MEDISCH BEROEPSGEHEIM ONDER DRUK

1. MEDISCH BEROEPSGEHEIM ONDER DRUK Publieksdiscussie in het stadskasteel “Oudaen” te Utrecht Donderdag 8 november 2007 Dr. D. J. Bakker, chirurg n.p. oud medisch directeur AMC

2. Twee hardnekkige misverstanden 1. Het beroepsgeheim is geen hobby van de dokter, maar een recht van de patiënt 2. Het beroepsgeheim is geen dwarsliggerij van dokters en andere hulpverleners, maar een bewaking van een vrije toegang tot de zorg; voor iedereen.

3. Een paar belangrijke constateringen 1.Geheimhoudingsplicht geeft Zwijgplicht en Verschoningsrecht (direct of afgeleid). 2. Schending van het beroepsgeheim is strafbaar gesteld in art. 272 WvS. 3. De wetgever heeft het belang van opsporing van strafbare feiten aan de geheimhouding ten achter gesteld. 4. De arts bepaalt de grenzen van het beroepsgeheim (en niet de rechtbank), behoudens in “zeer uitzonderlijke omstandigheden” (HR 1991).

4. Een stem uit het verleden “De Staat is niet verloren, al moet nu en dan een misdaad ongestraft blijven, en er zijn nog wel grotere rampen en onheilen dan de straffeloosheid, die in honderd andere gevallen, om honderd andere redenen, toch bestaan zal” (Pinto 1847).

5. Casus 1

6. Nachtdienst op de SEH • Het is zaterdagnacht. Rond half 2 meldt zich een jonge man in een leren jack op de SEH. Hij heeft enkele forse schaafwonden aan zijn onderbeen en hij geeft aan dat hij last heeft van zijn arm. De schaafwonden vallen erg mee, maar met de arm is het minder goed gesteld. Op de röntgenfoto die is gemaakt is een scheurtje in de radius (het spaakbeen) te zien. De jonge man krijgt het advies om enkele weken een mitella te dragen. Maar dat wil hij niet. Hij gaat naar huis, zegt hij en hij begint zijn jack aan te trekken.

7. U bent SEH-verpleegkundige ►U vindt het onverantwoord dat de man naar huis gaat • U kunt de man niet overtuigen. Hij zegt dat hij naar huis gaat en loopt naar de deur. • U bedenkt dat het niet verantwoord is dat de man gaat rijden. • Wat nu? Kunt U, of moet U, hier iets aan doen?

8. Drank • Terwijl u met de man staat te praten, ruikt u een dranklucht. Dit sterkt u in uw mening dat rijden onverantwoord is. • Praten helpt niet • Politie inschakelen? Want…..

9. Dit kan toch niet de bedoeling zijn!

10. Aangifte plicht/recht • Voor medisch hulpverleners bestaat er geen aangifteplicht, echter in dit geval kan er sprake zijn van een conflict van plichten • Vindt u dat er hier voldaan is aan de criteria hiervoor?

11. Casus 2

12. Ongeval In een middelgrote stad vindt een ernstig ongeval plaats. Twee jonge dames raken hierbij ernstig gewond. De meisjes worden met spoed afgevoerd naar het ziekenhuis. Eén van beide overlijdt vrijwel direct bij aankomst in het ziekenhuis. De toestand van het tweede meisje is kritiek. De inzittenden van de auto die de dames heeft geschept zijn de branieschoppers van de stad; altijd gedoe en heibel met deze jongens. Regelmatig komen er meldingen binnen bij de politie over het hinderlijke gedrag van de jongens. De bestuurder heeft gedronken en heeft bovendien geen rijbewijs. Ten gevolge van het ongeval heeft de bestuurder een verwonding, waarvoor de behandeling van een arts noodzakelijk is. De jongen meldt zich met veel kabaal in het ziekenhuis en eist behandeling en wel direct.

13. U bent de dienstdoende arts • Hoe pakt u dit aan? • Krijgt de jongen direct behandeling? • Waar hangt dat van af?

14. Dilemma • U hebt zojuist de reanimatie van een van de jonge dames moeten beëindigen. Ze is overleden. Beïnvloedt dat uw gevoelens t.o.v. de jongen? • Beïnvloedt dat uw gedrag? • Eén van de verpleegkundigen zegt dat de politie moet worden gewaarschuwd? Vindt u dat ook? • Als u de politie belt, durft u dat dan ook te zeggen tegen de medische directie?

15. Casus 3

16. Apneus (Ademstilstanden) • U bent kinderarts. U wordt geroepen op de SEH. Daar is met spoed een kind van 3 maanden binnen gebracht. De ouders van het kind zijn totaal overstuur en weten u met veel moeite te vertellen dat zij hun kindje vanmorgen blauw in zijn bedje hebben aangetroffen. Zij hebben direct 112 gebeld en vrezen dat hun kind iets ernstigs mankeert. U neemt het kind op voor onderzoek en observatie.

