JERZY DUDA GRACZ

1. Polski malarz Polski malarz Polski malarz Malarz Polski Malarz Polski Malarz Polski JERZY DUDA GRACZ „Maluję świat, który odchodzi, umiera, gdzie więcej jest snu, zdarzeń z dzieciństwa. Na moich obrazach nie ma drutów telefonicznych, kabli, anten satelitarnych, samochodów, samolotów - tego wszystkiego, co zaprowadzi człowieka z powrotem na drzewo, jeżeli nadal będzie się tak intensywnie rozwijał pod tym względem.”

2. Jerzy Duda Gracz Malarz Rysownik Publicysta Scenograf Pedagog

3. „Inspiracją dla mnie zawsze była Polska. Od ludzi do pejzażu.” Urodzony 20 marca 1941 w Częstochowie. Jako chłopiec uczęszczał do Państwowego Liceum Technik Plastycznych. W późniejszych czasach studiował na wydziale Grafiki filii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, gdzie w 1968 otrzymał dyplom. Po ukończeniu nauki dostał pracę wykładowcy. W latach 1966-2004 oddawał się malarstwu. „…im bardziej zbliżał się do kresu życia, tym bardziej stawał się zachłanny na malowanie…” (Śląsk, 11/2005)Duda Gracz tworzył również scenografie teatralno - operowe dla Teatru Śląskiego, Teatru Witkacego w Zakopanem i teatrów krakowskich.

4. "Maluję świat umarły, świat niespełnionych marzeń, świat złożony ze strzępów pamięci, obrazów, starych fotografii, rozmów, tęsknoty, lęków, miłości, goryczy, złości i ciepła". Od 1992 do 2001 wykładał w Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie. W późniejszych latach, aż do śmierci, pracował na stanowisku profesora na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Zmarł na atak serca 5 listopada 2004, podczas wieczornej drzemki w trakcie pleneru malarskiego w Łagowie.

5. . Częstochowa . Katowice Jerzy Duda-Gracz niemal całe życie spędził w Katowicach. Tu mieściła się jego pracownia, wykładał na Uniwersytecie Śląskim i Akademii Sztuk Pięknych. Został pochowany na katowickim cmentarzu przy ulicy Sienkiewicza. "Urodziłem się w Częstochowie, mieszkam na Śląsku, maluję wyłącznie w Polsce, bo jestem człowiekiem chorym na Polskę. Czuję się spadkobiercą tradycji i postaw moich Rodziców, Babek i Dziadków. Cząstką polskiej kultury, obyczaju i wiary, będąc też dziedzicem polskich grzechów: głupoty, nieżyczliwości, prywaty, zawiści, obłudy i kompleksów"

6. W swoim dorobku miał ponad 150 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Jego prace „wnikliwego obserwatora” rzeczywistości, znajdują się w wielu muzeach polskich i zagranicznych, m.in. w Muzeum Uffizi we Florencji, w Muzeum Watykańskim, Muzeum Puszkina w Moskwie, w Muzeum Miejskim w Gandawie. „Cały czas maluję swoją obsesję, swoją chorobę. Ta moja cudownie nieuleczalna choroba to jest Polska".

7. NAJWAŻNIEJSZE WYSTAWY W Polsce: • "Kultura Ludowa. Kultura Narodowa", Galeria Zachęta, Warszawa – 1978 • "Polaków Portret Własny", Muzeum Narodowe, Kraków – 1979 • "Malarstwo Polskie XX wieku", Muzeum Narodowe, Kraków – 1984 • "Życie Ludzi – Los Ziemi", Galeria Zachęta, Warszawa – 1986 • "Miasto i Ludzie w sztuce współczesnej", Muzeum Historii m. Kraków – 1999 • "Osobni" Muzeum Śląskie, Katowice – 2000 • "Chopinowi Jerzy Duda Gracz, Teatr Wielki Warszawa - 2005 Za granicą: • "Nowy Ruch Polonaise", Galeria Espace Cardin, Paryż – 1974 • 41 Międzynarodowe Biennale Sztuki, Wenecja – 1984 • 20 i 21 Międzynarodowe Targi Sztuki, Kolonia – 1986, 1987 • Wystawa Światowa "EXPO'92" Sewilla – 1992 • "Sztuka z Polski", Krefeld – 1998

