Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Temat: Organizacje międzynarodowe – ASEAN, WNP, Europejskie organizacje

3. Plan lekcji • Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo – Wschodniej 1.1. Geneza i rozwój ASEAN 1.2. Cele i zadania ASEAN 1.3. Główne organy ASEAN 1.4. Obszary współpracy ASEAN 2. Wspólnota Niepodległych Państw 2.1. Geneza i rozwój WNP 2.2. Cele i zadania WNP 2.3. Główne organy WNP 2.4. Działalność WNP • Europejskie organizacje regionalne 3.1. Beneluks 3.2. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) 3.3. Rada Państw Morza Bałtyckiego 3.4. Rada Nordycka 3.5. Grupa Wyszehradzka 3.6. Unia Zachodnioeuropejska 3.7. CEFTA 3.8. GUAM

4. Geneza i rozwój Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo – Wschodniej Przyczyną powstania Stowarzyszenia były napięcia między państwami regionu, mogące w każdej chwili przerodzić się w konflikt, a także rosnąca rola Japonii. Państwa uznały, że najlepszym sposobem rozwiązania tych konfliktów będzie powołanie organizacji międzynarodowej. W bliższej współpracy widziano także nadzieję na przyśpieszenie rozwoju gospodarczego i osłabienie zależności gospodarczej od państw zachodnich. W 1967 roku 5 państw regionu (Singapur, Tajlandia, Filipiny, Indonezja i Malezja), powołały do życia ASEAN. Jej struktura oraz mechanizmy funkcjonowania były wzorowane na EWG. Siedzibą organizacji została Dżakarta. W latach 80 –tych, 90 –tych, XX wieku do organizacji przystąpiły kolejne państwa regionu, m.in. Wietnam i Kambodża. Flaga Kambodży

5. Cele i zadania Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo – Wschodniej • Do celów ASEAN należy: • rozwijanie współpracy politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej, • przyśpieszenie rozwoju gospodarczego państw członkowskich, • ustanowienie w regionie strefy pokoju i neutralności wolnej od wpływów mocarstw, • bliska współpraca z organizacjami regionalnymi o podobnych celach. ASEAN - Association of Southeast Asian Nations - Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo - Wschodniej

6. Główne organy Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo – Wschodniej Spotkanie Szefów Rządów podejmuje najważniejsze decyzje i określa główne kierunki rozwoju organizacji. Konferencje Ministerialne to najwyższy organ obradujący regularnie. Zbiera się raz w roku, a w jego skład wchodzą ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich. Do jego kompetencji należy nadzorowanie prac niższych organów, a także akceptowanie i tworzenie nowych programów współpracy. Stała Komisja to organ kierujący działalnością organizacji między spotkaniami Konferencji i odpowiadający za utrzymanie stosunków z państwami i innymi organizacjami. Składa się z ministra spraw zagranicznych kraju, w którym ma ona siedzibę (siedziba zmienia się co rok), oraz z ambasadorów pozostałych państw. Sekretariat to organ administracyjny. Na jego czele stoi Sekretarz Generalny, który sprawuje tę funkcję przez 3 lata.

7. Obszary współpracy Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo – Wschodniej Współpraca polityczna. Głównym celem współpracy w tej dziedzinie jest przekształcenie regionu w strefę „pokoju, wolności i neutralności”, czyli obszaru wolnego od ingerencji mocarstw, gdzie rozwija się współpraca między państwami, szanowana jest ich integralność. Pojawia się także idea utworzenia na tym obszarze strefy bezatomowej, o czym mówiła Deklaracja manilijska z 1987 roku. Do tej pory nie udało się zrealizować tych celów (np. sojusz filipińsko – amerykański dający USA prawo tworzenia baz wojskowych na Filipinach). Flaga Indonezji Herb Indonezji

8. Obszary współpracy Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo – Wschodniej Współpraca gospodarcza. W 1993 roku podpisano porozumienie o zniesieniu ceł we wzajemnych obrotach i utworzeniu strefy wolnego handlu. Dużym osiągnięciem współpracy gospodarczej było także powołanie systemu rezerw żywnościowych, który ma przeciwdziałać niekorzystnym zjawiskom na rynku żywności. Państwa ASEAN blisko współpracują ze sobą także przy poszukiwaniu i wydobyciu surowców mineralnych, zwłaszcza ropy naftowej. Organizacja rozwija także współpracę gospodarczą z innymi państwami (np. ASEAN + 3 – forum współpracy państw ASEAN z Japonią, Koreą Południową i Chinami). Flaga Japonii Flaga Korei Południowej Flaga Chin

