TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI AYRI TAŞINMASI GEÇİCİ DEPOLANMASI VE BERTARAFI

1. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI AYRI TAŞINMASI GEÇİCİ DEPOLANMASI VE BERTARAFI ÇEVRE BEKÇİ İLE DEĞİL, AKIL VE SEVGİ İLE KORUNUR Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

2. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı • Tıbbi Atık ? • Dünya Sağlık Teşkilatı : “Sağlık kuruluşları, araştırma kuruluşları ve laboratuarlar tarafından oluşturulan tüm atıklar tıbbi atıktır.” “Bunun dışında evde yapılan tıbbi bakım (diyaliz, insülin enjeksiyonları) esnasında üretilen atıklar gibi küçük veya dağınık durumda bulunan kaynaklardan çıkan atıklar da tıbbi atıktır”. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

3. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı • Tıbbi Atıkların Kont. Yönetmeliği: 22.07.2005 tarih ve 25883 RG Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

4. Amaç: • tıbbi atıkların üretiminden bertarafına kadar; • a) Çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine, • b) Çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden kaynağında ayrı olarak toplanması, ünite içinde taşınması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine, • yönelik prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenerek uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

5. Tıbbi Atık; Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de C, D ve E grupları altında yer alan enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıkları Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

6. Mülki Amirler • -Tıbbi atıkların yönetimiyle ilgili bütün faaliyetlerin denetimini yapmak, aykırılık halinde yaptırım uygulamak, • -Oluşan, toplanan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarlarını yıl sonunda rapor halinde Bakanlığa göndermek, • -Tıbbi atık taşıma araçlarına taşıma lisansı vermek • -Tıbbi atık bertaraf ücretini MÇK aracılığıyla belirlemek, • -Bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesislerini denetlemek Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

7. Tıbbi Atık Üreticilerinin Yükümlülükleri I-Ünite içi atık yönetim planını hazırlamak, II-Tıbbi, tehlikeli ve evsel nitelikli atıklar ile ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplamak, III-Ayrı taşımak, IV-Geçici atık deposu inşa etmek/konteyner bulundurmak, V-Personeli eğitmek, VI-Atıkların bertarafı ile ilgili harcamaları karşılamak, VII-Oluşan tıbbi atık miktarını kayıt altına almak, yıl sonunda valiliğe göndermek. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

8. Belediyelerin Yükümlülükleri I-Tıbbi Atık Yönetim Planını hazırlamak, II-Tıbbi atıkları geçici atık deposundan/konteynerinden alarak taşımak, III-Tıbbi atık taşıma araçları için taşıma lisansı almak, IV-Tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesislerini kurmak, işletmek, V-Tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesisleri için ön lisans/lisans almak, VI-Geçici atık depolarına yapı ruhsatı vermek, VII-İlgili personeli eğitmek, VIII-Toplanan, taşınan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarını kayıt altına almak, yıl sonunda valiliğe göndermek Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

9. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı Tıbbi Atıkların Neden Olabilecekleri Sağlık Riskleri • Tıbbi atıklar, üretildikleri andan yok edilme işlemi sona erinceye kadar geçen süreçte çevre ve insanla doğrudan ya da dolaylı etkileşim içindedir. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

10. Tıbbi Atık Yerel Eğitim Programı WHO 2000 yılında kontamine şırıngaların yol açtığı enfeksiyonlar sonucu oluşan hastalıkları şöyle sıralamıştır: • 21 milyon Hepatit B (HBV) enfeksiyonu (tüm yeni enfeksiyonların % 32 i) • 2 milyon Hepatit C (HCV) enfeksiyonu (tüm yeni enfeksiyonların %40 ı) • 260.000 HİV enfeksiyonu (tüm yeni enfeksiyonların %5 i) Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

11. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı • Tıbbi atıklar miktar olarak az olmalarına rağmen, yüksek oranda risk taşıyan çok önemli bir atık grubudur. Bu atıklar enfekte olmalarının yanısıra tehlikeli kimyasallar, ilaçlar, toksinler, radyoaktif maddeler gibi çok miktarda tehlikeli maddeleri de içerirler. • Tüm dünyada olduğu gibi tıbbi atıkların yönetimi ve bertarafı ülkemizde de önemli çevre sorunlarından biri olarak yer almaktadır. Sağlık kuruluşlarında üretilen tıbbi atıklar, genelde katı atıklarla birlikte karışık olarak toplanabilmekte ve gelişigüzel depolanmaktadır. • Bu şekilde düzensiz yönetilen tıbbi atıklar, bu atıkları ayrıştıran personele ve topluma olan sağlık tehditleri başta olmak üzere çok sayıda çevresel sorunlara yol açmaktadır. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

12. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı Tıbbi atıkların yönetimine ilişkin ilkeler şunlardır; • Tıbbi atıkların çevre ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır. b) Tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluşumunun ve miktarının kaynağında en aza indirilmesi esastır. c) Tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmaması esastır. d) Tıbbi atıkların kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak toplanması, biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı esastır. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

13. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

14. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

15. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı Tespit Edilen Aksaklıklar-Belediyeler -Tıbbi atık taşıma aracının olmadığı veya mevzuata uygun olmadığı,(?) -Tıbbi atık taşıma araçları için lisans alınmadığı,(?) -Personelin özel kıyafet kullanmadığı,(?) -Taşınan atıkların miktarının bilinmediği ve veri kayıt sisteminin olmadığı,(?) -Sorumlu personele eğitim verilmediği,(?) -Bertaraf tesislerinin bulunmadığı veya mevzuata uygun olmadığı(?) Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

16. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı • Tespit Edilen Aksaklıklar-Üniteler • -Geçici atık depolarının olmadığı veya mevzuata uygun olmadığı, • -Geçici atık deposunun kapısında uyarı yazısı ve amblem olmadığı, • -Geçici atık deposunun çevresinin temizlenmemiş olduğu, • -Geçici atık deposu yerine kullanılan konteynerde uygun depolama yapılmadığı, • -Tıbbi atık konteynerinde evsel atıkların da depolandığı, • -Konteynerlerin içinin kirli olduğu, üzerlerinde tıbbi atık amblemi ve yazısının • bulunmadığı, • -Sorumlu personele eğitim verilmediği, • -Atıkların miktarının bilinmediği ve kayıt sisteminin bulunmadığı, Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

17. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı e) Tıbbi atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı tıbbi atık üreticileri, taşıyıcıları ve bertarafçıları kusur şartı olmaksızın sorumludurlar. f) Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, bu atıkların çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. g) Tıbbi atık üreticileri atıklarının bertarafı için gerekli harcamaları karşılamakla yükümlüdürler. h) Tıbbi atık üreten sağlık kuruluşları ile bu atıkların taşınması ve bertarafındansorumlu belediyelerin/özel sektör firmalarının tıbbi atık yönetimiyle ilgili personelinin periyodik olarak eğitimden ve sağlık kontrolünden geçirilmesi ve tıbbi atık yönetimi kapsamındaki faaliyetlerin bu personel tarafından yapılması esastır. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

18. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı • Tıbbi Atık Kaynakları Tıbbi atık kaynakları, üretim miktarlarına göre genellikle majör ve minör olarak sınıflandırılabilir. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği • Büyük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları • Orta Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları • Küçük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

19. 2009 Yılı Batman İlinde Tıbbi Atık Miktarı • 1092 Kg/gün • 398.580 Kg/yıl Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

20. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı Tıbbi atıkların çevreye etkileri; • Biyolojik • Kimyasal • Fiziksel nitelikte olabilmektedir Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

21. Sağlık Kuruluşları ve BelediyelerinTıbbi Atık Eğitim Programı • Doğrudan veya aracı hayvanlarla bulaşabilen cüzam, veba, kolera, dizanteri, tüberküloz, kuduz, sıtma gibi hastalıklar biyolojik olumsuzluklara örnek olurken; • Çöp depolama alanlarında oluşan sızıntı suları ve gazlar, kimyasal ve biyolojik olumsuzluklara neden olmakta; • Çevreye sorumsuzca bırakılan atıklar insanlara fiziksel zararlar verebilmektedir. • Yetersiz temizlik ve atık yönetimi uygulamaları ile çevre ve insan sağlığı arasındaki ilişki kalkınamamış ve/veya kalkınmakta olan ülkelerde açıkça gözlemlenmektedir. Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011

22. Yönetmelik Uygulamaları • Tıbbi Atık Torbası • Personel giysileri • Taşıma Aracı • Geçici Depolama • Kayıt Sistemi • Tıbbi atık Taşıma aracı ve lisansı • Bertaraf Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011