AĞRILI AYAKTA FİZİKSEL TIP ve REHABİLİTASYON YÖNTEMLERİ

1. AĞRILI AYAKTA FİZİKSEL TIP ve REHABİLİTASYON YÖNTEMLERİ Prof. Dr. Hidayet SARI İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon ABD

2. HALLUKS RİGİDUS Hedefler: • Ağrı ve enflamasyonu azaltmak • EHA’nı yeniden kazandırmak • Konservatif tedavinin fayda etmiyorsa ve hasta cerrahi müdahaleyi istemiyorsa hastaya azalmış 1. MTF hareket ve ağrı ile nasıl başedeceğini öğretmek

3. Fiziksel Yöntemler: • İstirahat • Buz • US,Fonoforez • TENS,İyontoforez • Girdap banyosu • Mobilizasyon egzersizleri

4. Eksternal cihazlar: • Ortezler • 1. MTF eklem ekstansiyonunu kısıtlayan ayakkabı modifikasyonları

5. Terapötik egzersizler: • Ağrı sınırları içinde pasif ve aktif EHA egzersizleri

6. Tekrar yaralanmayı engellemek için yapılacak öneriler: • Geçici bir süre için şiddetli aktiviteleri azaltma ya da bırakma

7. AŞİL TENDİNİTİ Akut evre/ ağır olgu Hedefler: • Ağrıyı ve ödemi azaltmak • Şiddetlendiren aktiviteleri kısıtlamak

8. Fiziksel ajanlar • Sıcak ya da soğuk (Kontrast banyo) • Ultrason • Fonoforez • Elektrik stimülasyonu

9. Terapötik egzersizler • Ayak bileği EHA’nı korumak için nazik mobilite egzersizleri (eklem sonu dorsifleksiyonundan kaçınarak) • Ayak instrinsik kasları için kuvvetlendirme egzersizleri

10. Eksternalcihazlar(Bantlama/Atelleme/Ortezler) • Endike durumlarda topuk yükseltme ve ortezler

11. Tekrar yaralanmayı engellemek için yapılacak öneriler: • Hastaya uygun egzersiz, germe, buz ve sıcak uygulaması ve ortez ve yükseltme kullanması önerilmeli

12. Sub-akut evre/ Orta şiddetli olgu Hedefler: • Normal, ağrısız hareketin geri kazanımı • Ayakta durma ve yürüme için gerekli biyomekaniğin düzeltilmesi

13. Manuel terapi • Endike durumlarda aşil tendon ve çevre dokulara nazik mobilizasyon egzersizleri

14. Terapötik egzersizler • Progresif kuvvetlendirme aktiviteleri. Tendinozisin olası olduğu durumlarda, eksenterik yüklenme ile doku kalınlığını ve kuvvetini arttırır.

15. Propriosepsiyoneğitimi

16. Progresif germe teknikleri

17. Yerleşmiş evre/Hafif olgu Hedefler: • Hastanın düzgün olmayan yüzeyler ve merdivenler gibi toplum içi ambulasyonu içeren çoğu normal aktiviteye ağrısız bir şekilde dönmesini sağlamak.

18. Fonksiyonel eğitim • Eğimli yüzeyde yürüme, hafif tempolu koşu ve nazik sıçrama aktivitelerine başlama

19. Yüksek performans/ ağır işgücü ile çalışan atlet ve çalışanlara yaklaşım Hedefler: • Kısıtlanmamış spor ve iş aktivitesine dönme

20. Hasta eğitimi/ Ergonomik öneriler • Hastayı tekrarlayan tendinitin semptom ve bulgularını farketmesi için eğitmek • Tekrarları önlemek için son ev egzersiz ve germe programını bildirmek.

21. Retrokalkaneal Bursit Akut evre / ağır olgu Hedefler: • Şişlik ve ağrıyı azaltmak. • Şiddetlendirici faktörleri azaltmak. • İBKE kuralları

22. Fiziksel ajanlar • Buz • Ultrason/fonoforez • İyontoforez • Elektrik stimulasyonu • Kontrast banyo

23. Terapötik egzersizler • Ayak bileği eklem hareket açıklığını korumak için nazik mobilite egzersizleri (eklem sonu dorsifleksiyondan kaçınarak)

24. Eksternal cihazlar (Bantlama/Atelleme/Ortezler) • Endike durumlarda topuk yükseltme ve ortezler

25. Tekrar yaralanmayı önlemek için öneriler • Hastaya uygun egzersiz, germe ve buz uygulamasını öner • Arkası açık ayakkabı ya da daha uygun ayakkabı giymek etkilenmiş bölgeye binen basıncı azaltır.

