Continuüm van zorg op school

1. Continuüm van zorg op school • 4 Fasen: • Goede preventieve basiszorg voor alle leerlingen • Verhoogde zorg voor de leerlingen die extra begeleiding nodig hebben • Uitbreiding van zorg • Overgang naar een school op maat Gemeenschappelijk kader voor interne en externe leerlingenbegeleiding Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

2. Fase 0: goede preventieve basiszorg • Goed zorgbeleid op school: • 7 uitgangspunten als kader en als spiegel • Gedragen door het schoolteam • Handelend naar • Structurele, proactieve en preventieve acties • Kwaliteitsvol onderwijs voor alle leerlingen in de klas • Leerkracht vertrekt vanuit het leerplan • Bepalen van doelen en onderwijsbehoeften van alle leerlingen • Rekening houden met verschillen tussen leerlingen Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

3. Fase 0: goede preventieve basiszorg • Voor de leerkracht onderscheiden we drie stappen: • Verzamelen en noteren van leerlingengegevens: • Analyseren van toetsen, observeren van leerlingen, praten met collega’s, leerlingen en ouders, overdacht van de vorige leerkracht • Relevante gegevens nemen we op in een klasoverzicht • Benoemen van onderwijsbehoeften van alle leerlingen: • Hoe leert deze leerling het beste? • Hoe kan ik als leerkracht hierbij aansluiten • Signaleren van leerlingen die extra begeleiding nodig hebben: • Alle leerlingen die meer zorg nodig hebben • Bespreken op het MDO Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

4. Fase 1: verhoogde zorg • Aantal leerlingen hebben extra begeleiding nodig. Goede preventieve basiszorg volstaat niet meer. • Schoolteam kan voor deze leerlingen binnen de reguliere werking en de extra omkadering, zoals zorg, GOK, G.ON, onderwijs aanbieden dat ontwikkelingskansen maximaal garandeert en dit binnen de reguliere werking en omkadering • Zorgteam en leerkracht(en) zoeken samen naar een gerichte aanpak of interventie en bepalen verdere stappen. • Rol van de klasleerkracht is cruciaal in de begeleiding van deze leerlingen. • Interventies blijven gericht op aansluiting met de klassengroep Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

5. Fase 1: verhoogde zorg • Leerlingen die extra begeleiding nodig hebben: • Wat zijn hun onderwijsbehoeften? • Welke doelen willen we bereiken? • Wat hebben deze leerlingen nodig om deze doelen te bereiken? • Kunnen we clusteren? • Zo ja, opstellen plan van aanpak, uitvoeren en evalueren Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

6. Fase 1: verhoogde zorg • Reële, haalbare doelen waar leerkracht,leerling en ouders achter staan. • Wat heeft dit kind nodig om deze doelen te bereiken: • Maak gebruik van hulpzinnen zoals deze leerling heeft… • Een instructie nodig die… • Opdrachten, taken, (leer)activiteiten, materialen die… • Een leeromgeving of werkvormen nodig… • Feedback nodig… • Een leerkracht nodig… • Klasgenoten nodig… • Ouders nodig… om het doel te behalen. Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

7. Fase 1: verhoogde zorg • Cluster leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften: • Differentiëren op een haalbare manier • Plan van aanpak, uitvoeren en evalueren: • In ons plan van aanpak houden we rekening met een aanbod voor een aantal subgroepjes • Betrokkenen zoeken afstemming • Afspraken maken over: • haalbare acties en adviezen • Planmatige aanpak en begeleiding • Leerkracht legt samen met het zorgteam een transparant traject vast: • Wie is betrokken, wat zijn de acties, hoe dikwijls, periode, opvolgen en evalueren. Bijsturing via geregeld overleg. Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

8. Fase 1: verhoogde zorg • Leerkracht(en) en ouders kunnen nood hebben aan ondersteuning en kunnen beroep doen op: • Pedagogische begeleiding • CLB Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

