Download
1 / 57
580 likes | 871 Views
Zasady farmakoterapii w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. Podanie leków drogą dożylną, domięśniową, podskórną, dotchawiczą, doustną, doodbytniczą i wziewną oraz doszpikową - przy użyciu gotowego zestawu. Waldemar Machała. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii
E N D
Zasady farmakoterapii w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. Podanie leków drogą dożylną, domięśniową, podskórną, dotchawiczą, doustną, doodbytniczą i wziewną oraz doszpikową - przy użyciu gotowego zestawu. • Waldemar Machała KlinikaAnestezjologiiiIntensywnejTerapii UniwersyteckiSzpitalKliniczny im. WojskowejAkademiiMedycznej-CSW Wojskowe Centrum KształceniaMedycznego im. gen. bryg. StefanaHubickiego
Wskazania do podania leków w warunkach bojowych… • Obrażenia ciała, spowodowane urazem. • Uśmierzenie bólu spowodowanego operacją. • Amputacja urazowa. • Rany postrzałowe. • Ciężkie oparzenie. • Zespoły zmiażdżenia. • Długie oczekiwanie na ewakuację. • Uśmierzanie bólu w okolicznościach strat masowych i spodziewanego niepomyślnego zejścia (stany terminalne).
Zanim podasz lek… UPEWNIJ SIĘ, ŻE: • To właściwy chory, lub ranny (zapytaj, sprawdź ID card i nieśmiertelnik). • Zamierzasz podać właściwy lek (zapytaj o uczulenie, sprawdź dokładnie opakowanie, nie podawaj leku, który nie ma oznaczenia). • Zamierzasz podać właściwą dawkę leku. • Podajesz lek o oznaczonej porze. • Podajesz lek właściwą drogą: • Powierzchniową. • Przezśluzówkową (nos, odbytnica). • Wziewną. • Doustną. • Śródskórną. • Podskórną. • Domięśniową. • Dożylną (JEŻELI PODAJESZ LEK IV – MUSISZ BYĆ PEWIEN, ŻE NADAJE SIĘ DO PODAWANIA IV. • Jeżeli podajesz lek kobiecie, zapytaj czy nie jest w ciąży.
Zanim podasz lek… Zapoznaj się z jego charakterystyką: • Mechanizmem działania (spodziewanymi korzyściami z jego użycia). • Wskazaniami i przeciwwskazaniami. • Możliwością wystąpienia reakcji uczuleniowych (łagodne, umiarkowane, ciężkie): • Świąd. • Pokrzywka. • Obrzęk naczyniopochodny. • Wstrząs anafilaktyczny. • Objawy uboczne. • Objawy toksyczne. • Lekozależność: • Fizyczna. • Psychiczna. • Tolerancja lekowa. • Interakcje lekowe.
Jak wygląda pokrzywka i odczyn miejscowy?... Masywny odczyn poprzetoczeniowy (krew – WBB) Skórny odczyn alergiczny po podaniu leku (rokuronium).
Interakcje lekowe…, co to znaczy? • Addycja: • 2+2=4. • Synergizm: • 2+2=7. • Antagonizm: • 2+2=2.
System metryczny, masa, objętość… Przeliczniki:
Inhalatory… • Jak to zrobić?
Leki podawane powierzchniowo (skóra, śluzówki)… • Jak to zrobić?
Leki podawane powierzchniowo (śluzówki)… Wskazania do podania fentanylu przezśluzówkowo: • Przytomni ciężko ranni (po urazie). • Dla uśmierzania ostrego bólu. • Uczuleni na morfinę. • Nie podawać u rannych, którzy otrzymali morfinę.
Leki podawane powierzchniowo (śluzówki)… • Jak to zrobić? • Przymocuj lizaka do środkowego palca (z dawką 800, albo 1600 mcg) przy pomocy plastra. • Wprowadź lizaka do ust. • Jeżeli ranny leży w pozycji bezpiecznej – lizak powinien znajdować się na „górnej ręce”.
Leki podawane doodbytniczo…, droga przezśluzówkowa… • Jak to zrobić?