26. İmmobilizasyon Basit konservatif tedavilerfaydalı olmuyorsa; • Yürüme botu • 4-6 hafta boyunca alçı

27. Sub-akut evre / Orta şiddetli olgu Hedef: • Ağrısız, normal hareket yeniden kazanmak • Yürüyüş biyomekaniğini düzeltmek

28. Manuel Terapi • Endike durumlarda aşil tendon ve çevre dokulara nazik mobilizasyon teknikleri uygulaması

29. Terapötik egzersizler • Aşil tendonunun progresif dereceli gerilmesi subtendinöz bursadaki sıkışmayı azaltabilir. • Klinik alevlenmeleri önlemek için balistik germelerden kaçınılmalıdır.

30. Yüksek performans/ ağır işgücü ile çalışan atlet ve çalışanlara yaklaşım • Hedef: İstenilen rekreasyonel ve iş aktivitesi seviyesine dönmek • Fonksiyonel eğitim: tempolu hafif koşu

31. Hasta eğitimi/ ergonomik bilgilendirme • Tekrar yaralanmayı engellemek için hastanın semptom ve bulgular hakkında bilgilendirilmesi • Nüksün önlemek için ev egzersiz programının tekrarı

32. Lateral ayak bileği burkulması Akut evre/ Şiddetli olgu Hedefler: • Effüzyonu sınırlamak • Ağrıyı azaltmak ve eklemi daha fazla hasarlanmadan korumak • Hareketin indüklediği enflamatuvar reaksiyonları engellemek • İBKE kuralları

33. Fiziksel ajanlar • Kriyoterapi/buz • Elektriksel stimülasyon

34. Terapötik egzersizler • Ağrı sınırları içinde nazik, aktif dorsifleksiyon ve plantarfleksiyon • Ayak bileği pompalama, ankle circles, and ankle alphabet egzersizlerine başlama • Baldırmiyofasyası için havlu ile germe • Tüm yönlerde ağrı sınırları içinde izometrik kuvvetlendirme egzersizleri • Ayakla havlu yakalama

35. Not: Evre 3 veciddievre 2 yaralanmalarında, aktifinversiyonveplantarfleksiyonhareketaçıklığıegzersizleriiyileşmekteolanyapılarahasarvermemekiçinligamanüzerindekihassasiyetazalanakadarkısıtlanmalıdır. • Not: Ligamanhasarısonrasıeklemlerinerkenmobilizasyonu, tamligamankuvvetibirkaçaydanöncesağlanamamasınarağmen, asılolarakkollajenyığınınınoryantasyonunuuyarırveiyileşmeyidestekler. Yumuşakdokueffüzyonunusınırlamakiyileşmeyihızlandırır.

36. EksternalCihazlar(Bantlama/Atelleme/Ortezler) • Eğer ağrıyı azaltmak için geçici olarak eksternal cihaz kullanımı gerekiyorsa, hastaya diz desteği önermeli. • Ayak bileği kompresyon bandajı • Air cast splint ya da yürüyüş botu gibi bir ayak bileği ateli.

37. Yenidenyaralanmayıönlemekiçinöneriler: • Burkulmanın derecesine bağlı 2-3 gün baston ile yürüme • Yüksek ayak bileği yaralanma insidansı taşıyan aktiviteleri yaparken atel ya da ayak bileği bandajı kullanımı • Her çeşit spor için uygun ayakkabı kulanımı • Düzensiz araziler, çukurlar ve yüksek kaldırımlara dikkat etmek • Akşam yataktan kalkınca ışığı yakmak • Kaygan yer yüzeylerine dikkat etmek

38. Subakut evre/ Orta şiddetli olgu Hedefler: • Ağrıyı azaltmak ve ortadan kaldırmak • Ağrısız eklem hareket açıklığını arttırmak • Kuvvet ve propriosepsiyon kaybını kısıtlamak