9. Geneza i rozwój Wspólnoty Niepodległych Państw Organizacja powstała na rozpadzie Związku Radzieckiego, co faktycznie nastąpiło na początku 1991 roku. Co prawda ostatni przywódca ZSSR Michaił Gorbaczow próbował utrzymać Związek Radziecki jako luźny związek republik uznających zwierzchność władzy centralnej (Związek Suwerennych Państw), jednak większość republik sprzeciwiała się tworzeniu ponadnarodowej struktury. Przywódcy byłych republik ZSRR oraz państw europejskich zdawali sobie sprawę z tego, że konieczne jest utworzenie w miejsce ZSRR struktury, która zapobiegłaby chaosowi, jaki mógłby zapanować po rozpadzie ZSRR. Michaił Siergiejewicz Gorbaczow

10. Geneza i rozwój Wspólnoty Niepodległych Państw Na początku grudnia 1991 roku przywódcy Rosji (Borys Jelcyn), Ukrainy (Leonid Krawczuk) i Białorusi (Stanisław Szuszkiewicz) podpisali umowę o utworzeniu WNP. Pod koniec grudnia w Ałma Acie przedstawiciele 8 kolejnych republik podpisali protokół, na mocy którego państwa te przystąpiły do organizacji. W 1993 roku jako ostatnia dołączyła do niego Gruzja. W ten sposób organizacja objęła wszystkie państwa byłego ZSRR (12) z wyjątkiem republik bałtyckich. Boris Nikołajewicz Jelcyn Leonid Krawczuk Stanisław Szuszkiewicz

11. Cele i zadania Wspólnoty Niepodległych Państw • Do zadań WNP należy: • współpraca gospodarcza i wspólna polityka celna, • walka ze zorganizowaną przestępczością, • współpraca w dziedzinie polityki obronnej, • koordynowanie polityki zagranicznej, pokojowe rozstrzyganie sporów między państwami, • współpraca w dziedzinie ochrony zdrowia, polityki społecznej, migracyjnej i ochrony środowiska. Flaga Wspólnoty Niepodległych Państw

12. Główne organy Wspólnoty Niepodległych Państw Rada Szefów Państw to organ, w którym zasiadają szefowie państw lub przewodniczący parlamentów. Rada spotyka się najczęściej 2 razy w roku. Podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące państw członkowskich. Rada Szefów Rządów zwykle zbiera się 4 razy do roku. Jej głównym zadaniem jest koordynowanie działalności wojskowej i ekonomicznej WNP oraz powoływanie wraz z Radą Szefów Państw innych organów wspólnoty. Rada Ministrów Spraw Zagranicznych przeprowadza konsultacje na temat ważnych wydarzeń w stosunkach międzynarodowych. Rada Ministrów Obrony to organ działający przy Radzie Szefów Państw zajmujący się problematyką wojskową. Komisja Praw Człowieka to organ, który nadzoruje realizację zobowiązań państw członkowskich w dziedzinie praw człowieka.

13. Działalność Wspólnoty Niepodległych Państw Współpraca gospodarcza. Od początku państwa członkowskie dążyły do zacieśniania współpracy gospodarczej. W 1993 roku podpisano porozumienie o utworzeniu jednolitego obszaru gospodarczego, który miałby powstać w wyniku utworzenia unii celnej, walutowej i wspólnego rynku. Rosja, Białoruś, Kirgistan, Kazachstan i Tadżykistan utworzyły w 2000 roku Euroazjatyckie Stowarzyszenie Gospodarcze, którego celem jest stworzenie wspólnego obszaru gospodarczego. Współpraca polityczno - wojskowa. Od początku za kluczowe zadanie nowej organizacji uznano stworzenie wspólnego systemu bezpieczeństwa. Podpisano Traktat taszkiencki w 1992 roku – przewidywał on współdziałanie w wypadku zagrożenia, czy układu o utworzeniu zintegrowanego systemu obrony powietrznej.