Leki podawane dotchawiczo… Możliwość podania leków JEDYNIE wówczas, jeżeli użyto: • Rurki intubacyjnej (chory jest zaintubowany). • Użyto urządzeń nadgłośniowych (np. maski krtaniowej).
Leki podawane dotchawiczo… Zalecenia ERC – 2010, Stężenie, jakie osiągnie w surowicy lek podany dotchawiczo, jest nieprzewidywalne, a optymalna dawka dotcha-wiczawiększościleków jest nieznana. Podczas RKO równoważnadawka adrenaliny podana dotchawiczo jest 3–10 razy wyższaniż dawka dożylna. Niektórebadania na zwierzętachsugerują, żeniższy poziom adrenaliny, osiągany, gdy lek jest podawany dotchawiczo, możewywoływać przejściowy efekt β-adrenergiczny, który spowoduje hipotensję i obniżenieciśnienia perfuzji wieńcowej. W obliczu całkowicie nieprzewidywalnych stężeń osoczowych lekówpodawanych dotchawiczo, przy zwiększonejdostępnościwłaściwegosprzętu do dostępudoszpikowego, droga dotchawicza nie jest już zalecana. Podawanie leków z wykorzystaniem nadgłośniowychurządzeń udrażniających drogi oddechowe jest jeszcze mniej wiarygodne i nie powinno być́ stosowane. • WLANE, czyli: • Wazopresyna. • Lignokaina. • Atropina. • Nalokson. • Epinefryna (Adrenalina).
Dostęp doszpikowy…; EZ-IO; Vidacare • Jak to zrobić? Wprowadzenie FAST 1 w FOB Ghazni: 2012 rok
Leki podawane doszpikowo… • Płyny infuzyjne: • Krystaloidy (0,9% NaCl, PWE, Sol. Ringeri). • Koloidy (6% HAES). • WLANEA, czyli: • Wazopresyna. • Lignokaina. • Atropina. • Nalokson. • Epinefryna (Adrenalina). • Amiodaron. • NIGDY nie podawać roztw. hiperosmolarnych: • Stężona glukoza. • Stężona sól – np. HyperHAES.
Dawkowanie leków… Przygotowanie leku: • W odpowiedniej strzykawce (ml). • Odpowiednio oznakowanej. • W odpowiednim stężeniu: • g/ml. • mg/ml. • μg/ml. • Zabezpieczonej przez zabrudzeniem. • Mikrogramach. • Miligramach. • Gramach. • mg/kg/godz. • mg/kg/min. • μg/kg/min. • μg/kg/godz.
Przygotowanie leków do podania w iniekcji… • Umyj ręce (o ile to możliwe). • Załóż rękawiczki (niejałowe). • Otwórz opakowanie i wyjmij strzykawkę. • Oznacz strzykawkę (opisz ją). • Otwórz opakowanie i wyjmij igłę (nie zdejmuj osłony ostrza). • Wyjmij ampułkę z lekiem i sprawdź raz jeszcze rodzaj leku. • Przygotuj ampułkę z 0,9% NaCl (rozpuszczalnik). • Spryskaj środkiem odkażającym szyjkę ampułki (one-cut point) i odczekaj ok. 30-90 sek. • Złam szyjki ampułek. • Zdejmij osłonę igły, nabierz lek oraz uzupełnij strzykawkę 0,9% NaCl do objętości opisanej na strzykawce. • Zabezpiecz igłę i bądź gotów do podania leku.
Droga podskórna… • Mała objętość leku - < 1ml. • Krótka igła o małej średnicy (24-26G i ½-1”).
Iniekcja podskórna - film Droga podskórna… • Jak to zrobić? • Sprawdź tożsamość chorego. • Wykonuj iniekcję u chorego, który przynajmniej siedzi, a najlepiej leży. • Sprawdź zlecenie i lek (przejrzystość, osad, itp.). • Umyj ręce. • Przygotuj strzykawkę i igłę oraz nabierz lek. • Przygotuj miejsce iniekcji (aseptyka). • Wprowadź igłę pod kątem 45 stopni i zaaspiruj, upewniając się, że nie aspirujesz krwi. • Podaj lek. • Usuń igłę. • Przetrzyj środkiem odkażającym miejsce iniekcji. • Sporządź raport.
