Skattaréttur 2005 21. janúar Fjármagnstekjur einstaklinga o.fl. Hörður Guðmundsson hdl.

1. Skattaréttur 200521. janúar Fjármagnstekjur einstaklinga o.fl. Hörður Guðmundsson hdl. 1. kennsludagur. Hörður Guðmunds.

2. Lesefni • Lesefni:  • 7. gr. c-liður, 8 - 27. gr. og VII., laga um tekjuskatt og eignarskatt . • Umfjöllun um fjármagnstekjuskatt á heimasíður RSK. http://www.rsk.is/birta_sidu.asp?vefslod=/skattar/fjarmagnstekjuskattur.asp&val=1.0 • Lög nr. 94/1996 um staðgreiðslu skatts á fjármagnstekjur. • Leiðbeiningar um áætlanir fyrirtækja sem veita starfsmönnum kauprétt á hlutabréfum og staðfestingu ríkisskattstjóra á þeim áætlunum. http://www.rsk.is/birta_sidu.asp?vefslod=/leidbeiningar/hlutabref_kauprettur.asp&val=9.0 • Hlutabréfavalréttur - Tekjuígildi og skattlagning • http://www.rsk.is/birta_sidu.asp?vefslod=/tiund/tiund_2000_mai_hlutabrefavalrettur.asp&val=8.0 • Framtalsleiðbeiningar einstaklinga. • http://www.rsk.is/birta_sidu.asp?vefslod=/framtal/framtalsleidbeiningar_einstaklinga_2005.asp&val=16.0 S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

3. Lesefni • Ítarefni: • Ásmundur Vilhjálmsson. Skattur á fjármagnstekjur og eignir, bls. 12 – 296. • Skattlagning fjármagnstekna (skýringar og leiðbeiningar) – RSK 1997 • Hlynur Skúli Auðunsson. Þegar vextir eru ekki vextir, Tíund apríl 1997. • Hlynur Skúli Auðunsson. Leigutekjur af fasteignum, Tíund október 1997. • Orðsendingar um fjármagnstekjuskatt rsk 5.39   S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

4. C-liður 7. gr. Fjármagnstekjur skv. 3. mgr. 66.gr. • Leigutekjur og arður af hvers konar lausafé, þar með talin skip og loftför. • Arður, landskuld og leigu eftir hvers konar fasteignir og fasteignaréttindi, þar með talin námaréttindi, vatnsréttindi, jarðvarmaréttindi, veiðiréttur og hvers konar önnur fasteignatengd hlunnindi. • Vextir, verðbætur, afföll og gengishagnaður, sbr. 8. gr. • Arður af hlutum og hlutabréfum í félögum, sbr. 11. gr. • Fé sem samvinnufélög o.fl. sbr. 2. tölul. 1. mgr. 2. gr. færa félagsaðilum sínum til séreignar í stofnsjóði vegna viðskipta þeirra. (samvinnufélög) • Fé sem félög þau sem um ræðir í 2. tölul. 1. mgr. 2. gr. greiða félagsaðilum sínum vegna viðskipta þeirra, enda séu þessi viðskipti í tengslum við atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi félagsaðilans eða sé varið til fjárfestingar í eignum sem notaðar eru í atvinnurekstri. • Fé sem félög þau sem um ræðir í 4. tölul. 1. mgr. 2. gr. greiða félagsaðilum sínum út í hlutfalli við viðskipti þeirra eða færa þeim til séreignar, hvort heldur í stofnsjóð eða á annan hátt. • Hagnaður af sölu eigna, sbr. 12.-27. gr. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

5. Fjármagnstekjur(C-liður 7. gr. TSL) • Hlutafélög - 18% • Einstaklingar í rekstri – 37,73% • Einstaklingar greiða 10% tekjuskatt af eignatekjum (fjármagnstekjum) sínum, sem ekki stafa af atvinnurekstri. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

6. Fjórar tegundir fjármagnstekna • Einstaklingar greiða 10% tekjuskatt af fjármagnstekjum sínum, sem ekki stafa af atvinnurekstri. Fjármagnstekjum má skipta í fjóra flokka, sem eru: • Vaxtatekjur • Arður • Söluhagnaður • Leigutekjur S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

