6. TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN NİTELİKLERİ

1. T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİİLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI200700694-BYAĞMUR ATALAYDERS:VATANDAŞLIK BİLGİSİKONU: TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN NİTELİKLERİ

2. 6. TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN NİTELİKLERİ

3. “MADDE 1 :TÜRKİYE DEVLETİ BİR CUMHURİYETTİR.” • Birçok yazarlar, Cumhuriyeti hem bir devlet şekli, hemde bir hükümet şekli olarak kabul etmektedirler. Devlet şekli olarak cumhuriyet, egemenliğin bir kişiye veya zümreye deği, toplumun tümüne ait olduğu bir devleti ifade eder.Cumhuriyet aynı zamanda bir hükümet (devlet yönetimi) şekli olarak da kabul edilir. Bu anlamda Cumhuriyet, başta devlet başkanı olmak üzere, devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu, özellikle bunların oluşumunda veraset ilkesinin rol oynamadığı bir hükümet sistemini anlatır. Böylece Cumhuriyet,seçim ilkesine dayanan bir hükümet sistemi anlamı taşımaktadır . • Cumhuriyet yönetimi, halk idaresi, olarak, demokrasinin en olgun şeklidir. Bir başka şekli ile cumhuriyet, egemenliğin birden fazla kişiye ait olduğu bir hükümet biçimidir. Devlet görevlerinde seçim ya da atama ile milletin onayladığı bir sistemdir. • Cumhuriyetçilik ilkesi, milletin egemenliğini kayıtsız-şartsız kendi elinde tutması, kendi geleceğini kendisinin belirlemesi, esasına dayanır .

4. “MADDE 2 :TÜRKİYE CUMHURİYETİ, TOPLUMUN HUZURU, MİLLİ DAYANIŞMA VE ADALET ANLAYIŞI İÇİNDE, İNSAN HAKLARINA SAYGILI, ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI, BAŞLANGIÇTA BELİRTİLEN TEMEL İLKELERE DAYANAN, DEMOKRATİK, LAİK VE SOSYAL BİR HUKUK DEVLETİDİR.” Devlet aynı zamanda milletin huzurunu sağlamak ve fertlerini mutlu kılmak görevi ile de yükümlüdür. Devlet, ferdin hayat mücadelesini kolaylaştıracaktır. Ferdin insan haysiyetine uygun bir ortam içinde yaşamasını gerçekleştirecektir. Bu sosyal devletin görevidir. Sosyal devlet bazılarının yanlış sandıkları veya kasten tarif ettikleri gibi sosyalist devletle ilişkisi olmayan bir devlet anlayışıdır. Sosyal devlet her şeyden önce insana ve insanın düşünce hakkına saygılıdır ve bu sınırlar içerisinde ferdin hak ve hürriyetlerinin kullanılmasını sınırlayan engelleri ortadan kaldırmak, onun başlıca görevleri arasındadır. Ferdin hayatında onun temel hak ve özgürlüklerinden olduğu gibi yararlanmasını engelleyen sebepleri ortadan kaldırmak, sosyal devletin görevidir .

5. a) Başlangıç ilkeleri, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet Anayasasının başlangıç bölümünde, şu ilkeler yer almaktadır: a) 12 Eylül 1980 harekatının meşruluğu b) Atatürk inkılap ve ilkelerine bağlılık c) Atatürk milliyetçiliği ç) Atatürk medeniyetçiliği d) Çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi e) Milli egemenlik f) Anayasanın ve hukukun üstünlüğü g) Hürriyetçi demokrasi h) Kuvvetler ayrılığı i) Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği j) Laiklik.”

6. b) İnsan haklarına saygılı devlet İnsanların doğuştan sahip olduğu kişiliklerine sıkı sıkıya bağlı vazgeçilmez ve devredilmez haklara “insan hakkı” denir. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 1948 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda kabul edilmiş ve Türkiye de bu antlaşmaya imza koyarak beyannamedeki temel ilkeleri kabul etmiştir. Beyannamenin konusu; kişinin insanca bir yaşam sürebilmek için gerekli olan hakların güvence altına alınmasıdır.”

7. c) Atatürk milliyetçiliğine bağlı devlet Atatürk’ün milliyetçilik anlayışı, “akılcı, çağdaş, medeni, ileriye dönük, demokratik, toplayıcı, birleştirici, insani ve barışçıdır. Atatürk, milletin tanımında, bugün bilimselliği kabul edilmiş bulunan “ sübjektif millet” anlayışını benimsemiş ve “bir harstan (kültürden) olan insanlardan mürekkep cemiyete millet denir, dersek milletin en kısa tarifini yapmış oluruz” demiştir. Atatürk’ün verdiği daha geniş bir tanım da, gene tümüyle sübjektif unsurları içermektedir. Buna göre, a) zengin bir hatıra mirasına sahip bulunan ; b) beraber yaşamak hususunda müşterek arzu ve muvafakatte samimi olan; c) ve sahip olunan mirasın muhafazasına beraber devam hususunda iradeleri müşterek olan insanların birleşmesinden meydana gelen cemiyete millet namı verilir.

