Download
1 / 29
290 likes | 546 Views
Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü. ELEKTRİKTE ARZ GÜVENLİĞİ VE TALEP TARAFI KATILIMI. Halil ALIŞ EÜAŞ Genel Müdürü. 1998 – 2007 Yılları Türkiye Elektrik Sistemi Gerçekleşen Puant ve Enerji Talebi. Talep Tahmini (“Baz” Senaryo). Talep Tahmini (“Baz” Senaryo).
E N D
Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü ELEKTRİKTE ARZ GÜVENLİĞİ VE TALEP TARAFI KATILIMI Halil ALIŞ EÜAŞ Genel Müdürü
1998 – 2007 Yılları Türkiye Elektrik Sistemi Gerçekleşen Puant ve Enerji Talebi
2010 yılı sonunda işletmede olan üretim tesislerinden oluşan mevcut elektrik enerjisi üretim sistemimize ilaveten yapılacak olan Lisans almış projeler ve İnşa halindeki projeler olmak üzere yeni üretim tesislerinin ilave edilmesi ile proje üretim kapasitelerine göre 2018 yılından, güvenilir üretim kapasitelerine göre ise 2014 yılından itibaren öngörülen elektrik enerjisi talebinin karşılanamayacağı hesaplanmıştır.
Kapasite projeksiyon çalışmasında belirtilen kabullerden herhangi birinin farklı gerçekleşmesi bu raporda hesaplanan sonuçları etkileyecektir ve bu durumda talebin karşılanamayan yılları değişebilecektir. • Elektrik sistem işletmeciliğinde ; • Talebin tahmin edildiği gibi gerçekleşmemesi, • Hidrolik santrallara gelen su miktarının tahmin edildiği gibi gelmemesi, • Yakıt arzında ve kalitesinde kısıtlarla karşılaşılabileceği, • Santrallarda uzun süreli arızaların olabileceği, • tesis halindeki ve lisans almış santralların öngörülen tarihlerde işletmeye giremeyeceği dikkate alındığında, güvenilir elektrik enerjisi sistemlerinde birincil kaynak türlerine göre belirli oranlarda güç ve enerji yedeği bulundurulması bir zorunluluktur. Bu nedenle arz ve talep başa baş olmadan önce üretim sisteminin yedekli olarak işletilmesi için yatırım tesislerinin inşaat süreleri de göz önüne alınarak gerekli önlemlerin alınması sağlanmalıdır.
Birincil kaynak dağılımında, ilave yeni kapasite miktarının termik santrallarla yoğunlaşması ile sisteme ilave edilecek kapasite miktarı azalmakta, hidrolik ve rüzgar santrallarının yoğunlaşması ile ise sisteme ilave edilecek kapasite miktarı artmaktadır. Sisteme ilave edilecek yeni kapasite miktarı hususunda bir karar ve politika belirlenirken bu özelliğin dikkate alınması göz ardı edilmemelidir.
Üretim tesislerinin yakıt cinsi ve işletmeye giriş yılı itibariyle yatırım kararlarının yatırımcı tarafından verildiği bir piyasa yapısında özellikle elektrik enerjisi talebinin ortalama %8 gibi önemli bir artış oranı ile artmasının beklendiği bir elektrik sisteminde ülke talebinin güvenilir bir yedekle karşılanması için gerekli üretimin birincil kaynak dağılım politikaları açısından uygunluğunun takip edilmesi arz güvenliği açısından önemli bir husustur. Ayrıca talebin önemli bir artış oranı ile gelişmesinin beklendiği bir piyasada lisans alan, lisans almak için başvuruda bulunan üretim tesislerinin taahhüt ettikleri tarihte gerçekleşmelerini sağlamak için gerekli önlemlerin alınması yine arz güvenliği açısından önemlidir.