Polecana dla deponowania leków w objętości ok. 5 ml. • Dłuższe igły o nieco większej średnicy. • Kąt wprowadzenia igły – ok. 90o. Droga domięśniowa…
Iniekcja domięśniowa - film Droga domięśniowa… • Jak to zrobić? • Sprawdź tożsamość chorego. • Wykonuj iniekcję u chorego, który przynajmniej siedzi, a najlepiej leży. • Sprawdź zlecenie i lek (przejrzystość, osad, itp.). • Umyj ręce. • Przygotuj strzykawkę i igłę oraz nabierz lek. • Przygotuj miejsce iniekcji (aseptyka). • Wprowadź igłę pod kątem 90 stopni i zaaspiruj, upewniając się, że nie aspirujesz krwi. • Podaj lek. • Usuń igłę. • Przetrzyj środkiem odkażającym miejsce iniekcji. • Sporządź raport.
Droga dożylna…, co podawać? MORFINA Wskazania: • Stan po urazie (przed podaniem koniecznie ocenić średnicę źrenic i reakcje na światło). • Silne dolegliwości bólowe. • Spodziewany długi czas oczekiwania na ewakuację. Przeciwwskazania (względne – zachować ostrożność): • Nieprzytomność (ciężkie urazy mózgu). • Niedrożność dróg oddechowych. • Oparzenie dróg oddechowych. • Rany górnych dróg oddechowych. • Astma oskrzelowa. • Rozległe obrażenia klatki piersiowej. • Wstrząs. • Alergia. Pamiętać: • Że morfina: • Predysponuje do nudności i wymiotów. • Może spowodować pokrzywkę i wystąpienie świądu skóry. • O monitorowaniu oddechu i stanu przytomności.
Droga dożylna…, co podawać? MORFINA Drogi podania: • Dożylna. • Domięśniowa. Dawkowanie: • Wojsko Polskie – IM autostrzykawka (20 mg). • US Army: • IV– 5 mg (jeżeli brak efektu po 10 min) podać kolejne 5 mg. • IM Injektor – 5-10 mg. • IM auto-injektor: 10 mg
Dostęp dożylny – obwodowy, czy centralny…? • Kaniulacje obwodowe. • Kaniulacje centralne – dostęp do bezpośredniego spływu żyły głównej górnej, lub dolnej; żyły centralne ulegają zapadnięciu w w hipowolemii i po zatrzymaniu krążenia: • Żyła szyjna wew. • Żyła podobojczykowa. • Żyła udowa. • Żyła szyjna zewnętrzna (+/-).
Dostęp dożylny…, kanon. GENERALNA ZASADA: • Zawsze nakłuwaj żyłę: • W miejscu, w które się wkłujesz za pierwszym razem. • Kaniulą o największej możliwej średnicy.
Dostęp obwodowy…, gdzie nakłuwać? • Kończyna górna.
Dostęp dożylny obwodowy… • Jak to zrobić? Kaniulacja żyły obwodowej w warunkach szpitalnych - WAM Łódź
Dostęp obwodowy…, gdzie nakłuwać? • Kończyna dolna.
Nakłucie żyły szyjnej zewnętrznej może się odbywać jedynie w wyjątkowych sytuacjach!!!: Dostęp obwodowy, a centralny… Kaniulacja żyły szyjnej zewn. prawej - FOB Ghazni, listopad 2012
Przygotowanie leków do podania w infuzji… • Jak to zrobić? Przygotowanie leków do podania i podłączanie płynów infuzyjnych - BAXTER Przygotowanieleków i płynów infuzyjnych do anestezji - WAM.
Droga dożylna…, przetaczanie płynów Wskazania: • Leczenie odwodnienia. • Uzupełnianie objętości wewnątrznaczyniowej (krwotok, oparzenie, biegunka, wymioty). • Uzupełnienie elektrolitów. • Podawanie leków. • Żywienie. • Uzupełnianie witamin.
Objętośćkrwikrążącej(EBV – estimated blood volume) Hematokryt – 40% Hematokryt RBC (PRBC) – zwykle ok. 60%