9. Uitbreiding van zorg • Inspanningen binnen verhoogde zorg volstaan niet • Ondersteuningsinitiatieven uit de verhoogde zorg worden voortgezet • Inschakelen van het CLB en/of externen: HGD-trajecten door het CLB-team in samenwerking met het schoolteam Onderkennende diagnostiek al dan niet ism met externen Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

10. Uitbreiding van zorg • Rol van het CLB: • Schoolondersteunende rol: • Actieve leerlingenbegeleidende rol • Diagnostisch traject • Afstemmen van het onderwijs- en opvoedingsaanbod • Onthaal en vraagverheldering • Diagnostisch traject onder regie van het CLB • Zo nodig schakelen we externe hulpverlening in Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

11. Fase 3: Overstap naar een school op maat • Ondanks alle inspanningen om het onderwijsaanbod af te stemmen op de onderwijsbehoeften van de leerling, zijn de grenzen van de huidige school in zicht. • Onderwijsbehoeften zijn sturend in de besluitvorming “overgang naar… • Afwegen van voor- en nadelen (checklist handhaven of verwijzen) • Waar vinden we een onderwijsaanbod en/of opvoedingsaanbod dat de beste ontwikkelingsmogelijkheden biedt voor de leerling Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

12. Fase 3: Overstap naar een school op maat • Na de overstap naar een school op maat voorzien we steeds een fase van opvolging • De synthese van het afgelegde traject dient als beginsituatie voor het opnemen van de begeleiding binnen de nieuwe school • Wenselijk te zoeken naar feedbackformules over de leerling in de nieuwe school leerrijk in functie van andere leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

13. Leerlingenbesprekingen • MDO • FASE 1: • VERHOOGDE ZORG • LEERLINGEN-BESPREKING • FASE 2: • UITBREIDING VAN ZORG Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

14. MDO • VOORBEREIDING • UITVOERING • ROL VAN LEERKRACHT EN ZORGCOORDINATOR • LINK MET KLASOBSERVATIE EN KLASBEZOEK • NABESPREKING Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

15. VOORBEREIDING MDO • Leerkracht: • welke leerlingen wil ik bespreken? • Wat zijn mijn bespreekpunten en vragen • Ik evalueer mijn planmatig werken • Hebben mijn leerlingen de gestelde doelen bereikt? Welke leerlingen zullen extra begeleiding nodig hebben? • Denk alvast na over je aanpak Checklist voorbereiding handelingsgericht MDO bezorgen aan zorgcoördinator ter voorbereiding Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

16. UITVOERING MDO Agenda: • Bespreekpunten en vragen van leerkracht en zoco • Evaluatie: wat gaat goed, wat aanpassen (aanbod, instructie, verwerking, feedback,..) • Aandachtspunten voor hele klas • Inzoomen op bepaalde leerlingen: wat nodig? • Klasbezoek / observatie • Aanmelding voor leerlingenbespreking Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

17. ROL VAN LEERKRACHT EN ZORGCOORDINATOR Constructieve samenwerking aan gezamenlijk doel • Leerkracht • is de ‘eigenaar van haar aanpak in de klas’ • Stelt zich open, ondernemend, onderzoekend op, denkt na over vragen en adviezen • Zoco • leidt MDO, coacht, luistert, vat samen, denkt mee en zoekt mee naar wenselijke en haalbare aanpak Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

18. KLASOBSERVATIE/KLASBEZOEK • Duidelijke afspraken over doelen, opzet en planning van klasbezoeken: wie komt wanneer en waarom? • In kader van ondersteuning en begeleiding van leerkrachten • Leerkracht geeft aan wat haar doel van de observatie is, welke vragen zij heeft, wanneer er geobserveerd wordt en waar de observatie zich precies op richt • Nabespreking • Checklist leerkrachtvaardigheden Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

19. Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

20. LEERLINGENBESPREKING • In fase van uitbreiding van zorg • Zorgteam/cel/klassenraad (BuO): leerkracht(en), zoco, directeur, CLB-team, ouders, externen • Als leerling onvoldoende profiteert van klasaanpak en doelen niet haalt • Als we niet begrijpen waarom leerling zich anders ontwikkelt of gedraagt dan verwacht • Als we geen zicht hebben op reële doelen • Als leerkracht behoefte heeft aan feedback op haar aanpak of samenwerking met ouders • Als onderwijsbehoeften niet duidelijk zijn • Als CLB-onderzoek of verwijzing nodig kan zijn Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