8. „El mole rachamim”, 1965-1992 „Sacrum profanum”, 1965-2004 „Motywy i Portrety Polskie”, 1968-1979 „Dedykacje”, 1971-2004 „Motywy, Tańce, Dialogi polskie”, 1980-1983 „Polska szkoła jazdy”, 1980-1985 „Obrazy Jurajskie”, 1984-1986 „Obrazy Arystokratyczno-Historyczne”, 1985-1991 "Pejzaże polskie” i „Obrazy Prowincjonalno-Gminne”, od 1986 Cykle grafik:„Judaica”, 1965-1968 „Getto”, 1966-1969 „Szpital”, 1969-1970 Największe realizacje:„Przemienienie" – plafon w kościele pw. Przemienienia Pańskiego, Toporów – 1995 „Golgota Jasnogórska", klasztor o.o. Paulinów, Częstochowa – 2000/2001 CYKLE MALARSKIE

9. DZIEŁO ŻYCIA Od 1999 do 2003 roku artysta pracował nad cyklem obrazów będących malarską interpretacją wszystkich dzieł ulubionego kompozytora Fryderyka Chopina. Każdy z utworów posiada swój własny obraz. Wszystkie one, wg słów samego artysty, zostały namalowane po uprzednich głębokich studiach nad życiem i twórczością Chopina. Całość tworzy przedsięwzięcie artystyczne pt. „Chopinowi” składające się z 313 dzieł obrazujących 295 utworów. Oto kilka z nich…

10. Mazurek nr 4 b-moll op.24 Polonez nr 2 c-mol op.40 Pieśń nr 17 „Lecą liście z drzewa” es–moll op. 74.

11. CIEKAWOSTKI Uchwałą Rady Miasta Katowice w 2007r. nazwano jedną z ulic imieniem Jerzego Dudy Gracza. (ulica łącząca al. Roździeńskiego z ul. 1 Maja) „Miasto, które nie chce być graj-dołkiem, musi hołubić twórców znanych na całym świecie, którzy w nim mieszkali i tworzyli” - powiedział radny Katowic, dziennikarz Andrzej Zydorowicz, wnios-kodawca.

12. Płaskorzeźbę upamiętniającą zmarłego wybitnego malarza Jerzego Dudę Gracza odsłonięto w plenerowej Galerii Artystycznej na placu w śródmieściu Katowic. Idea Galerii Artystycznej zrodziła się w 2004 roku, kiedy władze miasta postanowiły na wyremontowanym Placu Grunwaldzkim stworzyć miejsce do upamiętnienia związanych z Katowicami artystów. Co roku wyróżniana jest w ten sposób inna postać. Uroczystość odbywa się we wrześniu, w ramach obchodów nadania Katowicom praw miejskich. • O upamiętnieniu w galerii postaci Dudy-Gracza zdecydowali w plebiscycie mieszkańcy Katowic. Wybierali spośród 19 osób. • Na plenerową galerię składają się odlane w brązie płaskorzeźby, ustawione na dwumetrowych cokołach, obłożonych granitowymi płytami. Na nich umieszczono poświęcone artystom teksty. CIEKAWOSTKI

13. II LO im. M. Konopnickiej w Katowicach CIEKAWOSTKI 1 września 2005r. – odsłonięcie tablicy pamiątkowej

14. Spotkanie Tadeusza Kijonki z przyjaciółką Jerzego, pisarką Martą Fox w Górnośląskim Towarzystwie Literackim, gdzie przechowywany i prezentowany jest „Parnas Śląski” Jerzego Dudy Gracza

