1 / 44

De dood van sterren

De dood van sterren. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen pgroot@astro.ru.nl. De Dood van Sterren. Hoe een ster doodgaat hangt af van de massa op de hoofdreeks. M.a.w: al bij het begin kunnen we zeggen hoe een ster zal eindigen. De drie Zusters….

snowy
Download Presentation

De dood van sterren

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. De dood van sterren Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen pgroot@astro.ru.nl

  2. De Dood van Sterren • Hoe een ster doodgaat hangt af van de massa op de hoofdreeks. • M.a.w: al bij het begin kunnen we zeggen hoe een ster zal eindigen.

  3. De drie Zusters… • Als Mzams < 8 Mzon : een witte dwerg • Als 8 Mzon < Mzams < 25 Mzon: een neutronenster • Als Mzams > 25 Mzon: een zwart gat. Witte dwergen, neutronensterren en zwarte gaten noemen we samen: ‘compacte objecten’

  4. Een lichte ster (<8 Mzon) Rode super reus Hoofdreeks Rode Reus 100 R_sun 10 R_sun 1 R_sun Heliumflits log L 1 Mzon 0.1 R_sun 0.01 R_sun log T

  5. Interne structuur H - mantel C/O kern He

  6. AGB fase Nadat He in de kern op is, gaat de ster He en H fuseren in schilverbrandingen en gaat hij de Asymptotische reuzentak op. De kortdurende He schil verbranding fases en de langerdurende H schil verbranding zorgen voor thermische pulsen.

  7. Aan de buitenkant De ster verliest in deze fase heel veel massa in een wind. H - mantel C/O kern He

  8. Aan de buitenkant

  9. Aan de buitenkant De buitenkant koelt sterk af (T<3500 K) en er gaan zich moleculen en stof vormen in de buitenlagen van de ster. Warm stof straalt voornamelijk in het infrarood!

  10. IR waarnemingen post-AGB

  11. Na de AGB fase Uiteindelijk zal de ster zijn hele mantel verliezen in een ‘wind’. H - mantel C/O kern He

  12. Na de AGB fase Als de mantel verwaait is, wordt de hete kern zichtbaar. Het stof wordt door de UV straling weer ontbonden en het gas wordt geioniseerd.

  13. Planetaire nevel

  14. Ring nevel

  15. Zandloper nevel

  16. Jet nevel: Mz 3

  17. Verwaaien van de nevel.

  18. Zware jongens Wat gebeurt er met de zware jongens (M> 8 Mzon)?

  19. Implosie van ijzerkern

  20. Kern vormt proto-neutronen ster

  21. Mantel vliegt er af: supernova

  22. Zo helder als stelsel

  23. Historische supernovae 1572 Tycho SN 1006 1680 Cas A Crab 1054 1604 Kepler

  24. Historische supernovae 1572 Tycho SN 1006 1680 Cas A Crab 1054 1604 Kepler

  25. Historische supernovae 1572 Tycho SN 1006 1680 Cas A Crab 1054 1604 Kepler

  26. Historische supernovae 1572 Tycho SN 1006 1680 Cas A Crab 1054 1604 Kepler

  27. Historische supernovae 1572 Tycho SN 1006 1680 Cas A Crab 1054 1604 Kepler

  28. Binnenste van Crab nevel 1572 Tycho SN 1006 1680 Cas A Crab 1054 1604 Kepler

  29. De pulsar in de Crab nevel 1572 Tycho SN 1006 1680 Cas A Crab 1054 1604 Kepler

  30. Soorten Supernovae • Historische indeling van Supernovae: • Supernovae I : Geen waterstof in het spectrum • Supernovae II: Wel waterstof in het spectrum • Supernovae I behoeven verdere opdeling: • - Supernovae Ia: zie laatste college • - Supernovae Ib,Ic: core collapse

  31. Supernovae II Superreuzen met dikke waterstof mantel

  32. Supernovae Ib, Ic De allerzwaarste sterren met hele sterke wind

  33. Wolf-Rayet sterren Verliezen al hun mantel vóór dat ze ontploffen

  34. Nucleosynthese Elementen zwaarder dan Fe worden voornamelijk in supernovae en AGB sterren gemaakt. Hoe?

  35. r en s proces elementen r proces: rapid, als er veel neutronen aanwezig zijn s proces: slow, als weinig neutronen aanwezig zijn AGB ster: slow proces Supernova: rapid proces

  36. r en s proces elementen Verhouding tussen r en s proces elementen kan geschiedenis van ster of gebied aan de hemel aan- geven. r proces: goud, plutonium, alles zwaarder dan bismut (Th, U, Pu etc.),europium s proces: kobalt, lood, bismut, technetium, yttrium, barium

  37. De supernova lichtcurve De helderheid van een supernova neemt maar langzaam af. Hoe komt dit? Voornamelijk verval van 56Co en 26Al die de restant ‘heet’ houdt.

  38. Grote Magellaense Wolk

  39. SN 1987 A

  40. Voorloper bekend De voorloper van SN 1987 A was bekend: Sanduleak -69o202, een blauwe superreus van 20 Mzon

  41. Bevestiging neutrino verlies Van SN 1987A zijn 20 neutrino’s gedetecteerd in Japan en in de VS. Neutrino’s zijn een paar uur eerder aangekomen dan start van helder worden ontploffende ster

  42. Overblijfsel SN 1987A

  43. Overblijfsel SN 1987A 1995 2002

  44. Restant? • Het restant van een supernova explosie is: • of een neutronenster (zoals de Crab pulsar) • of een zwart gat (zoals waarschijnlijk in SN 1987A • Zie volgende week…

More Related