17. Vrolijk kind • Op de afdeling is het kindje goed te pas; hij lacht, drinkt goed, de ontwikkeling is conform de leeftijd en de moeder is geheel zoals u verwacht steeds in de buurt van haar kind. • Uit het onderzoek komt niets en het kind is niet meer ‘blauw’ geweest. • Naar huis dan maar….(???)

18. Echter, diezelfde avond • Diezelfde avond wordt het kind weer met spoed binnengebracht. Uw collega ziet het kind en neemt het op. Bezorgde ouders, zorgwekkend verhaal, dus reden voor verder onderzoek. • Het onderzoek levert weer niets op. Het enige wat tijdens deze opname gebeurt is dat de bewakingsapparatuur enkele keren niet gewerkt heeft. Dat is jammer, want op die momenten had het kind volgens de moeder weer een aanval van ‘blauw zijn’.

19. Het kan toch niet dat… • Het team is ongerust. Tijdens een groot overleg wordt het vermoeden geuit dat het wel eens zou kunnen gaan om een “Pediatric Condition Falsification” (vroeger syndroom van “von Münchhausen by proxy” genoemd) • Wat moet nu de volgende stap zijn??

20. AMK • Het AMK (meldpunt kindermishandeling) wordt gebeld en een video-registratie lijkt de volgende stap. • Hoe moet dit worden gerealiseerd?

21. Optie 1 • Videoregistratie in overleg met openbaar ministerie • Voordeel • Het is legaal • Nadeel: • Informatie is van het openbaar ministerie • De informatie gaat het strafrechtelijke circuit in; de officier van justitie beslist

22. Optie 2 • Videoregistratie door het ziekenhuis • Voordeel: • Het team beslist over wat er moet gebeuren met de informatie • Melding bij justitie blijft een keuze • Nadeel: • Het mag eigenlijk niet, tenzij je er melding van maakt tegen de ouders • Alleen in overleg met de medische directie

23. Casus 4

24. Ongeval of misdrijf • Via 112 wordt omstreeks 07.30 uur een ambulance gevraagd • Er is een man, hevig bloedend uit zijn hoofd, naast een fiets wordt gevonden. • De man heeft diverse grote sneden op en aan het hoofd

25. Ongeluk of Misdrijf?

26. Medisch geheim of burger meldplicht? • De gewonde man was niet in staat om uit te leggen wat er gebeurd was. • Was hij een slachtoffer of een dader ?? • Moet de politie worden gebeld ??

27. Casus 5

28. Weer de SEH Om twee uur ‘s nachts brengt de ambulance een man met steekwonden en een gebroken kaak naar de Eerste Hulp. De man moet geopereerd worden en wordt op de afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie opgenomen. Een kwartiertje later komt de politie en eist aanhouding van de man omdat hij de dader van een misdrijf zou zijn. Ze hadden van omstanders gehoord dat de man naar het AMC zou zijn gebracht.

29. Weer de SEH 2 De politie meldt ons dat het om een man gaat met een Zuid-Amerikaans uiterlijk en halflang haar (volgens de omstanders). Ze zijn buitengewoon verontwaardigd dat wij weigeren om deze “misdadiger” aan te laten houden. Wij suggereren het OM om een huiszoekingsbevel af te geven, om zo de man op te sporen in het ziekenhuis, omdat wij daaraan niet zullen meewerken. Het OM zegt hier niet aan te beginnen gezien de te verwachten negatieve publiciteit en ze vertrekken woedend en dreigend met verdere maatregelen (?).

30. Weer de SEH 3. De afloop. Postoperatief, de volgende dag, hebben we een rustig gesprek met de betrokkene. Hij blijkt het slachtoffer te zijn van een roofoverval in de binnenstad en wil graag aangifte doen bij de politie. Wij bellen de politie, nodigen hen uit en patiënt doet aangifte. Inmiddels weet de politie ook dat de zaak iets anders in elkaar steekt dan ze dachten. De verontwaardiging over onze houding blijft echter bestaan.

31. Conclusies Het beroepsgeheim blijft aan vele aanvallen onderhevig. Zijn we niet met een achterhoede gevecht bezig in deze “elektronische berichten tijd” (er is al zoveel van iedereen bekend)? Toch blijft het handhaven van het beroepsgeheim een belangrijke plicht van de arts. Vaak blijkt in acute situaties de zaak achteraf heel anders in elkaar te zitten dan aanvankelijk verondersteld. Middels handhaving van het beroepsgeheim helpen we de politie veel meer dan zonder dat. Het Convenant tussen Ziekenhuis, Politie en Justitie is een uitstekend hulpmiddel in de omgang met elkaar.

32. Dank voor Uw Aandacht