14. Europejskie organizacje regionalne - BENELUKS Beneluks to organizacja gospodarcza obejmująca Belgię, Luksemburg i Holandię. Początki współpracy między tymi państwami sięgają lat 20 – tych XX wieku. W latach 40 – tych powołano unię celną, a sama organizacja powstała na mocy umowy podpisanej w 1958 roku. W jej wyniku utworzono unię gospodarczą Beneluksu, w ramach której panuje swobodny przepływ towarów, kapitału oraz siły roboczej. Jest też prowadzona wspólna polityka celna wobec innych państw. • W 1968 roku zakres działalności organizacji poszerzył się o politykę zagraniczną (wprowadzono stałe konsultacje w tej dziedzinie). • Głównymi organami są: • Rada Ministrów – organ prowadzący, • Parlament oraz Sekretariat który mieści się w Brukseli. Kraje Beneluksu

15. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) Organizacja powstała w odpowiedzi na utworzenie EWG. Część państw europejskich uznała, że EWG bardzo ogranicza samodzielność ekonomiczną członków. W 1960 roku Wielka Brytania, Szwecja, Austria, Szwajcaria, Dania, Norwegia i Portugalia podpisały w Sztokholmie konwencję, na mocy której została powołana EFTA. W następnych latach do organizacji przystąpiły Finlandia, Islandia i Lichtenstein. Celem organizacji jest likwidacja ograniczeń we wzajemnych obrotach handlowych i utworzenie strefy wolnego handlu. Najważniejszym organem jest złożona z przedstawicieli państw członkowskich Rada, która podejmuje najważniejsze decyzje. Siedzibą organizacji jest Genewa, gdzie znajduje się sekretariat.      Państwa obecnie należące do EFTA      Państwa należące do EFTA w przeszłości

16. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) Początkowo EFTA rozwijała się bardzo dynamicznie. W latach 60 – tych państwa członkowskie zniosły cła i ograniczenia ilościowe we wzajemnym obrocie towarami przemysłowymi. Liberalizacja handlu przebiegała tutaj znacznie szybciej niż w ramach EWG. W latach 70 – tych rozpoczął się proces przechodzenia kolejnych państw do EWG, co spowodowało spadek znaczenia organizacji. Obecnie jej członkami są tylko Islandia, Lichtenstein, Norwegia i Szwajcaria. W 1992 roku państwa EFTA wspólnie z UE utworzyły Europejski Obszar Gospodarczy (strefę wolnego handlu). Flaga Liechtensteinu Herb Liechtensteinu

17. Rada Państw Morza Bałtyckiego - CBSS Radę Państw Morza Bałtyckiego powołano w 1992 roku na konferencji w Kopenhadze. Należą do niej państwa położone nad Morzem Bałtyckim, a także Islandia i Unia Europejska. Celem organizacji jest rozwijanie współpracy regionalnej w dziedzinie transportu, rybołówstwa, komunikacji, kultury, zdrowia, edukacji oraz ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony Morza Bałtyckiego. Pracami organizacji kieruje Komitet Wyższych Urzędników, który zbiera się kilka razy w roku. Organizacja ma także Sekretariat z siedzibą w Sztokholmie. Co dwa lata odbywają się spotkania szefów rządów państw członkowskich. Członkowie CBSS

18. Rada Nordycka Rada Nordycka jest forum współpracy państw skandynawskich we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego z wyjątkiem polityki zagranicznej i obronnej. Została założona w 1952 roku na mocy uchwał parlamentów państw skandynawskich. Najważniejszym organem Rady jest Zgromadzenie Parlamentarne złożone z przedstawicieli parlamentów i rządów państw członkowskich, a także terytoriów autonomicznych: Grenlandii, Wysp Alandzkich i Wysp Owczych. Głównym zadaniem Zgromadzenia jest formułowanie zaleceń pod adresem rządów. Organizacja ma także swój sekretariat. Luźno z nią jest związana zaś Nordycka Rada Ministrów, która stanowi forum współpracy rządów państw członkowskich. Działalność organizacji przyczyniła się do rozwoju współpracy w dziedzinie kultury i oświaty, utworzenia wspólnego rynku pracy i unifikacji prawa w państwach członkowskich.