Santrallara üretim önceliği ya da imtiyazlı haklar verilirken toplam elektrik enerjisi talebi miktarı ile yıl içinde elektrik tüketim seviyelerini gösteren yük profili göz önünde bulundurulmalıdır. En azından öncelik verilmiş toplam kurulu kapasite miktarının baz yük seviyesinden daha yüksek olmamasına dikkat edilmelidir. Özellikle son yıllarda yaz puantının yıllık puanttan daha hızlı arttığı ve aralarındaki farkın kapanmaya başladığı göz önüne alınırsa, bu durumun sebep ve etkilerinin Talep Tarafı Yönetimi çalışmalarında ihmal edilmemesi gereken temel unsurlardan biri olabileceği unutulmamalıdır.
SONUÇ • YEDEK İHTİYACI • TALEBİN BEKLENDİĞİ GİBİ GERÇEKLEŞMEMESİ • SU GELİRLERİNİN BEKLENDİĞİ GİBİ GERÇEKLEŞMEMESİ • YAKIT ARZI VE KALİTESİNDE KISITLAR • UZUN SÜRELİ SANTRAL ARIZALARI • OTOPRODÜKTÖR VE MOBİL SANTRALLARIN ÇALIŞMA DURUMLARI • YENİ İLAVE KAPASİTESİNDE, ETKB POLİTİKA VE PRENSİPLERİNİN YANSITILDIĞI ÜRETİM PLANLAMA ÇALIŞMASI SONUÇLARI DİKKATE ALINMIŞTIR. • YENİ KAPASİTE İLAVESİNDE TERMİK-HİDROLİK DAĞILIM ÖNEMLİDİR. • TERMİK SANTRALLAR YILDA 6500-7000 SAAT • HİDROELEKTRİK SANTRALLARDA YILLIK 3500-4000 SAAT • RÜZGAR SANTRALLARINDA YILLIK 1500-2000 SAAT TAM KAPASİTE EŞDEĞERİ ÇALIŞMA SÜRELERİ.
SONUÇ • TERMİK-HİDROLİK DAĞILIMA GÖRE İLAVE KAPASİTE MİKTARI DEĞİŞMEKTEDİR • YENİ KAPASİTE İLAVESİ TERMİK OLMASI DURUMUNDA HES VEYA RÜZGARA GÖRE DAHA AZ OLACAKTIR • BU ÇALIŞMA İÇİN BELİRLENEN KABULLERİN GERÇEKLEŞİP GERÇEKLEŞMEMESİ ARZ GÜVENLİĞİNİN YERİNE GETİRİLMESİNİ DOĞRUDAN ETKİLEYECEKTİR. • OTOPRODÜKTÖR SANTRALLARI KENDİ İHTİYAÇLARI VEYA KENDİ MÜŞTERİLERİ İÇİN ÜRETİM YAPTIĞINDAN ÜRETİM MİKTARLARI YILLARA GÖRE DEĞİŞEBİLECEKTİR. ÜRETİMLERİNİN AZALMASI DURUMUNDA ARZ AÇIĞININ ÖNE GELMESİNE NEDEN OLABİLECEKLERDİR. • DOĞAL GAZ YAKITLI MEVCUT SANTRALLARIN ÜRETİM KAPASİTESİ YAKLAŞIK 100 Milyar kWh OLUP DOĞAL GAZ ARZ İMKANLARI ARTIRILMADIĞI (ÖRNEĞİN DOĞAL GAZ DEPOLANMASI) TAKDİRDE ARZ AÇIĞI ÖNE GELEBİLECEKTİR. • DSİ TARAFINDAN YAPIMI DEVAM EDEN HİDROELEKTRİK SANTRALLARIN ÖNGÖRÜLEN TARİHLERDEN SONRA İŞLETMEYE ALINMASI DURUMUNDA ARZ AÇIĞI ÖNE GELEBİLECEKTİR.