15. Dudagraczomania Fragment książki Marty Fox „Święta Rito od Rzeczy Niemożliwych”. Duda Gracz mówił, że jest w nim 95 kilogramów dziecka i on mi to dziecko odda, mogę z niego wykrzesać wszystko, bo się przede mną otworzy i powie, czego nikomu innemu nie powiedział. Chciałam napisać książkę… Zapaliłam się do pomysłu i chciałam zrobić to już, natychmiast wcielać go w życie, ale „już” było niemożliwe, bo Duda Gracz miał w planach Lwów, plener w Łagowie…, zawsze coś. Pocieszał mnie: - Nie bój się, nie umrę ci tak szybko. Kłamał…

16. Na urodziny Marta Fox podarowała mu wiersz: Paciorki szeptam Jerzemu Dudzie Graczowi w hołdzie Mijam twoje pokusy o świcie dziwadła mgły i zmory dzieciństwa mijam zardzewiałe zegary błękitne zmierzchy i o aniołów przydrożnych się ocieram rutynowe ćwiczenia martyrologiczne wyczyniam o godzinę psa się potykam Faluje moja suknia krwista zgarniając pył pył drogi wyboistej osty zgarniając o wzgórze wisielców zahaczając Idę przez muzykę traw porannych w niedzielny wieczór wchodzę w lęki w cienie w ptaki spłoszone w twoje czoło jasne w twój cień złamany w spojrzenie deszczem wymyte Błądzę po zabawach dziecięcych po dniach minionych uczuciach spalonych paciorki szeptam rany solę bzami okładam kaprysy liryczne oswajam ze zdrad się spowiadam Znajduję kartkę zapisaną twoim głosem czułym obraz wyrzeźbiony ręką pewną z gorzkich myśli się rozbieram grymasy w lustrach przeganiam ziarna hoduję i jestem jeszcze jestem

17. W katowickiej Galerii BWA retrospektywa Jerzego Dudy Gracza - 2005 rokWystawa przygotowana przez fundację CANSPERO W katowickim Biurze Wystaw Artystycznych otwarto pierwszą retrospektywną wystawę prac Jerzego Dudy Gracza. Ekspozycja nosiła tytuł "Remanenty". Grafiki, rysunki i obrazy olejne ułożone zostały w cykle tematyczne - Dom, Bestiarium, Zapiski Historyczne, Studium przemijania, Fascynacje, Sacrum-Profanum, Choroba na Polskę. Okładka katalogu przedstawia dłonie artysty. Agata Duda Gracz - córka artysty, a zarazem kurator wystawy - wyjaśniła, że zdaniem jej ojca, malarz to przede wszystkim warsztat, a sztuka to umiejętność tworzenia według reguł. Podkreśliła, że jej ojciec całe życie doskonalił swój warsztat i jego ręce były rękami geniusza. Prace Jerzego Dudy Gracza znajdują się w kolekcjach wielu polskich i zagranicznych muzeów i galerii oraz w zbiorach prywatnych.. „Ostatnia wielka wystawa indywidualna - to życiowy, chyba największy remanent jego życia - wystawa w rocznicę jego śmierci” – pisze Wiesława Konopielska w Śląsku (11/2005).

18. Muzeum Śląskie w Katowicach wystawa 22 lutego - 10 kwietnia 2005 roku. JERZY DUDA GRACZ - PRO MEMORIA KOLEKCJA WROCŁAWSKA Pierwsza w Katowicach pośmiertna wystawa prac Jerzego Dudy Gracza - niedawno zmarłego wielkiego artysty i zasłużonego pedagoga. Ekspozycja prezentowała ponad sto dzieł - głównie obrazy olejne uzupełnione o nieliczne grafiki. Wszystkie pochodziły z prywatnej kolekcji i powstały w latach 1983-2003. Prace obejmują wszystkie etapy twórczości, także ten ostatni, zwany umownie cyklem Chopinowskim, który był reprezentowany kilkoma obrazami. Wystawa to hołd dla Artysty, który pozostawił po sobie olbrzymią spuściznę.