21. STAP 1: VOORBEREIDING • Leerkracht vult ‘Aanmelding voor leerlingbespreking op zorgteam’ in • Zoco vult ‘Groeidocument’ zo veel mogelijk in • Vragen van de leerkracht als startpunt • Handelingsgerichte vragen • Onderkennend (overzicht) • Verklarend (inzicht) • Adviesvraag (uitzicht) Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

22. OVERZICHT • Wat gaat goed? Positieve en stimulerende • Wat gaat moeilijk? Moeilijkheden en belemmerende factoren • Concrete voorbeelden uit praktijk • Op welke aspecten hebben we invloed, wat kunnen we veranderen, welke kansen zien we? • Aspecten van leerling, leeromgeving, thuis Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

23. INZICHT • Samen op zoek naar verklaringen • Waarom heeft deze leerling in deze klas bij deze leerkracht in deze school en van deze ouders deze moeilijkheden? • Welke verklaringen heb ik als leerkracht? Waaraan denkt de zoco/de CLB-er? • Welke verklaringen hebben leerling/ouders? • Andere relevante info (dossier)? • Eerst denken, dan doen! Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

24. WETEN WE AL GENOEG? • Kunnen we de aanmeldingsvragen al beantwoorden? • Ja: volgende stap: onderwijsbehoeften • Neen: wat moeten we nog weten en waarom? Wat nog onderzoeken, uitproberen, observeren? Wie kan dit het beste doen? • Ondertussen kan de leerkracht ‘voorlopige aanpak’ uitproberen op basis van wat we al weten Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

25. UITZICHT • Wat betekent de analyse voor de aanpak? • Welke kenmerken van leerling, klas, leerkracht, school en ouders zijn goed te beïnvloeden? Welke doelen horen hierbij? • Welke stimulerende factoren uitbouwen, benutten? Welke maatregelen werken en kunnen we opnieuw toepassen? • Welke oplossingen van ouders/leerling kunnen we gebruiken? • Welke informatie van externen is bruikbaar bij de aanpak? Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

26. ONDERSTEUNINGSBEHOEFTEN VAN DE LEERKRACHT • Lukt het de leerkracht om de onderwijs-behoeften te realiseren in de klas? • Aan welk doel wil zij zelf werken? • Waarin wil ze vaardiger worden? • Wat zou haar daarbij helpen? • Welke hulpzinnen zijn van toepassing? Als leerkracht wil ik bereiken dat… zelf kan ik… verder heb ik nodig… kennis, vaardigheden, ondersteuning, materiaal, coaching, …. Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

27. AFSPRAKEN EN PLANNING • Wie doet wat, hoe, wanneer en waarom? • Wie bespreekt de uitkomsten van de bespreking met ouders en leerling? • Wanneer is de volgende bespreking en wie is daarbij aanwezig? Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

28. AFRONDING • Wat waren de wensen en verwachtingen voor deze bespreking? • Hebben we onze doelen bereikt? Zijn we tevreden? • Kan de leerkracht meteen aan de slag? • Hoe hebben we deze bespreking ervaren? • Wat was prettig en heeft goed gewerkt? • Willen we het volgende keer weer zo doen? Wat willen we anders? • Verslag (ingevulde Groeidocument) • Kopie voor ouders / als individueel handelingsplan / als aanmelding bij CLB Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

29. Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010

30. IMPLEMENTATIE IN VLAANDEREN • Initiatieven uit alle onderwijsnetten • Zowel in CLB, pedagogisch begeleidingsdiensten, opleidingen, nascholing • In samenwerking – soms regionale afstemming • Stuurgroep HGD/HGW Ontmoetingsdag "Handelingsgericht werken in de klas. De leerkracht doet ertoe! Gent, 2010