1 / 61

Ilghnéitheacht Orgánaigh

Ilghnéitheacht Orgánaigh. Aicmítear gach rud beo i grúpaí ar a dtugtar ríocht chun idirdhealú a dhéanamh idir na h- orgánaigh éagsúla . 1. Aicmítear cealla i dhá príomh shaghas - Prócarótacha agus Eocarótacha. Cealla Prócarótacha.

thanos
Download Presentation

Ilghnéitheacht Orgánaigh

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. IlghnéitheachtOrgánaigh

  2. Aicmíteargachrudbeoigrúpaíar a dtugtarríochtchunidirdhealú a dhéanamhidirna h-orgánaighéagsúla. 1. Aicmítearceallaidhápríomhshaghas - PrócarótachaagusEocarótacha.

  3. CeallaPrócarótacha • Tástruchtúr an shimplíagaon ball den ríochtprócaratach. • Nílnúicléasagceallaprócarótacha ach tápíosa DNA a dhéanannfáinne (crómasóim) san núicleíd. • Níbhíonnnapróitéiníceannaag an crómasóimseo a bhfeictearsacrómaisóimeocarótach. • Sa cíteaplasmabíonnribeasóim, einsímíagusgránaístórálabia ach níbhíonngachorgánáidatáiceallaeocarótach. Bíonncillscannántimpeall an cíteaplasma. • Timpeall an scannántácillbhallarighindéanta. Bíonncapsúlsleamhnachtaobhamuigh den cillbhallaaguslascnaidíagroinntbaictéar.

  4. CeallaEocarótacha • Bíonnstruchtúrceallanaríochteileníoscoimpléascach. • Bíonnscannántimpeall DNA ceallaeocarótachaagus mar sin tánúicléasacu, • Bíonn an chuidorgánaidsnaceallaseo. Tároinntfianaise go fhabhraíonnceallaeocarótacha ó roinntceallaprócarótacha a tháinig le chéile mar chill amháin. M.sh. an mhiteachoindreagusnaclóraplaistí. Bíonn a chuid DNA féinagna h-orgánaidseo.

  5. 2. Aicimiú 5 ríocht. • (Tágachríochtforoinnteingrúpaí. Fíleam, Rang, Ord, Fhine, Géineas, Speiceas)

  6. Ríochtprócaratach (Monera): Orgánaighsimplíaoncheallach. Faigheannsiadcothúisliteéagsúla. • Ríochtprótisteach: Orgánaighcoimpléascachaoncheallachagusgachcineálalgaí. Faigheannsiadcothúislíéagsúla.

  7. RíochtFungais: Orgánaighilcheallachganmórándifreáilcealla. Faigheannsiadcothú go heitreatrófachachtríionsú. • RíochtnabPlandaí: Orgánaighilcheallach a bhfaigheann a chuidbiatrífótaisintéis. • RíochtnahAinmhithe: Orgánaighilcheallach a bhfaigheann a chuidbia go heitreatrófachachtríionghafaheitreatrófachachtríionsú.

  8. Ríochtnahainmhithe (700 milliún bl., san fharraige) • Orgánaighheitreatrófach, ilcheallachganaon chill bhalla. • Tánéarchórasacu. Atáirgeadhgnéasach an modhatáirgeadh. Tá an chuidfíleamsaríochtseo. • Raonmór ó ainmhithesimplí ó smugairlerón go péisteanna go feithidí go veirteabrach.

  9. RíochtnabPlandaí • Orgánaighfótaisintéiseach, ilcheallachcoimpléascach le chill bhalla. Bíonnfolúisínímóraacu. AtáirgeadhgnéasachnóéighnéasachnamodhannaatáirgeadhTároinntmaithfíleamsaríochtseo.

  10. Ríochtprótisteach • (6,000 speiceas, 2000milliún bl. Cónaíonnsiad san ithir, lochán, san fharraige) • Is ball den ríochtprótisteach é an Amoeba proteus, orgánaighaoncheallach. Chuirtear é saaicmiúseo de bhar an tslí a itheannsiad. • Tá an amoeba in anngachceann de naimoibritheatáagteastáilchunmaireachtáil a dhéanamhiadféin.

  11. Amoeba proteus

  12. Struchtúr • Eicteaplasma – cíteaplasmaseachtrachatárighin • Ionphlasma – cíteaplasmagráinneach de bharrnafolúisíníbia & fuíollábhar.