7. Staðgreiðsla fjármagnstekna o.fl • Af vaxtatekjum og arði er dregin staðgreiðsla, en skattur af söluhagnaði og leigutekjum er við álagningu. • Á fjármagnstekjur er ekki lagt útsvar og þær hafa engin áhrif á hátekjuskatt. Hins vegar teljast þær með öðrum tekjum til stofns við útreikning vaxtabóta. • Til tekjustofns við útreikning barnabóta teljast fjármagnstekjur, aðrar en vaxtatekjur. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

8. Leigutekjur og arður af lausafé1. tl. C-liðar 7. gr. • Leigutekjur • Allir hlutir sem ekki eru fasteignir að undanteknum peningum og peningalegum eignum svo og hvers konar hugverkum. • Peningalegar eignir >> vextir. • Hugverk >> A-liðar tekjur. • Arður • T.d. náttúrulegur arður af búfénaði, svo sem mjólk úr kúm, ull af kindum o.fl. sem selt er öðrum aðila. • Hafa í huga 2. mgr. 16. gr. um skattleysi við sölu á lausafé. • Ber að telja til tekna á afhendingarári S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

9. Leigutekjur og arður af fasteignum, fasteignaréttindum og fasteignatengdum hlunnindum.1. mgr. 2. tl. C-liðar 7. gr. • Arður. • Veðleyfi, veiðileyfi o.sfrv. • Leigutekjur, þar með talin landskuld. • Útleiga fasteigna, herbergja, lóða, bújarða(landskuld) o.fl • Fasteignatengd hlunnindi • Dæmi í ákvæði, t.d. veiðiréttur, vatnsréttindi o.fl. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

10. Leigutekjur og arður af fasteignum2. mgr.2. tl. C-liðar 7. gr. • Leigutekjur undir hlunnindamati • Þegar heildarleigutekjur af einstökum íbúðum ná ekki hlunnindamati húsnæðis skal reikna leiguna til tekna með því mati. • Yskn. 1053/1990 • Notkun nákominna á íbúðarhúsnæði ekki talin til fasteignatengdra hlunninda. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

11. Vextir, verðbætur, afföll og gengishagnaður 3. tl. C-liðar 7. gr. - 8.gr. • Vextir • Hugtakið er ekki skilgreint í skattalögum. • Hugtakið hefur mjög víðtæka merkingu í lögunum skv. 8. gr. • Vinningar í happdrættum sem greiddir eru í stað vaxta. • Leifar af gömlum ríkishappadrættum. • Eðlilegast væri að allir happadrættisvinningar væru skattlagðir sem fjármagntekjur en þeir eru skattlagðir sem A-liðar tekjur. • Verðbætur • Reiknaðar út miðað við opb. skráða vísitölu sbr. lög nr. 13/1995 • Afföll • Mismunur á uppreiknuðu nafnverði kröfu a kaupdegi að frádregnu kaupverið hennar eð innlausnarverði. • Dæmi skuldabréf gefið út 1. jan. 2004 að nafnvirði 1 milljón en vextir eru 10%. Fyrsti gjalddagi er 10 jan. 2005. Þann 1. jan. 2005 er bréfið selt á kr. 1.050.000. Þá er 50 þúsund afföll. • Gengishagnaður • Reiknast við innlausn. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

12. Vextir, afföll, gengishagnaður(8. gr. TSL) • Mismunandi hvenær skattaleg tekjufærsla á sér stað eftir því hvort um atvinnurekstur er að ræða eða ekki: • Hjá einstaklingum verður skattlagning þegar vextir eru greiddir eða greiðslukræfir • Hjá fyrirtækjum þegar vextir eru áfallnir. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

13. Arður eða arfur? – Af gefnu tilefni • Arður er útgreiðsla úr hlutafélagi sem fer eftir reglum hlutafélagalaga. • Arfur er úthlutun úr dánarbúi einstaklings, eða búi ef um fyrirframgreiðslu er að ræða. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

14. Arður af hlutabréfum 4. tl. C-liðar 7. gr. - 11.gr. • Sérhver úthlutun verðmæta til hluthafa telst arður. • Hvar eru mörk fjármagnstekna og almennra tekna? • Jöfnunarhlutabréf ekki skattskyld (ekki arður) • Við slit félags skal greiðsla til hluthafa teljast arður að því leyti sem hún er umfram upphaflegt kaupverð (framreiknað til 1996) eða jöfnunarverðmæti sé það hærra. • Úthlutun sem er óheimil skv. lögum um hf. og ehf. telst til launatekna en ekki fjármagnstekna. • Arður við slit félags skv. 4. mgr. 11. gr. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

