WYWIAD PSYCHOLOGICZNY

1. WYWIAD PSYCHOLOGICZNY

2. Wywiad psychologiczny Metoda badawcza mająca na celu zebranie danych o faktach związanych z ludzką aktywnością i wzmacniającymi ją czynnikami. Wywiad psychologiczny opiera się na swobodnej rozmowie odbywającej się podczas spotkania psychologa z osobą dostarczającą informacji o badanym

3. Rodzaje wywiadów podział ze względu na strukturę • Wywiady ustrukturalizowane • Wywiady swobodne (nieustrukturalizowane) • Wywiady częściowo ustrukturalizowane

4. Wywiad ustrukturowany • Treść i kolejność pytań są z góry określone • Kodowanie danych przez badającego w trakcie trwania wywiadu • Płytki kontakt diagnostyczny • Wynik: arkusz z zaznaczonymi odpowiedziami • Możliwa analiza ilościowa i jakościowa • Osoba badająca została przeszkolona w zakresie procedury, nie musi być psychologiem

5. Wywiad ustrukturowanyzalety • Wysoka rzetelność i trafność • Możliwe porównywanie wyników • Możliwe powtórzenie badań • Niewielkie koszty badania

6. Wywiad ustrukturowany - wady • Wysokie koszty przygotowania procedury i błędów badacza • Ignorowanie różnic indywidualnych • Utrudniony kontakt ze względu na ograniczoną spontaniczność • Brak możliwości dokładnego zgłębienia tematu • Brak możliwości wykorzystania danych, których zbieranie nie było planowane

7. Wywiad nieustrukturowany • Standaryzacja dotyczy tylko pojedynczych elementów • Określone tylko pytania podstawowe, nieokreślona dosłowna forma pytań, kolejność pytań nie jest z góry określona, podstawą rozmowy są pytania otwarte • Możliwy głęboki kontakt diagnostyczny • Wynik wywiadu: dosłowny zapis wszystkich wypowiedzi badanego i diagnosty (zgoda na nagrywanie)

8. Wywiad nieustrukturowany - zalety • Pozwala na lepsze i pełniejsze poznanie indywidualności osoby badanej • Umożliwia zebranie różnorodnych danych, dotarcie do specyficznych i głębszych treści • Nie ogranicza poznania do puli z góry wyznaczonych kategorii, pozwala na otwartą ekspresję • Analizie może zostać poddany cały materiał zebrany w trakcie rozmowy, możliwe są różnorodne, zaawansowane analizy danych

9. Wywiad nieustrukturowany - wady • Niska rzetelność i trafność • Subiektywizm badacza • Nie jest możliwe porównanie wyników uzyskanych od różnych badanych • Nie jest możliwa replikacja badania • Pracochłonne opracowanie i analiza wyników

10. Wywiad częściowo ustrukturowany • Z góry określone tylko podstawowe pytania • Kolejność pytań jest ustalona, ale możliwe są odstępstwa, obok pytań zamkniętych zadawane są pytania otwarte • Odpowiedzi badanego nie są z góry określone, istnieje możliwość rozwinięcia odpowiedzi • Możliwy kontakt pogłębiony

11. Kodowanie danych przez badającego w trakcie wywiadu • Możliwa analiza ilościowa i jakościowa, dostępne dane obserwacyjne, notatki • Niezbędne wykształcenie psychologiczne i umiejętność prowadzenia wywiadu

12. Wywiad częściowo ustrukturowany - zalety • Wysoka rzetelność i trafność • Możliwe porównywanie wyników różnych osób • Możliwe replikacje badań • Pogłębiony kontakt umożliwia dotarcie do specyficznych, głębszych treści • Możliwość uwzględniania i kompensowania różnic indywidualnych w reagowaniu

13. Wywiad częściowo ustrukturowany - wady • Wysokie koszty przygotowania procedury • Subiektywizm badacza

14. Kontakt diagnostyczny

15. Kontakt diagnostyczny Taka relacja między osobą badaną a diagnostą (osobą prowadzącą wywiad), która wyzwala u osoby badanej gotowość do współpracy i umożliwia szczere udzielenie informacji

