet aandacht geven aan de werking en het gebruik van de bibliotheek. • Richtlijnen uitwerken en bekend maken ivm aankoopsuggesties door docenten en abonnering op vakliteratuur. • De nieuw aangekochte literatuur op een eenvoudige wijze ter beschikking stellen voor de docenten (vb. via een Nieuwsbrief). • Gegevens over het aangekochte materiaal en de eventuele lacunes en over de beschikbare digitale bronnen jaarlijks door de bibliotheekmedewerkers laten toelichten voor het docententeam.

19. Handleiding voor gebruik en implementatie 5. Derde aanbeveling: de professionele leergemeenschap • Het aanwezig stellen van bronnen (zie hoger, bibliotheek) en tijd (zie taakinvulling) • Het structureel mogelijk maken en inbedden van overlegmomenten voor ‘leesgroepen’, professionaliseringstrajecten en professionaliseringsinitiatieven (apart of als regelmatig agendapunt in een vast overleg) (zie hoger). • Onderzoeksgeïnformeerdheid als thema in gedeeld leiderschap aanpakken: door het team te ondersteunen via gezamenlijke visie-ontwikkeling, gerichte professionalisering en het creëren van tijd en fysieke en mentale ruimte, kan de verantwoordelijkheid voor onderzoeksgeïnformeerdheid gedeeld worden. Een team dat hierop aangesproken én gewaardeerd wordt, stimuleert elk lid om mee te stappen in het proces. Zo wordt vrijblijvendheid een versterkende en motiverende factor.