  13. Eicteaplasma • Fuíollábhar Ionphlasma Núicléas FolúisínCrapthach

  14. Breagpóidia

  15. Bíonngnáthorgánáidag an Amoebaagusbíonnfolúisíníspeisialtaacu. • m.sh. Bíonn a biadíleáiteacuifolúisíníbia. • Úsáideann an Amoeba breagphóidia do gluaiseachtaguscothú. Bogannnabreagphódiaidtreo an bia. Timpeallaíonnsiad an bhiaagusdéanannsiadfolúisíníbiaastu.

  16. Bíonn an Amoeba in annfáilréidh le huisce a thagannisteachsachealltríosmóis, trífolúisínícrapthach. • Forbraíonn an folúisínnuair a ghlactar le huisceóncíteaplasma. • Scaoiltear an tuisceamachtrí poll sealadachsachillscannán.

  17. FolúisínCrapthachagPléascadh

  18. Ríochtprócaratach (Monera) • Micreaorgánaighnachféidirfeiceáilganmicreascóip. M.sh. baictéar, roinnt fungi, roinntprótist. • Baictéar an grúpa a bheidh á dhéanamhagainnónríochtseo.

  19. Bídeachaoncheallachiadnabaictéir a faightear san fharraige, I bhfionnuisce, san ithir, san aer, ibplandaí & iainmhithe. Is féidir le roinntbaictéarmaireachtáiligcoinníollachaéagsúla m.sh. teocht an ardnó an-íseal, pH an ardnó an íseal.

  20. De réir an chrutha a aicmítearnabaictéir. • Sféir (cocais): Faighteariadinaaonar, islabhraí, ibpéirínóingrúpaí. M.sh. Diplococais, streipteacocaisstafalacocas – is slabhraí de cheallasféarúlaiad. (Cúisscornachtinnardhuine)

  21. Slat/Bachaillíní: Faighteariadinaaonarnóislabhraínóbíonnlascnaidíacu do gluaiseacht. Cumaslaite a bhíonnorthu. E.coli a bhíonnistéigeacha an duine. Clostridiam.

  22. Spirillim: Cumabíse a bhíonnorthu. Bíonnlascnaidíacu do gluaiseacht. Sp. Minus, Syphilis.

  23. StruchtúrCheallanamBaictéar. • Tástruchtúrceallabaictéarsimplí. • Bíonncillbhallarighinarformhórnambaictéaragus de bharr sin níphléascannnacealla. • Bíonncapsúlthartarchuidmaithbaictéarseadánach (clúdachgumalachta-gelatinous sheath) go háirithearnambaictéirpataigineach. Níbhíonnnabaictéir in anngluaiseacht go hiondúil ach bíonnlascnaidí (flagella) archuidacu a chuireannar a gcumasgluaiseacht.

  24. Nílaonorgánáid le scannánnónúicléasceartigceallanambaictéir. • DNA aguspróitéin a bhíonn in ábhar an núicléas. Bíonn an DNA igcromasóimaonair a bhíonnsocraithe go scoiltesacíteaplasma. I roinntbaictéarfaightearpíosaeile DNA igciorcailnachbhfuil ach cúplagéinteacu. • Tugtarplasmaidorthu. I mbaictéirnaplaismidseo a mhacasamhlú (replicate) agustéannsiad ó ghlúin go glúin.

  25. Déanannroinntbaictéirceallaidirphasachaar a dtugtarinspóir (endospore) icoinníollachamícheart inspóir

  26. Le nahinspóirseobíonn an cumas cur in aghaidhteasaagusathruithe pH agnambaictéir. • De bharr sin bíonnteocht an-ardagteastáilchun a bheithcinnte go bhfuilnabaictéir go léirmarbh. • Nuaira thagannnacoinníollachaoiriúnachaaraistógannnaspóiruisceisteachagusforbraíonnsiadagusbriseannsiad an bhalla.

  27. Atáirgeadh • Go h-éighnéasach den chuid is mó a atáirgeannnambaictéiriadféin. • Déscoilteadh(binary fission) a dtugtarar an modhatáirgthe sin fásann an chill bhaictéarach go sroicheannsíméidairithe. • Macasamhlaíonnan DNA agustaganncillbhallaidir an dháchuid den chill, bíonndhá chill le crómasómamháin.

  28. Cothú • Bíonnbaictéaratruachanóheitreatrófacha. • BaictéirUatrófacha-Táséarchumasnambaictéiruatrófachbia a dhéanamhidháslí.

  29. UatrófaighFhótaisintéiseacha- a fhaigheann a gcuidfuinnimh as solasnagréine m.sh. baictéirghlasa an tsulfair. Tarlaíonnséseo í slídifriúl ó fótaisintéisiplandaí.