8. d) Demokratik Devlet DEMOKRATİK DEVLETİN UNSURLARI • Egemenliğin kayıtsız şartsız halkta olması • Serbest, genel oya, dayanan, düzenli aralıklarla seçimlerin yapılması • Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması • Siyasi partilerin serbestçe örgütlenme özgürlüğü ve siyasi yarışa eşit şartlarda katılımı • Hürriyetçi olması, çoğunluğun azınlığı ezmemesi Milli egemenlik kavramı demokratik devlet ilkesiyle doğrudan ilgilidir. Halkın egemenliğini kullanma araçları, yönetime katılması, serbest seçimler, çok partili siyasal hayat ve siyasal partilerin vazgeçilmezliği gibi unsurlar demokratik devlet ilkesinin bir gereğidir.Bunlar kısaca; -Serbest Seçimler • Genel Oy • Eşit Oy • Seçimlerin Serbestliği • Tek Dereceli Seçim • Oyun Gizliliği • Açık Seçim ve Döküm • Seçimlerin Yargı Organlarının Gözetim ve Denetiminde Yapılması -Çok Partili Siyasal Hayat

9. e) Laik Devlet • Anayasa Mahkemesi, 1961 Anayasası döneminde verdiği, 1982 Anayasası döneminde de tekrarladığı kararlarında laiklikle din ve vicdan hürriyeti arasındaki ilişkinin esaslarını şöyle özetlemiştir: -Dinin, devlet işlerinde egemen ve etkili olmaması esasını benimseme, -Dinin, bireyin manevi hayatına ilişkin olan dini inanç bölümünde aralarında ayırım gözetilmeksizin sınırsız bir hürriyet tanımak suretiyle dini anayasal güvence altına alma, -Dinin, bireyin manevi hayatını aşarak toplumsal hayatı etkileyen eylem ve davranışlara ilişkin bölümlerinde, kamu düzenini, güvenini ve çıkarlarını korumak amacıyla, sınırlar kabul etme ve dinin kötüye kullanılmasını ve sömürülmesini yasaklama, -Devlete, kamu düzeninin ve haklarının koruyucusu sıfatıyla dini hak ve hürriyetler üzerinde denetim yetkisi tanıma

10. f) Sosyal Devlet 1982 Anayasası’na Göre Sosyal Devletin Gerekleri: • Sosyal güvenliğin sağlanması • İşsizliğin önlenmesi • Adaletli ücret dağıtımı (Herkese eşit ücret vaat edilmediğine dikkat etmek gerekir.) • Milli gelirin adaletli dağıtımı • Vergilendirme de adaletin sağlanması • Toplu konut faaliyetlerinin desteklenmesi • Sağlıklı bir çevre ve konutun sağlanması • Sosyal kamusal haklar • Ailenin korunması • Topraksız çiftçiye toprak dağıtımı • Toprak mülkiyeti • Kamulaştırma • Planlama • Devletleştirme • Fırsat eşitliğinin sağlanması

11. g) Hukuk Devleti Hukuk devletinin gerekleri: • Temel hak ve hürriyetlerin güvence altında olması • Kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi • Kanuni idare ilkesi (Devlet idaresinin yasalara dayanması) • Devlet faaliyetlerinin belirli ve düzenli olması • İdarenin işlem ve eylemlerinin yargı yoluna açık olması • Mahkemelerin (yargının) bağımsızlığı • Kanuni hakim güvencesi (Kanuni yargı yolu ilkesi) • Hukukun genel ilkelerine bağlılık • İdarenin mali sorumluluğu ( Devlet idaresinin vatandaşlara verdiği zararı karşılaması) • Yasaların herkes için geçerli olması ve herkese eşit uygulanması

12. “MADDE 3: TÜRKİYE DEVLETİ, ÜLKESİ VE MİLLETİYLE BÖLÜNMEZ BİR BÜTÜNDÜR. DİLİ TÜRKÇEDİR. BAYRAĞI, ŞEKLİ KANUNLA BELİRTİLEN, BEYAZ AY YLDIZLI AL BAYRAKTIR. MİLLİ MARŞI “İSTİKLAL MARŞI”DIR. BAŞKENTİ ANKARADIR.”

