KREU IV

1. KREU IV Format e shtetit

2. Thelbi, përmbajtja, forma e shtetit • Thelbi është ligji i ekzistencës së dukurisë. Shteti vepron si organizatë politike qeverisjeje e drejtuar nga një grupim shoqëror në një formacion ekonomiko-shoqëror të caktuar. • Përmbajtja është më e larmishme, e ndryshueshme Në formacione të ndryshme ekonomiko-shoqërore ka forca të ndryshme drejtuese, me ndikim më të madh në jetën e vendit. Forma është shfaqja e jashtme e dukurisë. Ndryshe quhet organizimi politik i shoqërisë.

3. Tipi i Shtetit • Bashkësia e tipareve të veçanta që shprehin përmbajtjen politike dhe shoqërore, specifike për çdo shoqëri, sipas marrëdhënieve të prodhimit të atij tipi shteti. Klasifikimi: • Shtet skllavopronar • Shtet feudal • Shtet borgjez (kapitalist) • Shtet socialist

4. …vijim • Kriter tjetër për klasifikimin e tipeve të shteteve mund të jetë zgjedhja ose jo e organeve drejtues të shtetit; ndarja në monarki ose republikë • Ky quhet kriter i gabur pasi lidhet me formën e shtetit

5. Forma e organizimit të shtetit 3 elementë kryesorë: • Forma e qeverisjes (organizimi shtetëror) • Regjimi politik (ka rëndësi të vecantë sot lidhur me respektimin e të drejtave të individit) • Forma e ndërtimit (nga pikëpamja territoriale)

6. Monarkia 1 person në krye të shtetit Ligji i trashëgimisë së pushtetit (ligji salik, ose jo) Në cilësi të përfaqësimit personal Pa përgjegjësi për drejtimin Republika Ka 1 ose disa persona në krye të shtetit Kryetari i shtetit zgjidhet Ka përgjegjësi për veprimet e veta, edhe penale Pushteti kalon nga një drejtues tek një tjetër me zgjedhje Parlamentare ose presidenciale Forma e qeverisjes

7. Aristoteli mbi format e shtetit • Forma: të drejta & të gabuara të shtetit Të drejta: monarkia, aristokracia, politia Të gabuara: tirania, oligarkia, demokracia Kriteri klasifikues numri i atyre që drejtojnë shtetin.

8. Format e ndërtimit të shtetit • Kriteri i klasifikimit është raporti midis organeve shtetërore midis tyre Shtetet: a) unitare b) federale • Midis këtyre formave ekziston edhe konfederata Koncepti i decentralizimit Organi më i lartë kontrollon vetëm ligjshmërinë, jo oportunitetin e aktit të organit më të ulët. Ekzistojnë edhe organe të centralizuara si ushtria, prokuroria, shërbimi sekret.

9. Konfederata vs. Federatës • Konfederata është përbërje shtetesh, jo shtet i përbërë • Sovraniteti u përket shteteve të veçantë • Ka politika të unifikuara në disa drejtime • Disa organe të përbashkëta • Lidhja e konfederatës është e dobët, gjithnjë është lidhje vullneti, jo e imponuar • Vendimet e organeve të përbashkëta duhet të ratifikohen nga çdo shtet i konfederuar • Vendimet merren me unanimitet • Dalja e lirë nga bashkimi (BE-ja)

10. Forma të tjera bashkimi • Bashkimi personal • Bashkimi real • Protektorati • Sistemi i mandateve • Sistemi i kujdestarisë • Komonuelthi britanik

11. Format e pushtetit shtetëror • Me pushtet shtetëror kuptojmë marrjen e vendimeve nga organet shtetërore, urdhërime të ndryshme, ndjekje e zbatimit të akteve të mësipërme, përdorimin e shtrëngimit, zgjidhjen e konflikteve, si dhe ndëshkimin. Pushtetet klasike janë: legjislativi, ekzekutivi, gjyqësori (parimi i ndarjes së pushteteve)

12. Format e pushtetit shtetëror • Legjislativi– shteti funksionon në bazë të normave që ai vetë nxjerr. Ligji është akti normativ më i lartë në një shtet, me përmbajtje të përgjithshme dhe abstrakt, u drejtohet një numri të pacaktuar personash. Organi legjislativ përgjithësisht emërtohet ‘parlament’, ‘asamble’.

13. Format e pushtetit shtetëror 2. Ekzekutivi – konkretizon ligjet me nxjerrjen e akteve nënligjore, më konkrete në përmbajtje. Ka veprimtari materiale në shumë drejtime, praktikisht gjithçka që nuk ushtrojnë pushtetet e tjera.

14. Format e pushtetit shtetëror • Gjyqësori – Zgjidh konfliktet midis palëve ndërgjygjëse dhe jep dënime në bazë të ligjit. Zbaton legjislacionin në fuqi në rast konfliktesh civile, penale, administrative, familjare, tregtare. Prokuroria organ i centralizuar, përfaqëson akuzën dhe shtetin.

15. Format e pushtetit shtetëror Gjyqësori funksionon mbi bazë të disa parimeve shumë të rëndësishme si: • Pavarësia e gjyqtarëve në vendimarrje • Nënshtrimi vetëm ndaj ligjit • E drejta e ankimit të palëve humbëse në shkallë më të larta të gjykimit • Qëndrueshmëria në detyrë e gjyqtarëve (Këshilli i Lartë i Drejtësisë).

16. Parimi i ndarjes së pushteteve Shtetet klasifikohen në: • Parlamentare • Presidenciale • Gjysëm presidenciale

17. Parimi i unitetit të pushteteve Pushtetet ekzistojnë realisht si në rastin e ndarjes së pushteteve, por një prej tyre është dominant, zakonisht legjislativi.