  30. UatrófaighCeimisintéiseacha – a fhaigheann a gcuidfuinnimh as imoibritheceimiceacha m.sh. nambaictéirnítrúcháinNítrosomonasagusnítrobaictéiridTimthriallnaNítrigine.

  31. BaictéirHeitreatrófacha– Baictéirshapraifíteachanósheadánacha. Shapraifíteacha – úsáideannábharneamhbheoorgánach m.sh. AzotobacterSheadánacha- úsáideannábharbeoorgánach m.sh. baictéirgurcúisgalairiad.

  32. Tá 3 cineálcaidrimhsiombóiseachach • Seadánachas (parasitism) – Baineannorgánachamháinsochar as an caidrimhagusdéanannsédochar don óstach m.sh streptococci –baictéirgurcúisgalariad.

  33. Comhthíosachas (commensalism) - Baineannorgánachamháinsochar as an caidrimh ach nídhéanannsédochar don óstach m.sh baictéirarcraiceannduine. • Comharaíocht (mutualism) – Baineann an dháorgánaighsochar as an caidrimh m.sh. baictéir a dhéanannvitimíníiputógdaoine.

  34. Tosca A BhfuilTioncharacuarFásnambaictéar • Ocsaigin:D’fheadfadhbaictéirfás le nóganocsaigin. Ag breathnúarnacoinníollachaúsáideannsiadriospráidaeróbachanóriospráidanaeróbacha. Tugtaranaeróbaíroghnach (facultative anaerobes) orthu. Anaeróbéigeanta (obligate anaerobes) a dtugtararbaictéirnachféidirleo a bheithbeo ach amháinganocsaigin a bheithiláthair. Is aeróbéigeanta (obligate aerobes) iadformhórnabaictéir.

  35. Teocht:Bíonnéifeachtagteochtarfásnambaictéir. Fásannchuidbaictéiragteochtard (baictéir a bhfaightearifoinseuisce the). Fásannroinntbaictéireileníosfearragteochtíseal. (20-30 céim an teocht is fearr)

  36. pH:Fásannbaictéiréagsúlaag pH éagsúla • Tiúchantuaslagann: Bíonnéifeachtagtiúchannatuaslagannsatimpeallachtarfásnambaictéir. (Tábhachtachigcomhairleasúbia) • Bíonntioncharartoscaeilearfásnambaictéir m.sh. brú

  37. Baictéir, GalaragusFríthbhealaigh. • Tugtarpataigineacharbaictéirseadánachgurbcúisgalariadsnaóstach. • BaictéirDíobhálacha – cuireannsiadgalararduine, milleannsiadbarraagusbia, lobhannsiadnafiacla (plaic). • SamplaíSalmonella typhi – cúistíofóideach, Vibriocholerae – cúiscalaragusMycobacterium tuberculosis – cúis TB. Cégurbcúisgalariadtároinntbaictéirtábhachtachdúinn. Táibhfadníosmóbaictéartairbheachanábaictéirdíobhálacha.

  38. Éifeachttairbheach do baictéir é an cumas frith bhealach a thál. • Is éard is frithbhealachannnáceimic a dhéanannmiocrorgánaigh a bhfuiltocsaineach do bhaictéir.

  39. Tógadhfríthbhealaighardtús ó fungais m.sh. penicillin ó penicillium. • Tógadhchuidfríthbhealaighanois ó baictéir m.sh. streiptimícin. • Táfrith bhealaigh an úsáideachileigheas mar maraíonnsiadnócuireannsiadmoillarfásnambaictéirganéifeachtardhaoine. • Is ceimicnádúrthaiadnafríthbhealaigh a chuireanncumasarnambaictéircoisc a churarfásbaictéireile. • Tároinntbaictéir, áfach, gurféidirleofásnuairatánafáthchiallaighiláthair.

  40. Iompraítear an géin do fríthbhealaighfrithsheasmhachar an plasmaidsabhaictéir. • Nuaira tugtarfríthbhealaighd’otharmaraíteargachbaictéir, nabaictéirtairbheach san áireamh. • I gcáisbaictéiratáfrithsheasmhach do fríthbhealaighnílaoncomórtasag an baictéiraguscoilíníonn (colonises) siad an othar go tapaigh. • Nuaira tagannnabaictéirpataigineachpiocannsiadsuas an frithsheasmhacht do fríthbhealaighagusnícuireannnafríthbhealaighisteachorthu. De bharr sin táméadúifrithsheasmhachtimbaictéirpataigineach. • Tásétábhachtach mar sin go úsáidtearfríthbhealaighigceart.

More Related