15. Séreign í stofnsjóði svf. o.fl. 5. tl. C-liðar 7. gr. • Svipað vaxtatekjum, þ.e. Þessar tekjur eru ekki greiddar út heldur bætast þær við höfuðstól • Sjá 53. gr. laga nr. 22/1991 um samvinnufélög S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

16. Fjárfestingar svf. o.fl. 6. tl. C-liðar 7. gr. • Skv. skilgreiningu á þetta nánast eingöngu við um atvinnurekendur og á því almennt ekki við. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

17. Séreign í samlögum og samtökum o.fl.7. tl. C-liðar 7. gr. • Svipað vaxtatekjum, þ.e. Þessar tekjur eru ekki greiddar út heldur bætast þær við höfuðstól S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

18. Söluhagnaður skv. 12 – 27. gr.8. tl. C-liðar 7. gr. • Hvaða ákvæði eiga við um söluhagnað einstaklinga sem er ekki í atvinnurekstri? • 12. gr. Sameiginleg ákvæði. • 15. gr. Ófyrnanlegar eignir. • 2. mgr. 16. gr. Lausafé. • 17. gr. Íbúðarhúsnæði. • 18. gr. Söluhagnaður af hlutabréfum • 19. gr. Söluhagnaður af eignarhlutum í samlögum og sameignarfélögum • 20. gr. Frádráttur kostnaðar. • 22. gr. Altjón og eignarnám. • 23. gr. Íbúðarhúsnæði við arftöku. • 24. gr. Tap á sölu eigna. • 25. gr. Makaskipti • 26. gr. Magnsala • 27.gr. Tímafærsla tekna. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

19. Seljanlegar eignir einstaklinga – 4 flokkar • Íbúðarhúsnæði. • Meginreglan skattfrelsi eða frestun • Fasteignir aðrar en íbúðarhúsnæði. • Meginreglan 10% fjármagnstekjuskattur • Lausafé. • Meginreglan skattfrelsi. • Eignarhlutur í félögum. • Meginreglan 10% fjármagnstekjuskattur. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

20. 12. gr. tsl. • Söluhagnaður telst mismunur á söluverði og stofnverði • Stofnverð eigna telst kostnaðarverð þeirra, þ.e kaup- eða framleiðsluverð, ásamt kostnaði við endurbætur breytingar eða endurbygginga eða sérhverjum öðrum kostnaði sem á eignirnar fellur.... • Við ákvörðun söluhagnaðar af ófyrnanlegum eignum einstaklinga sem ekki eru tengdar atvinnurekstri hans skal stofnverð hækkað skv. verðbreytingastuðli fyrir hvert ár til ársloka 2001 S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

21. Söluhagnaður telst að fullu til skattskyldra tekna á söluári og skiptir ekki máli hve lengi skattaðili hefur átt hina seldu eign. Undantekning skv. 27. gr. Þrjár mögulegar leiðir til að reikna út söluhagnað. Skattaðili velur hagstæðustu leiðina. mismunur á söluverði og kaupverði mismunur á söluverði og fasteignamati í árslok 1979 helmingur söluverðs Fasteignir aðrar en íbúðarhúsnæði 15. gr. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

22. Ef eignarhald er lengra en 2 ár – skattfrjálst Ef < 2 ár þá er söluhagnaður skattskyldur á söluári Heimilt að fresta um tvenn áramót og færa niður með endurfjárfestingu í íbúðarhúsnæði. Ef ekki endurfjárfest þá telst söluhagnaðurinn til skattskyldra tekna á öðru ári frá því hann myndaðist. Hafa þarf í huga stærðarmörk; 600 rúmmetra og 1200 rúmmetra Ef hæð húsnæðis er venjuleg (2,5 metrar) þá er um að ræða; 240 fermetra hjá einstaklingi 480 fermetra hjá hjónum. Íbúðarhúsnæði17. gr. TSL S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

23. Eignir sem ekki eru notaðar í atvinnurekstri: Söluhagnaður skattfrjáls sbr. 2. mgr. 16. gr. Undantekning ef eignar var aflað í hagnaðarskyni sbr. 21. gr. Getur maður aflað eigna í hagnaðarskyni án þess að vera í atvinnurekstri? Hver er þá skattprósentan? Fjármagnstekjur eða almennar tekjur? Söluhagnaður – lausafé16. gr. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