16. Cechy kontaktu diagnostycznego • Asymetria komunikacji (koncentracja uwagi na osobie badanej) • Asymetria ról (osoba prowadząca wywiad kontroluje jego przebieg)

17. Introspekcyjne wskaźniki kontaktu diagnostycznego Osoba przeprowadzająca wywiad: • Jest autentycznie zainteresowana wypowiedziami osoby badanej • Chce ją zrozumieć a nie ocenić • Jest w stanie zaakceptować treść każdej wypowiedzi • Ma poczucie, że rozumie osobę badaną

18. Introspekcyjne wskaźniki kontaktu diagnostycznego Osoba badana ma poczucie, że: • każda jej wypowiedź, niezależnie od treści spotyka się z akceptacją • diagnosta jest zainteresowany poruszanymi przez nią tematami • Nie wykorzysta udzielonych mu informacji niezgodnie z jej interesami • w sposób nie zniekształcony rozumie treść oraz poznawczo – emocjonalne konsekwencje jej wypowiedzi • ma prawo ujawnić nawet najbardziej kontrowersyjne fakty i postawy

19. Behawioralne wskaźniki kontaktu diagnostycznego • Badany udziela odpowiedzi na pytania • Jego reakcje emocjonalne są adekwatne do treści przekazywanych informacji • Proporcja informacji udzielanych przez badanego i informacji, o które pyta przeprowadzający wywiad

20. Ćwiczenie 1 w grupach 3- osobowych • Osoba A jest osobą mówiącą • Osoba B jest słuchaczem • Osoba C jest obserwatorem • A: przez 5 minut opowiada osobie B „co mi pomaga a co przeszkadza mi w kontakcie z innymi ludźmi” • B: tak słucha osoby A, aby miała najlepsze warunki do przekazania tego co chce przekazać . Może też zadawać pytania • C: obserwuje osobę B. Jak słucha? Jak zachowuje się ? co robi słuchając? W jakim momencie i jakie pytania zadaje? Jakie emocje budzi?

21. Po 5 minutach • B: powtarza osobie A własnymi słowami, jak zrozumiała jej wypowiedź. Parafrazuje jej wypowiedź unikając interpretacji • A: mówi osobie B co zostało prawidłowo zapamiętane i zrozumiane a co nie • C: udziela osobie B jak najdokładniejszej informacji zwrotnej na temat jej zachowania w roli słuchacza • A: udziela osobie B jak najdokładniejszej informacji zwrotnej na temat jej zachowania w roli słuchacza. Co jej pomagało a co przeszkadzało w zachowaniu i wypowiedziach B

22. Rola kontaktu diagnostycznego (dla osoby badanej) • Zainteresowanie diagnosty: • Motywuje osobę badaną do koncentrowania się na sobie • Zwiększa poczucie własnej wartości badanego, nadaje rangę jego przeżyciom i faktom z jej życia

23. Rola kontaktu diagnostycznego (dla diagnosty) Nawiązanie dobrego kontaktu z badanym • Umożliwia postawienie trafnej diagnozy • Zwiększa zainteresowanie osobą badaną • Chroni przed stawianiem zbyt daleko idących hipotez • Wyzwala reakcje emocjonalne diagnosty – umożliwia ocenę reakcji otoczenia na osobę badaną

24. Czynniki wpływające na głębokość kontaktu interpersonalnego • Poziom intymności informacji • Potrzeba spójności zachowania • Czas trwania kontaktu

25. Nawiązywanie kontaktu • Pierwsze wrażenie Osoba badana powinna mieć poczucie, że jest w centrum zainteresowania: nie spóźniać się, przedstawić się • Pierwsze pytania: ogólne, otwarte, nie zagrażające • Zapewnienie o pełnej dyskrecji (jeśli to możliwe) lub o niewykorzystaniu informacji niezgodnie z interesem badanego