13. “MADDE 4: ANAYASANIN 1’İNCİ MADDESİNDEKİ DEVLETİN ŞEKLİNİN CUMHURİYET OLDUĞU HAKKINDAKİ HÜKÜM İLE, 2’NCİ MADDESİNDEKİ CUMHURİYETİN NİTELİKLERİ VE 3’ÜNCÜ MADDESİ HÜKÜMLERİ DEĞİŞTİRİLMEZ VE DEĞİŞTİRİLMESİ TEKLİF EDİLEMEZ. ” Anayasalar genellikle kendi getirdikleri siyasi rejimin temel karakterini gösteren hükümlerinin değiştirilmesini önlemek için, değiştirilmeyecek hükümleri gösterirler. Değiştirilmezlik bir nevi teminattır. Anayasa üstünlüğünün bu yönlerden tam bir güvenceye alınması demektir.”

14. MADDE 5: DEVLETİN TEMEL AMAÇ VE GÖREVLERİ, TÜRK MİLLETİNİN BAĞIMSIZLIĞINI VE BÜTÜNLÜĞÜNÜ, ÜLKENİN BÖLÜNMEZLİĞİNİ, CUMHURİYETİ VE DEMOKRASİYİ KORUMAK, KİŞİLERİN VE TOPLUMUN REFAH, HUZUR VE MUTLULUĞUNU SAĞLAMAK; KİŞİNİN TEMEL HAK VE HÜRRİYETİNİ, SOSYAL HUKUK DEVLETİ VE ADALET İLKELERİYLE BAĞDAŞMAYACAK SURETTE SINIRLAYAN SİYASAL, EKONOMİK VE SOSYAL ENGELLERİ KALDIRMAYA, İNSANIN MADDİ VE MANEVİ VARLIĞININ GELİŞMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLARI HAZIRLAMAYA ÇALIŞMAKTIR.”

15. “MADDE 6: EGEMENLİK KAYITSIZ ŞARTSIZ MİLLETİNDİR. TÜRK MİLLETİ, EGEMENLİĞİNİ, ANAYASANIN KOYDUĞU ESASLARA GÖRE YETKİLİ ORGANLARI ELİYLE KULLANIR. EGEMENLİĞİN KULLANLMASI, HİÇBİR SURETTE HİÇBİR KİŞİYE, ZÜMREYE VEYA SINIFA BIRAKILMAZ. HİÇBİR KİMSE VEYA ORGAN KAYNAĞINI ANAYASADAN ALMAYAN BİR DEVLET YETKİSİ KULLANAMAZ.”

16. MADDE 7: YASAMA YETKİSİ TÜRK MİLLETİ ADINA TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİNDİR. BU YETKİ DEVREDİLEMEZ.”

17. MADDE 8: YÜRÜTME YETKİSİ VE GÖREVİ, CUMHURBAŞKANI VE BAKANLAR KURULU TARAFINDAN, ANAYASA VE KANUNLARA UYGUN OLARAK KULLANILIR VE YERİNE GETİRİLİR.”

18. MADDE 9: YARGI YETKİSİ, TÜRK MİLLETİ ADINA BAĞIMSIZ MAHKEMELERCE KULLANILIR.”

19. MADDE 10: HERKES DİL, IRK, RENK, CİNSİYET, SİYASİ DÜŞÜNCE, FELSEFİ İNANÇ, DİN, MEZHEP VE BENZERİ SEBEPLERLE AYIRIM GÖZETİLMEKSİZİN KANUN ÖNÜNDE EŞİTTİR.” Madde, demokrasinin üç vazgeçilmez ilkesinden birini teşkil etmektedir. İnsanın insan olması dolayısıyla doğuştan bir değeri ve haysiyeti vardır. Bu onun tabii bir hakkıdır. Bu hak dolayısıyla herhangi bir niteliğe veya ölçüye dayanılarak insanlar arasında ayırım yapılamaz. İnsanlar arasında kanunların uygulanması açısından da hiçbir fark gözetilemez. İnsanlar arasındaki eşitliğin temellerinden birini de böylece kanunlar önünde eşitlik ilkesi sağlar. Komisyonumuz bu hakka saygı göstermenin Devlet organları ve idari makamlar içinde bir görev olduğunu belirtmektedir. Devletin organları ve idari makamları, bütün işlemlerinde insanlar arasında ayırım yapmadan Devlet faaliyetlerini yürütmek zorundadırlar.

20. MADDE 11: ANAYASA HÜKÜMLERİ, YASAMA, YÜRÜTME VE YARGI ORGANARINI, İDARE MAKAMLARINI VE DİĞER KURULUŞ VE KİŞİLERİ BAĞLAYAN TEMEL HUKUK KURALLARIDIR. KANUNLAR ANAYASAYA AYKIRI OLMAZ.