„A to ciekawe – 4 żywioły”

1. „A to ciekawe – 4 żywioły” • W ramach akcji „Szkoła z klasa 2.0” nasza klasa III a w roku szkolnym 2013/2014 przygotowała projekt pt. „A to ciekawe – 4 żywioły”. • Poniżej przedstawiamy wybrane eksperymenty, które przeprowadziliśmy w szkole, aby zachęcić innych uczniów do eksperymentowania.

2. OGIEŃ Ciepło – właściwości ognia Przenoszenie się ognia Gaszenie płomienia - gaśnica Eksperymenty i prezentację przygotowali: Bartek Łomża, Borys Tokarz, Marcel Szafrański

3. „Ciepło – właściwość ognia” Do eksperymentu potrzebna była świeczka i słoik Zapaloną świeczkę przykryliśmy słoikiem. Słoik trzymaliśmy w powietrzu, po chwili dotykaliśmy słoik. Stwierdziliśmy, że słoik był ciepły. Wniosek z doświadczenia: Ogień daje nam ciepło.

4. „Przenoszenie się ognia” Do eksperymentu potrzeba świeczki i zapałek. Zapalamy świeczkę i trzymamy zapałkę blisko płomienia. Po chwili zapałka zapali się. Wniosek z eksperymentu: Ogień może się rozprzestrzeniać bardzo szybko i przez to może być bardzo niebezpieczny.

5. „Gaszenie płomienia – gaśnica” Do eksperymentu potrzebowaliśmy: ocet, sodę oczyszczoną, 2 talerzyki, szklaną butelkę, balon, świeczkę. Na jeden talerzyk wsypałem sodę oczyszczoną, a na drugi wylałem trochę octu. Dałem je do skosztowania i wyjaśniłem, że mamy do czynienia z tak zwanym roztworem zasadowym i kwaśnym. Następnie połączyłem oba produkty – nastąpiła reakcja między zasadą a kwasem czego efektem było pojawienie się piany. Wyjaśniłem, ze oprócz widocznej piany pojawił się gaz – dwutlenek węgla CO 2. Aby go pokazać zrobiłem to samo doświadczenie ale w zamkniętej przestrzeni czyli w butelce. Natychmiast zamknąłem otwór butelki balonem. Balon napęczniał co świadczyło o powstałym podczas reakcji gazie.

6. „Gaszenie płomienia – gaśnica” – c.d. Wyjaśniłem, że powstały w tej reakcji gaz może działać jak gaśnica, która zgasi płomień świeczki. Powtórzyłem doświadczenie, tym razem zatkałem otwór butelki dłonią, aby zgromadził się gaz w butelce i po chwili przyłożyłem otwór butelki od zapalonej świeczki. Płomień zgasł. Wniosek z doświadczenia: Płomień świeczki zgasł ponieważ dwutlenek węgla odciął na krótką chwilę dopływ tlenu do palącego się knota. Przypomniałem, że aby ogień się palił, musi mieć dostęp to tlenu. Z lekcji wiemy, że powietrze to mieszanina gazów: 78% azotu, 21 % tlenu i 1% mieszanina innych gazów.

7. WODA • Magiczne jajko • Pływająca igła • Gdzie szybciej? Eksperymenty i prezentacje wykonali: Amelka Witkowska, Weronika Cimander, Marta Łomża, Oliwia Stobernak, Oliwia Berdzik, Julka Morawska

8. „Magiczne jajko” • Potrzebujemy: 2 surowe jajka, 2 pojemniki, sól, łyżka. Do pojemników nalałam taką samą ilość wody. W jednym z nich rozpuściłam sól. Następnie poprosiłam, aby po włożeniu jajek do pojemników, dzieci obserwowały zachowanie jajek . Jajko w wodzie z solą pływało po powierzchni, a w czystej wodzie tonęło. Wniosek: Woda z solą jest bardziej gęsta niż woda czysta, a woda z dużą ilością soli jest gęstsza od jajka, dlatego jajko w niej nie tonie, tylko pływa po powierzchni. Jeśli płyn jest bardziej gęsty niż przedmiot, to woda „wypycha” przedmiot na powierzchnię. Ciecze maja różny ciężar, mimo takiej samej objętości. I tak woda słona ( morza, oceany) mają większy ciężar od wody słodkiej (jeziora, rzeki). W wodzie słonej wszystko pływa lepiej. Tu jako ciekawostkę podałam przykład Morza Martwego, którego zasolenie jest tak duże, że prawie niemożliwe jest utonięcie w tym jeziorze.

9. „Pływająca igła” • Potrzebujemy: szklankę, igłę i pęsetę. Szklankę napełniłam wodą. Delikatnie przy pomocy pęsety ułożyłam igłę na powierzchni wody. Dzieci obserwowały czy igła utonie, czy będzie pływać? Potem powtórzyłam to doświadczenie, ale wkładałam igłę pod katem. Wniosek:Igła położona powoli i ostrożnie na powierzchni wody pływała ponieważ siły przyciągania działające między cząsteczkami wody są duże, a przy powierzchni przyciągane są do środka. Tworzą cienką, niewidoczną warstwę – błonę, która może utrzymać lekkie przedmioty. Siła która przytrzymuje te cząsteczki nosi nazwę napięcia powierzchniowego. Przypomniałam dzieciom o omawianym na lekcji nartniku, który potrafi utrzymać się na powierzchni wody.