24. Hagnaður af sölu hlutabréfa telst að fullu til skattskyldra tekna á söluári og skiptir ekki máli hve lengi skattaðili hefur átt hin seldu hlutabréf. Við sölu á hlutabréfum, sem seljandi hefur eignast fyrir árslok 1996, skal skattskyldur söluhagnaður vera söluverð þeirra að frádregnu jöfnunarverðmæti, sbr. 3. mgr., eða upphaflegu kaupverði hlutabréfanna þegar það hefur verið hækkað samkvæmt verðbreytingarstuðli fyrir hvert ár til ársloka 1996 ef það er hærra. Einstaklingur selur hlutabréf S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

25. Jöfnunarverðmæti • Jöfnunarverðmæti var reiknað fyrir félög í árslok 1996 þegar fjármagnstekjuskattur var tekinn upp. • Jöfnunarverðmæti er nafnverð hlutafjár að viðbættri ónýttri heimild til útgáfu jöfnunarhlutabréfa á þeim tíma. • Í raun er um að ræða verðbætur á nafnverð hlutafjár. • Reiknaðir voru út jöfnunarstuðlar fyrir hlutafélög. • Sjá www.rsk.is (Jöfnunarstuðlar) S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

26. Söluhagnaður eigna • Samkvæmt 20. gr. má draga beinan kostnað við sölu frá söluverði. T.d.: • Söluþóknun verðbréfafyrirtækis við sölu bréfa. • Söluþóknun fasteignasölu • Á sama hátt er eðlilegt að bæta kaupþóknun verðbréfafyrirtækis við stofnverð hlutabréfa þegar söluhagnaður er reiknaður. • Að öðru leyti eru nánast engar heimildir til frádráttar fjármagnstekjum (sbr. 2. tl. B-liðar 30. gr.) S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

27. Sölutap eigna • Hjá einstaklingum er sölutap frádráttarbært á móti söluhagnaði sams konar eigna. (24. gr.) • Þetta á t.d. við um hlutabréf, tap má draga frá hagnaði annarra bréfa. • Þetta á hins vegar ekki við um söluhagnað og –tap af hlutdeildarskírteinum verðbréfasjóða. Hagnaður af sölu þeirra telst til vaxta skv. 2. mgr. 8. gr. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

28. Sérregla um arftöku(23. gr.) • Hafi skattaðili eignast selt íbúðarhúsnæði við arftöku, þar með talda fyrirframgreiðslu arfs, skal við ákvörðun eignartíma við sölu miða við samanlagðan eignartíma arfleifanda og arftaka. • Tveggja ára reglan - samanlögð. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

29. Sérregla í 27. gr. TSL • Heimilt er að dreifa söluhagnaði á líftíma móttekinna skuldabréfa við sölu eignar, þó ekki lengri tíma en 7 ár. (skv. 27. gr.) S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

30. Kaupréttasamningar • Stock option • Starfsmanni er veittur réttur til að kaupa fyrirfram ákveðið magn hluta í félagi (sem hann vinnur hjá á fyrirfram ákveðnu verði á fyrirfram ákveðnu tímabili. • Skyldur samningsaðila • Skylda félags er að sjá til þess að á hinum fyrirfram ákveðna tíma sé umsamið magn hlutabréfa til staðar. • Skylda starfsmanns er oftast tengd starfi hans, þ.e. hann skuldbindur sig til að starfa í x tíma fyrir félagið. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

31. KaupréttasamningarSkattlagning • Meginreglan er sú að bera verður saman kaupverð hlutabréfa og markaðsverð bréfanna. • Ef markaðsverð er lægra þá ber að telja mismuninn til A-liðar tekna hjá starfsmanninum. • Í 9. og 10. gr. TSL er að finna undantekningar á þessari reglu. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

32. 9. gr. TSL. • Tekjur skv. 1. tölul. A-liðar 7. gr., vegna kaupa manns á hlutabréfum samkvæmt kauprétti sem hann hefur öðlast vegna starfa fyrir annan aðila, sbr. þó 10. gr., skulu ákveðnar eins og kveðið er á um í þessari grein. • Til skattskyldra tekna telst mismunur á kaupverði samkvæmt kaupréttarsamningi og gangverði bréfanna þegar kaupréttur er nýttur. • Með gangverði er átt við skráð markaðsverð í kauphöll eða á skipulegum tilboðsmarkaði þegar kaupréttur er nýttur. • Ef hlutabréf í félagi eru ekki skráð í kauphöll skal miða við gangverð þeirra í viðskiptum, annars bókfært verð eigin fjár samkvæmt síðasta endurskoðaða ársreikningi eða árshlutareikningi viðkomandi félags. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