39. Manuel Terapi • Eğer dorsifleksyon ve eversiyon hareket açıklığı kısıtlı ise manuel eklem mobilizasyonu

40. Terapötik egzersizler • Ağrı sınırları içinde aktif dorsifleksiyon/ plantarfleksiyon ve eversiyon ve inversiyon egzersizlerine geçiş- eğer tolere edilirse ilave olarak dirençli egzersizlere başlama (ör; thera-bant ile ya da yerçekimine karşı ayak parmak uçlarında yükselerek) • Tek ayak üstünde durma, seated BAPS board– progressing to standing BAPS board type exercises gibi proprioseptif egzersizlere başlama

41. Yerleşmiş evre / Hafif olgu Hedefler: • Ağrısız tam eklem hareket açıklığının yeniden kazanılması • Normal kuvvetin kazanılması • Normal propriosepsiyonun kazanılması

42. Manuel Terapi • Aktivitespesifikegzersizlergibifonksiyonelilerlemeyikullanaraksporaktivitelerinetedricidönüşünsağlanması; yüzme, havuzdakoşmagibi. • Fonksiyonelaktiviteleretedricigeçiş • Her ikiayaküzerindeağrısızsekmeilebaşlayaraktekayağailerleme • Ayakparmakuçlarındadurmavesekme • Ağrısızbirşekildeyüksekbasamaküzerineçıkma (Step up / over / forward / sideways on high step pain free) • stairmaster, treadmill vebisikletegzersizlerinebaşlama • Uygunadımyürüyüşağrısızolduğuzamankoşmayabaşlama • Figure 8’s, cross-over walking • İpatlama • Duvarda top • Weight bearing wobble board • Topukyükseltme

43. Eksternalcihazlar(Bantlama/Atelleme/Ortezler) • Ayak bileği burkulmalarında tekrar yaralanma sıktır; dolayısıyla eksternal cihazlama tavsiye edilir. Bantlama, bağcıklı korseler ve hava atelleri kullanılabilir.

44. Yüksek performans/ ağır işgücü ile çalışan atlet ve çalışanlara yaklaşım Hedefler : • İstenilen iş ya da serbest zaman aktivitelerine dönmek • Yeniden yaralanmanın önlenmesi

45. Manuel Terapi Hedeflenen spor aktivitesi için fonksiyonel aktivitelerinilerletilmesi-mesela: • Yürüyüş-jog, 50/50 geriye, ileri, patterns, daireler • Jog-koşu, geriye, ileri, patterns • Tek ayakla ip atlama • Figure 8’s, cross-over running • Progresif dirençli egzersizler ile kuvvet ve enduransı arttırmak • Eğer atlet motive ise erken mobilizasyonu düşünülmeli. Bununla birlikte, spesifik stratejiyi belirlerken, hastanın aktivite seviyesi, yaşı, hedefleri, yaralanma derecesi, önceki yaralanma geçmişi ve genel motivasyonu göz önünde bulundurulmalı.

46. Pes planus Akut evre/Ağır olgu Hedef: • Ağrısız günlük yaşam aktivitesi performansının yeniden kazanımı

47. Fiziksel ajanlar • Ultrason • Fonoforez • Elektriksel stimulasyon • Buz

48. Manuel terapi • Talokrural dorsifleksiyon ve talokalkaneal eversiyon ile ilişkili kısıtlı aksesuar hareketler için eklem mobilizasyonu • Kısıtlı posterior baldır myofasyası için yumuşak doku mobilizasyonu

49. Terapötik egzersizler • Zayıf baldır kasları ve ayak instrinsikleri için kuvvetlendirme egzersizleri • Gergin baldır kasları için germe egzersizi • Eklem ve yumuşak doku mobilizasyonları ile kazanılan mobiliteyi idame ettirmek için egzersiz ve fonksiyonel hareketlerin önerilmesi

50. Eksternalcihazlar(Bantlama/Atelleme/Ortezler) • Anti-pronasyon tipi bantlama prosedürleri • Arka ayak ve medial longitudinal arkı stabilize etmek için ayakkabı içi ortezler