SONUÇ • PUANT TALEBİN KARŞILANMASINDA KURULU GÜÇ DİKKATE ALINMAKTADIR. • HİDROELEKTRİK SANTRALLARDA BARAJDAKİ SU SEVİYESİ • TERMİK SANTRALLARIN YAKIT KALİTESİ • DOĞAL GAZ SANTRALLARININ ISO KOŞULLARINA UYGUN ÇALIŞMASI • BAZI OTOPRODÜKTÖR SANTRALLARININ MEVSİMLİK OLARAK ÇALIŞMALARI • KANAL TİPİ HES’LARIN SU GELİRLERİ • SANTRALLARIN ÇIKIŞ GÜÇLERİNİ ETKİLEDİĞİNDEN PUANT TALEBİN GERÇEKLEŞME ZAMANINDA ALINABİLİR GÜÇ DEĞİŞEBİLMEKTEDİR.
Tüketim Tarafının Piyasaya Katılması Nedir? • Piyasa fiyatlarında meydana gelen/gelebilecek değişikliğe tüketim tarafının karşılık/tepki verebilmesidir. • Talep Azaltma (Yük atma), • Yük Kaydırma (Örneğin, Puant’tan Gece’ye), • Kaynak Değiştirme (Alternatif yakıt ve/veya kendi üretimi) • Talebin, piyasa fiyatına tepkisi “elastisite” ile ölçülür.
Tüketim Tarafından Kimler Piyasaya Katılabilir? Potansiyel Tüketim Tarafı Katılımcıları: • Elektriğin yoğun kullanıldığı sanayiler • Ark Ocakları • Kimya Endüstrileri • Toptancılar • Otoprodüktör ve Otoprodüktör Grup Tüketim Tesisleri • Organize Sanayi Bölgeleri • Siteler ve Lojmanlar • Perakendeciler • Belediyeler
D1 – Elastik Olmayan Tüketim D2 – Elastik Tüketim Tüketim Tarafının Piyasaya Katılmasının Yararı YTL/MWh F1 –Elastik Olmayan Marjinal Fiyat F2 - Elastik Marjinal Fiyat
Tüketim Tarafının Piyasaya Katılmasının Yararı • 2002 yılında PJM, ABD piyasasında tüketim tarafı katılımı saatlik fiyatları %12’den fazla düşürmüştür. • Kaliforniya krizi esnasında tüketim tarafının zamanında %5 oranında tüketimini azaltarak piyasaya katılmış olsaydı en yüksek toptan satış fiyatını %50 oranında düşürebilirdi. • Perakende tarafındaki 10%’luk yük azalması 1998/99’da ABD Midwest’te yaşanan aşırı fiyat yükselmesini %60 oranında önleyebilirdi. Kaynak: IEA (Uluslarası Enerji Ajansı)
Piyasadaki arz ve talebin dengelenmesi Yeni Yatırım Teşvikleri Verimlilik Tüketim Tarafının Katılımının Getirdiği Esneklikler Sınır Ticaretinin Getirdiği Esneklikler Sınır Ticaretinin Getirdiği Esneklikler Tüketim Tarafının Piyasaya Katılmasının Yararı
Gün öncesi • Gerçek zaman için fiziksel planlamanınoptimizasyonu • Fiyata bağlı planlama yapılır • optimizasyon tamamlandı • arta kalanlar satılır • yüksek fiyat volatilite • çok yüksek fiyat volatilite • ticari işlem yok Talep Elastisitesi (Esnekliği) Nasıl Sağlanır? Piyasa katılımcısının fiyatlara tepkisi için zamanlama önemlidir Zaman day ahead Saatler öncesi Dakikalar öncesi Gün Öncesi Piyasası talep esnekliğini sağlamak için önemli bir araçtır. Gerçek zaman
Sonuç olarak ... • Arz sıkışması durumunda tüketim tarafının piyasaya katılması piyasa verimliliğini arttıracaktır. • Altyapının daha verimli kullanımı, son tüketici fiyatlarının düşmesi, arz güvenliğinin artması ve daha az kısıtlı piyasalar için tüketim tarafının piyasaya katılımı önemli bir kaynaktır. • Tüketim tarafının eşit ve verimli bir şekilde piyasaya katılması için piyasa tasarımı ve düzenleme politikaları önem arz etmektedir. • Teknik ve teknolojik altıyapının (sayaç, uzaktan okuma vs.) yeterli bir seviyede olması tüketim tarafının piyasaya katılması için ön koşuldur.