19. Muzeum Historii Katowic WYSTAWA JERZEGO DUDY GRACZA „GĘBY” 21 września - 11 listopada 2007 „…moje obrazy są nieustającym, póki żyję, ciągiem autoportretów, które kształtuje teraźniejszość, […] utożsamiam się w nich z mędrkiem i z głupcem, z grubym i z chudym, z humanistą i z bydlakiem, z perłą i śmieciem, bo jestem tym wszystkim naraz, jak każdy, tyle że usiłuję to, co we mnie zmaterializować jakoś i uzewnętrznić. „

20. Golgota jasnogórska. Jerzy Duda Gracz pomaga nieść krzyż Jezusowi „Ta Golgota zaczęła się malować najpierw w głowie, w sercu ponad 50 lat temu. Kiedy jako dziecko pytałem się sam siebie, co by było, gdyby Pan Jezus przyjechał na Jasną Górę, wszedł na wały i podczas jakiegoś nabożeństwa powiedział, że jest Synem Bożym. Jako 9-letni obywatel PRL nie miałem już wtedy wątpliwości, że powtórzylibyśmy Mu Golgotę – tyle, że w polskim wydaniu... To tak pół żartem, pół serio. A zupełnie serio – potrzeba było właśnie tych 50 lat, czyli na tyle wydorośleć, lub się zestarzeć, lub zmądrzeć, żeby dojrzeć do wizji dziecka; zobaczyć ten problem z pozycji własnych doświadczeń życiowych, zawodo-wych, artystycznych, teologicznych”.

21. Autoportret, 1982 „Autoportret "Ora et colabora" namalowany w stanie wojennym, który traktuje o wierności samemu sobie. Obraz ten wypowiada myśl, którą mój przyjaciel Wojciech Młynarski znakomicie sformował, mówiąc: "róbmy swoje". A więc módl się i pracuj, a ze względu na okoliczności, w jakich obraz powstał, nawet współpracuj, ale rób swoje. Oczywiście słono za to zapłacisz, bo włożą ci czapkę błazeńską na głowę lub czapkę pogardy zrobioną z Trybuny Robotniczej … „

22. Postacie charakterystyczne dla twórczości pana Jerzego

23. „Młodzież …chcę uczyć normalności i wierności samemu sobie”(wywiad w katowickim studiu Persony, październik 1995) K O N I E C http://pl.wikipedia.org IIc Paweł Sielicki, Gimnazjum numer 22 z Oddziałami Integracyjnymi im. S. Staszica w Katowicach Nauczyciele: mgr Jolanta Wawoczny, mgr Olga Fałek-Zdebel http://www.mhk.katowice.pl http://www.kocham.tychy.pl http://www.alfa.com.pl/slask http://www.muzeumslaskie.pl http://www.jasnagora.com

24. Rozstrzygnięto Międzyszkolny Konkurs Regionalny „Śląsk - poznaj, bo warto” autor pracy-Paweł Nauczyciel opiekun-mgr Jolanta Wawoczny organizowany przez Gimnazjum nr 14 w Katowicach 29 kwietnia 2008r. ZAJĘLIŚMY 2 MIEJSCE i pojechaliśmy na Plac Grunwaldzki…

25. Serdecznie dziękujemy za darowanie uczniom Gimnazjum nr 22 z Oddziałami Integracyjnymi im. Stanisława Staszica książki „Gęby” Jerzy Duda-Gracz wydanej przez Muzeum Historii Katowic i Fundację Conspero z tekstem Natalii Kruszyny. Proszę przyjąć pracę o Jerzym Dudzie-Graczu i wykorzystać jej zawartość w celach określonych Statutem Muzeum Historii Katowic.