10. „Gdzie szybciej?” • Potrzebujemy: 2 szklanki, atrament. Do jednej szklanki wlewam wodę zimną , a do drugiej wodę ciepłą. Następnie dodaje do wody atrament i polecam dzieciom obserwację smug atramentu. Wniosek: W ciepłej wodzie atrament rozpuścił się szybciej ponieważ cząsteczki wody w ciepłej wodzie poruszają się szybciej niż w zimnej. Również barwnik z atramentu w ciepłej wodzie szybciej traci kolor.

11. POWIETRZE • „Która świeczka zgaśnie wcześniej?” • „Zaczarowana woda” • „Zaczarowany balon” Eksperymenty i prezentacje przygotowali: Weronika Maśnica, Marcel Holetzke, Mateusz Schlenga, Amelka Smolny, Mariola Szczurek

12. „Która świeczka zgaśnie wcześniej?” Pomoce: 3 świeczki, 3 słoiki różnej wielkości. Po zapaleniu świeczek przykryliśmy je jednocześnie słoikami o różnej wielkości. Potem obserwowaliśmy płomienie pod każdym słoikiem. Świeczki zgasły w różnych odstępach czasu. Najwcześniej zgasła świeczka pod najmniejszym słoikiem, a najdłużej paliła się świeczka pod największym słoikiem. Wniosek: Wiemy, że jednym ze składników powietrza jest tlen (21%) Aby ogień mógł płonąć potrzebny jest dostęp tlenu. Kiedy tlenu zabraknie ogień zgaśnie. Ponieważ w mniejszym pojemniku jest mniej tlenu to szybciej został wykorzystany i płomień zgasł najszybciej.

13. „Zaczarowana woda” Pomoce: świeczka –podgrzewacz, słoik, talerz. Na talerz wlewamy wodę, i układamy podgrzewacz, następnie przykrywamy podgrzewacz słoikiem i polecamy obserwację wody w talerzyku. Po kilku sekundach podgrzewacz zgasł. To znaczy, że tlen zawarty w powietrzu ze słoika został wykorzystany, a do wnętrza słoika dostała się woda z talerzyka, która zajęła miejsce tlenu. W słoiku wytworzyło się mniejsze ciśnienie niż na zewnątrz, spowodowało to zassanie wody z talerza do słoika. Mogliśmy zaobserwować jaką objętość zajmował tlen w słoiku. Wniosek: Tlen jest składnikiem powietrza.

14. „Zaczarowany balon” Pomoce: butelka, balon. Do butelki wlewamy gorącą wodę. Szybko naciągamy na otwór butelki balon, który zaczyna się naprężać. Dlaczego balon nałożony na szyjkę butelki nadmuchał się? W wyniku ocieplenia się powietrza znajdującego się w butelce zaczyna ono rozprężać się i potrzebuje więcej miejsca, wypływa więc do balonu i go nadmuchuje. Wniosek: Powietrze jest sprężyste. Ciepłe powietrze rozszerza się.

15. ZIEMIA • „Ruchome piaski” Eksperyment i prezentacje przygotowali: Bartosz Kokott, Kuba Haliniak

16. „Ruchome piaski” Pomoce: pojemnik, mąka ziemniaczana, woda, drobna figurka. Wsypujemy mąkę do naczynia, stopniowo wlewamy wodę i mieszamy. Kiedy uzyskamy odpowiednią konsystencje - gęstego miodu- przystępujemy do demonstracji. Uderzamy mocno w masę , która wydaje się twarda i nie możemy jej przebić do dna, ale kiedy ułożymy na niej figurkę to zauważamy, że wolno zaczyna tonąć. Nasza masa czasami zachowuje się jak ciało stałe, a czasami jak ciecz. Chwytając szybko ciecz i obracając ją rękoma można utworzyć z niej kulę, jednak zaraz po zaprzestaniu czynności obracania ciecz rozlewa się i przelewa przez palce. Wniosek: Właściwości cieczy nieniutonowskiej przypominają bagna lub ruchome piaski. Osoby i zwierzęta, które grzęzną szarpiąc się sprawiają, że bagno jeszcze bardziej je trzyma i wciąga.

17. Podsumowanie • Uczestniczyliśmy w projekcie „A to ciekawe – 4 żywioły” • Nasze eksperymenty dotyczyły właściwości wody, powietrza, ognia i ziemi. • Łącznie przeprowadziliśmy 21 eksperymentów. • Wybrane doświadczenia powtórzyliśmy klasie drugiej „a”. • To były bardzo ciekawe zajęcia – zachęcamy wszystkie klasy młodsze i starsze do prowadzenia takich lekcji. • Zdobyliśmy odznaki i wszyscy bardzo fajnie się bawiliśmy. Uczniowie kl. III a SP nr 4 Pyskowice