33. 10. gr. TSL. Tekjur skv. 9. gr. skulu skattlagðar sem fjármagnstekjur skv. C- lið 7. gr. sé eftirfarandi skilyrðum fullnægt: 1. Kaupréttur að hlutabréfum eða hlutum í viðkomandi félagi hafi náð til allra starfsmanna. Hlutabréfum og hlutum starfsmanna skulu fylgja sömu réttindi og öðrum hlutabréfum eða hlutum félags. 2. Starfsmaður hafi verið í föstu starfi hjá félaginu eða í öðru félagi í sömu félagasamstæðu, sbr. lög um ársreikninga1). 3. Að lágmarki 12 mánuðir þurfa að líða frá gerð samnings um kauprétt þar til hann er nýttur. 4. Kaupverð sé eigi lægra en vegið meðalverð í viðskiptum með hluti/hlutabréf félags tíu heila viðskiptadaga fyrir samningsdag ef slík viðskipti hafa verið skráð í kauphöll. Ef slík skráning hefur ekki átt sér stað skal miða við gangverð eins og það er skilgreint í 9. gr. 5. Starfsmaður eigi hlutabréfin eða hlutina í tvö ár eftir að kaupréttur er nýttur. 6. Samningur um kauprétt sé ekki framseljanlegur. 7. Hámark kaupa hvers starfsmanns sé samanlagt 600.000 kr. á ári miðað við kaupverð samkvæmt samningi. 8. Félag sem hefur í hyggju að veita starfsmönnum kauprétt hafi sent ríkisskattstjóra fyrir fram til staðfestingar áætlun um kauprétt starfsmanna ásamt upplýsingum um framangreind atriði í því formi sem hann ákveður S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

34. Frádráttur frá fjármagnstekjum2. mgr. B-liðar 30 gr. • Heimilt er að mótreikna tapaða vexti við fjármagnstekjur hafi skattur þegar verið greiddur af vöxtunum.  Skal það gert á því ári þegar sýnt er að krafa sem vextir voru reiknaðir af fæst ekki greidd og skal gera grein fyrir henni í skattframtali viðkomandi tekjuárs.  Með sama hætti fer um aðrar fjármagnstekjur, sbr. 3. mgr. 66. gr.  Heimildin nær til fimm ára aftur í tímann frá og með tekjuári.  Sé ekki um fjármagnstekjur að ræða á því tekjuári þegar mótreikningur á sér stað yfirfærist mótreikningsheimildin til næsta skattframtals í allt að fimm ár.  Heimild samkvæmt þessari málsgrein tekur einungis til fjármagnstekna utan rekstrar hjá einstaklingum og þeirra lögaðila sem ekki hafa með höndum atvinnurekstur S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

35. Lög nr. 94/1996um staðgreiðslu fjármagnstekjuskatts • Innheimta skal í staðgreiðslu 10% tekjuskatt til ríkissjóðs af vöxtum og arði eins og nánar er kveðið á um í lögunum. • Hjá lögaðilum og hjá einstaklingum í atvinnurekstri skal réttilega ákvörðuð og innborguð staðgreiðsla á fjármagnstekjur vera bráðabirgðagreiðsla upp í væntanlegan álagðan tekjuskatt eða önnur opinber gjöld sem lögð verða á slíka rekstraraðila. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.

36. Staðgreiðsla fjármagnstekjuskatts • Skylda til að draga staðgreiðslu af vaxtatekjum og afföllum og skila í ríkissjóð hvílir á • innlendum innlánsstofnunum, verðbréfafyrirtækjum, verðbréfamiðlurum, eignarleigufyrirtækjum og öðrum fjármálastofnunum, lögmönnum, löggiltum endurskoðendum og öðrum fjárvörsluaðilum, tryggingafélögum, svo og sérhverjum öðrum aðilum sem hafa atvinnu af fjárvörslu, milligöngu eða innheimtu í verðbréfaviðskiptum eða annast innheimtu fyrir aðra. • Skylda til að draga staðgreiðslu af arði og skila í ríkissjóð hvílir á lögaðilum, sbr. 1. tölul. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt og eignarskatt. S K A T T A R É T T U R – F J Á R M A G N S T E K J U R O. FL.