19. Grupa Wyszehradzka Grupa Wyszechradzka to ugrupowanie regionalne skupiające Polskę, Czechy, Słowację i Węgry. Powstała w 1991 roku w Wyszechradzie w wyniku spotkania prezydentów Polski i Czechosłowacji oraz premiera Węgier. Na spotkaniu przyjęto Deklarację wyszechradzką, w której za główny cel współpracy uznano integrację ze strukturami euroatlantyckimi i koordynację polityki zagranicznej wobec ZSRR. Początkowo ugrupowanie działało pod nazwą Trójkąt Wyszehradzki, jednak po rozpadzie Czechosłowacji w 1993 roku jego nazwę zmieniono na Grupę Wyszechradzką. Ugrupowanie nie ma własnych stałych organów, a współpraca między państwami członkowskimi ogranicza się do konsultacji szefów państw i rządów. Dzisiejszy widok zamku w Wyszehradzie

20. Unia Zachodnioeuropejska - UZE Została utworzona w 1954 roku przez Francję, Holandię, Belgię, Luksemburg, Wielką Brytanię, RFN i Włochy. W latach 90 – tych XX wieku przystąpiły do niej Grecja, Hiszpania i Portugalia. Organizacja ma charakter obronny. Jej celem jest utrwalanie pokoju i bezpieczeństwa, wspieranie integracji europejskiej oraz wzajemna pomoc w razie napaści na jedno z państw członkowskich. • Organami UZE są: • Rada UZE – składająca się z przedstawicieli państw członkowskich, • Zgromadzenie Parlamentarne – jako organ doradczy, • Sekretariat. • Siedzibą organizacji jest Bruksela Western European Union Union de l'EuropeoccidentaleUnia Zachodnioeuropejska

21. Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu - CEFTA CEFTA to układ o współpracy gospodarczej podpisany w 1992 roku przez państwa Grupy Wyszehradzkiej. W drugiej połowie lat 90 – tych przystąpiły do niego Rumunia, Bułgaria i Słowenia, a następnie Chorwacja i Macedonia. W latach 2004 i 2007 roku z CEFTA wystąpiły Polska i Rumunia w związku z kolejnym rozszerzeniem UE. Celem układu miało być utworzenie do 2001 roku na obszarze jego sygnatariuszy strefy wolnego handlu przez zniesienie stawek celnych i innych ograniczeń we wzajemnym obrocie artykułami przemysłowymi. Postanowienia układu nie dotyczyły produktów rolnych i tzw. pozycji wyjątkowych, dla których przewidziano tylko redukcję ceł. Organizacja nie posiada rozbudowanych struktur. Jedynym organem jest Komitet Współpracy, w którego skład wchodzą ministrowie zajmujący się handlem zagranicznym lub dziedzinami będącymi przedmiotem obrad. Szefowie państw należących do CEFTA spotykają się raz w roku. CEFTA 1992

22. Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu - CEFTA Obecnie członkami Cefty są Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Mołdawia, Kosowo (Tymczasowa Misja ONZ w Kosowie — UNMIK), Serbia. CEFTA 2003 CEFTA 2007

23. Organizacja na rzecz Demokracji i Rozwoju - GUAM Organizacja na Rzecz Demokracji i Rozwoju - regionalna organizacja międzynarodowa, zrzeszająca cztery państwa WNP: Gruzję, Ukrainę, Azerbejdżan i Mołdawię. W dniach 22-23 maja 2006 prezydenci czterech państw członkowskich GUAM podpisali deklarację dotyczącą powołania nowej organizacji pod nazwą GUAM - Organizacja na Rzecz Demokracji i Rozwoju. Jej siedzibą został Kijów, a pierwszym sekretarzem generalnym prezydent Azerbejdżanu, IlhamAlijew (İlhamƏliyev). Członkowie GUAM

24. Organizacja na rzecz Demokracji i Rozwoju - GUAM Z inicjatywą utworzenia organizacji w regionie po raz pierwszy wystąpił były prezydent Gruzji Eduard Szewardnadze, który w roku 1994 podkreślił konieczność integracji krajów z regionu Azji Centralnej i Kaukazu ze światowym systemem ekonomicznym. Współpraca pomiędzy Gruzją, Azerbejdżanem, Ukrainą i Mołdawią rozpoczęła się w 1996 roku w Wiedniu, podczas konferencji poświęconej Traktatowi o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie. 10 października 1997 roku podczas szczytu Rady Europy w Strasburgu utworzono forum konsultacyjne – GUAM (skrót ten tworzyły pierwsze litery nazw państw tworzących forum). 24 kwietnia 1999 roku, podczas szczytu NATO/EAPC w Waszyngtonie do GUAM-u przystąpiło kolejne państwo – Uzbekistan, co pociągnęło za sobą zmianę nazwy na GUUAM. Uzbekistan opuścił jednak organizację 5 maja 2005. IlhamAlijew