26. Czynniki utrudniające nawiązanie kontaktu • Zachowania ignorujące prawa dynamiki kontaktu: zadawanie zagrażających pytań zbyt wcześnie, formułowanie ocen, wypowiedzi sugerujące dezaprobatę • Nadmierna, nienaturalna ekspresja pozytywnego ustosunkowania do badanego • Cechy osoby prowadzącej wywiad: nawyk oceniania, nadmierne poczucie odpowiedzialności, tendencja do dominacji, lęk

27. Techniki podtrzymywania kontaktu • Okazywanie akceptacji, zrozumienia i zainteresowania Niewerbalnie Werbalnie • Prośba o rozwinięcie tematu lub parafraza • Akceptacja i odzwierciedlanie uczuć osoby badanej • Wykorzystywanie ciszy

28. Kontakt pozorny • Informacje, które podaje badany są konwencjonalne i w niewielkim stopniu odróżniają ją od innych osób (powierzchowność, stereotypowość informacji) • Forma wypowiedzi jest nieadekwatna do omawianych treści

29. Nadmierna rola diagnosty (lakoniczne wypowiedzi badanego, brak informacji udzielanych spontanicznie) • We wszystkich wypowiedziach osoby badanej można wykryć jeden wspólny mianownik (dążenie do przedstawienia się w korzystnym świetle, dostarczenie informacji układających się w logiczny system)

30. Introspekcyjne wskaźniki kontaktu pozornego • Osoba prowadząca wywiad czuje się znudzona i nie zainteresowana badanym • Lub ma wrażenie, że nie dowiaduje się niczego istotnego • Prowadzący wywiad wie, co osoba badana za chwilę powie • Prowadzący wywiad nie jest w stanie utworzyć całościowego obrazu osoby badanej, choć rozumie wszystkie informacje

31. Przyczyny kontaktu pozornego • Dostosowywanie wypowiedzi do oczekiwań prowadzącego wywiad • Przyjęcie przez badanego i badającego roli nieadekwatnej do sytuacji (kolegów, rodzica i dziecka, nauczyciela i ucznia) • Brak kompetencji diagnosty, obawa badającego przed zbyt osobistymi zwierzeniami, zbyt sztywne przywiązanie do jednej teorii i hipotez • Dążenie badanego do zatajenia niektórych informacji, chęć kierowania wrażeniem diagnosty, próba wpłynięcia na diagnozę

32. Opór osoby badanej Świadome lub nieświadome unikanie omawiania pewnego obszaru treściowego

33. Przejawy oporu • Milczenie po zadaniu nowego pytania • Zmiana treści pytania przez osobę badaną w trakcie udzielania odpowiedzi • Intelektualizacja • Nagłe zmniejszenie głębokości i konkretności wypowiedzi • Zmiana sposobu mówienia • Objawy somatyczne (duszności, pogorszenie samopoczucia, ból głowy) • Atakowanie pytającego, kwestionowanie słuszności pytania • Przenoszenie uwagi na diagnostę

34. Źródła oporu • Lęk Przed uświadomieniem sobie pewnych treści Przed ich ujawnieniem Przed tym, że informacje mogą zostać wykorzystane przeciwko badanemu • Wstyd • Poczucie winy • Postępowanie badającego (zadawanie zagrażających pytań zbyt wcześnie, ocenianie, wykazywanie sprzeczności w wypowiedziach itd.)

35. Techniki przełamywania oporu • Wybranie z danego obszaru tematu, o którym najłatwiej mówić • Milczenie • Zmiana lub przeformułowanie tematu • Komunikowanie badanemu, że dostrzegamy i rozumiemy jego trudności • Parafrazowanie dotychczasowej wypowiedzi • Prośba o konkretyzację wypowiedzi po odpowiedziach zbyt ogólnikowych • Przy próbach atakowania osoby prowadzącej wywiad koncentrowanie uwagi badanego na jego osobie i temacie wypowiedzi

36. Prośba o konkretyzację wypowiedzi po odpowiedziach zbyt ogólnikowych • Przy próbach atakowania osoby prowadzącej wywiad koncentrowanie uwagi badanego na jego osobie i temacie wypowiedzi